کنترل خسارت‌های زیست‌محیطی با کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی

دوره های سرمای شدید همواره با کاهش سطح آب اقيانوس ها همراه بوده است و نشانه های این دوران ها دریخچال های تاریخی باقی مانده از زمان های کهن قابل بررسی است.

دوره های گرمای شدید نيز با افزایش سطح آب اقيانوس ها در اثر ذوب یخ های قطبی، با داغ آب هایی که در برخی از نقاط زمين باقی گذارده اند، همچنان پس از گذر قرن ها خودنمایی می کنند.

در سال های پایانی قرن بيستم دانشمندان علوم زمين اعلام کردند که کره زمين در حال گرم شدن است. از آن زمان تا کنون این مساله توجه دانشمندان جهان را به خود مشغول کرده است و هر روز هم بر اهميت این موضوع تاکيد بيشتری می شود.

با توجه به اهمیت این موضوع، هيات بين دول تغيير اقليم (IPCC)، در سال 1991 به وسيله سازمان ملل متحد، سازمان هواشناسی جهانی (WMO) و برنامه محيط زیستی سازمان ملل (UNEP) ایجاد شد که هدف آن شناخت تمام جنبه های تغيير اقليم و به خصوص چگونگی تاثير فعاليت های انسانی بر آن بوده است.

صنعتی شدن جوامع و افزایش گازهای گلخانه ای در دهه های گذشته باعث افزایش دمای کره زمين و تغييراتی در رژیم بارش، ميزان رواناب، سرعت باد و تابش خورشيدی رسيده به سطح زمين شده است که در نوشته های علمی به آن پدیده تغيير اقليم اطلاق می شود.

گازهای موجود در اتمسفر زمين که عمدتا شامل گاز کربنيک، متان و دی اکسيد نيتروژن است و به گازهای گلخانه ای موسوم هستند، بخشی از گرمای حاصل از پرتوهای مادون قرمز را نگه داشته و مانع خروج آنها از اتمسفر می شوند. گازهای گلخانه ای به خودی خود از اهميت بالایی برخوردارند و از آنها به عنوان دليل اصلی شکل گرفتن حيات بر کره زمين یاد می کنند.

عامل اصلی افزایش گازهای گلخانه ای در اتمسفر کره زمين فعاليت های انسان در توليد و سوزاندن سوخت های فسيلی و تغيير کاربری زمين است. افزایش گازهای گلخانه ای به ویژه گاز 2CO در نتيجه مصرف سوخت های فسيلی، در چند دهه اخير موجب شده که غلظت این گاز از 80ppm2 در سال 1750 ميلادی به ppm379 در سال 2005 افزایش یابد.

گزارش های هيات بين دول تغيير اقليم حاکی از آن است که در صورت ادامه روند کنونی مصرف این سوخت ها، غلظت این گاز تا قبل از پایان قرن بیست یکم می تواند به بيش از 600ppm برسد. این درحالیست که اگر انتشار این گازها کاهش نيابد متوسط دمای سطحی کره زمين می تواند تا سال 2100 باعث پدیده تغيير اقليم شود.

بررسی ها نشان می دهند که این پدیده می تواند بر بخش های مختلف اعم ازمنابع آب، کشاورزی، محيط زیست، بهداشت، صنعت و اقتصاد اثرات منفی داشته باشد.

با توجه به اهمیت مباحث یاد شده پایان نامه ای تحت عنوان «ارزیابی روند مصرف انرژی در ایران از منظر توسعه پایدار» به اصطلاح توسعه پایدار پرداخته و اشاره می کند که توسعه پایدار را می‌توان ترکیبی از دو واژه اغلب متضاد پیشرفت اقتصادی و کیفیت زیست‌محیطی دانست که دو جنبه متفاوت را در یک نماد، متحد می‌سازد.

هرچند توسعه پایدار از جنبه‌ های مختلفی قابل بررسی است اما برخی محققان، محوریت اصلی در توسعه پایدار را در بخش محیط ‌زیست می‌ دانند که به ‌تبع آن توجه به بخش انرژی و نقش آن در توسعه و پیشرفت جوامع امری انکارناپذیر است.

از این رو در این تحقیق، توسعه پایدار از منظر انرژی در ایران بر اساس سه بعد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌ محیطی و بر اساس مدل اقتصادسنجی ARDL مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج، نشاندهنده آن است که رابطه بین GDP سرانه با سه شاخص مصرف انرژی سرانه، انتشار CO2 سرانه و دسترسی به برق به ترتیب منفی، مثبت و مثبت است.

این نتایج بیانگر آن است که در ایران طی سال‌هایی که GDP سرانه کاهش‌ یافته، مصرف انرژی همچنان در حال افزایش بوده و در سال‌ های افزایش GDP سرانه و رونق اقتصادی، تمایلی برای استفاده بهینه از انرژی وجود نداشته و انتشار CO2 سرانه بیشتر شده است. همچنین با افزایش GDP سرانه، دسترسی به برق بیشتر شده است.

بنابراین بر اساس نتایج حاصل از این پایان نامه، توسعه پایدار از منظر انرژی در ابعاد اقتصادی و زیست ‌محیطی وضعیت چندان مطلوبی ندارد اما در بعد اجتماعی، شرایط آن مناسب است.

از این رو، پیشنهاد می‌ شود که دولت به افزایش کارایی انرژی، افزایش سهم انرژی‌های تجدید پذیر در سبد سوخت کشور و ترویج ابزارها و مشوق‌ های اقتصادی، مالی و معافیت‌ های مالیاتی برای تکنولوژی‌ های کم ‌کربن و کارآمد بپردازد تا هم سبب کاهش مصرف سوخت‌ های فسیلی شود و هم گامی در جهت کنترل خسارت‌ های زیست‌ محیطی ناشی از مصرف این سوخت‌ ها بردارد.

بر اساس این گزارش، این پایان نامه  توسط شهاب الدین جنت و با راهنمایی سید عبدالحمید ثابت انجام گرفته است.

تالیف: هانیه حقیقی

No tags for this post.