رونق صنایع سمنان به بهای نابودی جنگل های هیرکانی!
برخی از شهرهای مرکزی ایران اکنون در حالی با بحران آب روبرو هستند که کشور از دو سوی شمال و جنوب به دریا متصل است که می توان با اجرای طرح انتقال آب از این دریاها به فلات مرکزی، مشکل کم آبی کشور را برطرف کرد.
به عقیده برخی کارشناسان، کشورهای پیشرفته طی هفتاد سال گذشته ، طرح های زیادی در زمینه انتقال آب اجرا کرده اند. در حالی که ایران در این زمینه غفلت فراوانی کرده است.
اهمیت این موضوع باعث شده است تا پروژه عظيم انتقال آب دریا به قلب ایران با اولويت تامين آب شرب و در مرحله بعد كمك به صنعت و توسعه مناطق كويری مطرح شود. نخستین بار در دولت احمدی نژاد انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی و استان سمنان برای مصارف صنعتی و شرب ( نه کشاورزی و آبیاری) مطرح شد اما سازمان محیط زیست با انجام این کار بسیار مخالفت کرد و اظهارداشت که اجرای این طرح همراه با مسایل زیست محیطی بسیاری است.
به اعتقاد برخی از کارشناسان محیط زیست، انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی كشور نتیجه ای جز مرگ اكوسیستم خزر ندارد. از سوی دیگر به علت تبخیر بیش از 60 تا 70 درصدی آب در کویر، انجام این کار هیچ سودی ندارد.
به گفته محسن موسوی، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مازندران (ساری) اگر این کار با مسیر پیشنهادی انجام شود، بخش بزرگی از منطقه جنگلی مازندران از بین می رود و خسارت جبران ناپذیر به وجود می آورد.
هرچند کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی مازندران با طرح انتقال آب خزر به کویر به علت اثرات مخرب این طرح بر جنگل های هیرکانی مخالف است اما کلانتری، رئیس سازمان محیط زیست، اجرای این پروژه را بلامانع دانسته و اعلام کرده است که ضوابط زیست محیطی مورد نظر این طرح براساس تفاهم صورت گرفته در صورت جلسه کمیته ارزیابی ظرف مدت یک ماه به وزارت نیرو ابلاغ خواهد شد.
از سوی دیگر اجرای طرح انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی و استان سمنان علاوه بر مسایل محیط زیست از نظر اقتصادی، اجتماعی، ژئوپلیتیکی، حقوق بین الملل و رژیم حقوقی دریای خزر با انتقادهای فراوان دیگری روبرو است.
این در حالی است که به گفته پروفسور پرویز کردوانی، بنيانگذار مركز تحقيقات مناطق كويری و بيابانی ايران و چهره ماندگار علمى كشور، انتقال آب دریای خزر به فلات مركزی پوشش گیاهی مسیر حفر کانال از بین نمی رود زیرا مسیر جنگلی است و بار دیگر پوشش گیاهی ایجاد می شود.
وی در این خصوص اظهار داشت: در حال حاضر مهمترین منبع دریای خزر رود ولگا است. این رود در هر ثانیه میلیون ها متر مکعب آب شیرین وارد دریای خزر می کند. کل میزان آبی که قرار است از دریای خزر برداشت شود حدود 250 میلیون متر مکعب در سال است. با برداشت این میزان آب در سال، دریای خزر خشک نمی شود. ماهی ها نمی میرند و پنج کشور دور و اطراف دریای خزر نیز اعتراضی نمی کنند. آنقدر سطح آب هم پایین نمی رود تا شور شود.
دکتر فریبرز جمالزاده فلاح، رئیس سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان نیز در این خصوص به سیناپرس گفت: هم اکنون انتقال آب دریای خزر به فلات مرکزی ایران دارای مزایا و معایب مختلفی است.
سرپرست پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی به معایب اولیه این طرح اشاره کرد و افزود: راندمان آب شیرین کن های کشور ما در بهترین حالت، پنجاه درصد است بدان معنا که نیمی از آن آبی که وارد تصفیه کن ها و آب شیرین کن ها می شود، غلظتی حداقل سه برابر نمک، یون منیزیم و کلراید دارد که بار دیگر به آب بر می گردانیم. از سوی دیگر به اصطلاح هیدرولوژیست ها کدامیک از مناطق دریا را تبدیل به بیابان دریایی خواهیم کرد؟
این عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی به مزایای این طرح نیز اشاره کرد و اظهارداشت: ما هم اکنون در حوزه های آبخیزمان که متصل به دریای خزر است حدود میلیاردها متر مکعب آب که اجازه استفاده از آن را داریم از دست می دهیم. این آب وارد دریا شده و شور می شود.
مدیر کل پیشین دفتر سواحل سازمان محیط زیست بیان کرد: در این فرایند باید مدیریت حوزه آبخیز به گونه ای طراحی شود تا آب در غالب سد از دسترس خارج نشود. از دیگر راه ها، استخراج آب دریا و شیرین سازی آن است. در این روش نیز بحث هایی مانند قیمت تمام شده و چگونگی انتقال آن مطرح است.
وی بیان کرد: امروز دو معضل اساسی برای اجرای این طرح وجود دارد. نخست، مسیر انتقال و دوم، میزان آب برداشتی، چگونگی برگشت آب شیرین نشده و کنترل آلودگی آن است.
جمالزاده ادامه داد: اگر این مسایل به نحو احسن کارشناسی بشوند و پاسخ های مناسبی نیز برای این سوالات وجود داشته باشد، هیچگونه مغایرتی برای انتقال آب دریای خزر به استان سمنان وجود ندارد.
به گفته وی، برداشت این حجم آب ( سالانه حدود 200 میلیون متر مکعب) تاثیر چندانی به عمق دریای خزر یا آورده های ورودی آن ندارد و آسیب جدی به این بخش وارد نمی کند. در یک حساب سرانگشتی ما حدود 2/2 میلیارد متر مکعب آب را اکنون از حوزه آبخیز سفید رود که بزرگترین حوزه آبخیز شمال کشور است به سمت دریا می فرستیم بدون اینکه راندمان مناسبی برای ما داشته باشد. در یک کلام باید گفت اجرای این طرح نیاز به کار کارشناسی شده عمیق تری دارد.
گزارش: فرزانه صدقی
