منابع آبی زير زمينی در معرض آلودگی‌های خطرناک

امروزه استفاده بیش از حد از آب‌های زیرزمینی و ورود آلاینده‌ها به این منابع از طریق زباله‌های جامد شهری و صنعتی، هیدروکربن‌های نفتی، آلودگی ناشی از فلزات سنگین مانند آرسنیک، زباله‌های رادیواکتیو و نیترات مشکلات فراوانی را برای این منابع به وجود آورده است.

فلزات سنگین: فعالیت‌هایی مانند حفر معدن و ساختمان‌سازی ممکن است مقادیر زیادی از فلزات سنگین را به منابع آب زیرزمینی مجاور وارد کند. برخی از باغ‌های قدیمی ممکن است حاوی مقادیر زیادی آرسنیک باشند که زمانی به عنوان آفت‌کش به کار می‌رفت. این فلزات در مقادیر بالا برای سلامتی خطرناک هستند.

سرب و مس: وسایل لوله‌کشی خانگی شایع‌ترین منبع سرب و مس در آب آشامیدنی هستند. آب ممکن است به تدریج باعث خورده شدن لوله‌ها شود و این مواد به درون آب خانه نشت کند. میزان اسیدی یا قلیایی بودن آب خانه ها  در میزان خورده شدن لوله‌ها موثر است. درجه حرارت یا میزان مواد معدنی آب هم در این زمینه نقش دارد. سرب و مس در لوله‌ها، سه‌‌راهی‌ها یا سایر وسایل مربوط به آب مانند شیرها و سینک ظرفشویی به کار می‌روند.

فاضلاب‌های خانگی: دفع نادرست ترکیبات خانگی که به طور بسیار رایجی مورد استفاه قرار می‌گیرد، ممکن است آب‌های زیرزمینی را آلوده کند. از جمله این مواد حلال‌‌‌ها، روغن موتور استفاده شده، رنگ‌ها، حلال‌های رنگ‌ها. حتی صابون و مواد شوینده و پاک‌کننده ممکن است نهایتا آب آشامیدنی را آلوده کنند. این وضعیت معمولا هنگامی که چاه‌های فاضلاب و سپتیک تانک‌ها نامناسبی مورد استفاده می‌گیرد، رخ می‌دهد.

کود‌ها و آفت‌کش‌ها: کشاورزان برای افزایش رشد محصولات و جلوگیری از آسیب حشرات از کودها و حشره‌کش‌ها استفاده می‌کنند. این ترکیبات همچنین در باغ‌های حومه شهر نیز به کار می‌رود. مواد شیمیایی در این ترکیبات ممکن است نهایتا به آب‌‌های زیرزمینی راه یابد. این نوع آلودگی به انواع و مقادیر مواد شیمیایی مورد استفاده و کاربرد آنها بستگی دارد. شرایط محیطی محلی مانند نوع خاک یا میزان بارش باران و برف فصلی نیز بر این نوع آلودگی موثر است. بسیاری از کودها حاوی اشکالی از نیتروژن هستند که می‌تواند به صورت ماده زیان بار نیترات درآید. این نیترات به سایر منابع نیترات که در بالا ذکر شد،اضافه می‌شود. برخی از سیستم‌های زهکشی زیرزمینی در کشاورزی کودها و آفت‌کش‌‌ها را در خود جمع می‌کنند. این آب آلوده می‌تواند باعث آلودگی آب‌های زیرزمینی و نهرها و رودخانه‌های محلی شود. به علاوه مواد شیمیایی مورد استفاده برای نابود کردن حشرات و سایر بندپایان مزاحم در ساختمان‌ها نیز ممکن است آلاینده باشد. باز میزان مشکل ایجاد شده به مقدار و نوع ماده  شیمیایی مورد استفاده برای این کار دارد. همچنین نوع خاک و مقدار آبی که از خاک می‌گذرد، در میزان آلودگی موثر است.

فضولات انسانی و حیوانی: در فضولات انسانی و حیوانی، نیترات و باکتری به عنوان دو ماده آلاینده بسیار مهم یافت می‌شوند. چاه‌های فاضلاب و سپتیک تانک‌ها می‌توانند باعث آلودگی باکتریایی و نیتراتی آب شوند. همچنین دامداری‌‌های که از تعداد فراوانی از حیوانات مستعد تولید این دو ماده هستند.

فاضلاب‌های صنعتی: بسیاری از مواد شیمیایی زیانبار به طور گسترده‌ای در صنایع و کارخانجات محلی استفاده می شوند که در صورت دفع نامناسب ممکن است باعث آلودگی آب‌ آشامیدنی شوند.

کارخانه‌های محلی: اینها شامل کارخانه‌های مجاور، طرح‌های صنعتی، و حتی کسب‌وکارهای کوچکی مانند پمپ بنزین و خشک‌شویی‌ها می‌شود. در همه این مکان‌ها به انواع گوناگونی از مواد شیمیایی به کار می‌رود که به دفع با مراقبت دقیق دارد. دفع نادرست و رها شدن این مواد شیمیایی یا پسمانده‌های صنعتی می‌تواند منابع آب زیرزمینی را تهدید کند.

نشت تانک‌ها و لوله‌های زیرزمینی: فراورده‌های نفتی، مواد شیمیایی و فاضلاب‌هایی که در محفظه‌ها یا لوله‌های زیرزمینی ذخیره می‌شوند، ممکن است نهایتا به آب‌های زیرزمینی راه یابند. این لوله‌‌ها و تانک‌ها اگر به درستی ساخته یا نصب نشوند، نشت خواهند داد. تانک‌ها یا لوله‌‌های فولادی ممکن است به مرور زمان خورد شوند. امکان نشت تانک‌های حاوی نفت یا مواد شیمیایی در مزارع قدیمی و به حال خود رها شده بسیار زیاد است.

محل‌های جمع‌آوری فاضلاب: بسیاری از محل‌های جدید جمع‌آوری فاضلاب‌ها و پسماندها طوری ساخته شده‌ند که نشت نکنند. اما بروز سیلاب‌ها ممکن است از این موانع بگذرد و آب آلوده شود. در محل‌های قدیمی نگهداری فاضلاب که به درستی ساخته نشده‌اند، ممکن است انواع مختلفی از مواد آلاینده به آب‌های زیرزمینی نشت کند.

ورود فاضلاب به آب‌های زیرزمینی خوزستان

اگرچه مشکل پس زدگی فاضلاب در اهواز دیرینه است و سالهاست شهروندان را آزار می دهد اما با بالا آمدن سطح آب سفره‌های زیرزمینی و افزایش دبی رودخانه کارون پس از سیل اخیر، باعث پس زدگی فاضلاب در 50 نقطه  از شهر اهواز شده است. بوی نامطبوع فاضلاب نه تنها مردم محلی و رهگذران را آزار می دهد بلکه نوعی تهدید نیز برای سلامت آنها محسوب می شود.

به گزارش سیناپرس به نقل از خانه ملت، عباس پاپی زاده، نماینده مردم دزفول در مجلس شورای اسلامی گفت: سطح آب سفره‌های زیرزمینی خوزستان بسیار بالا بوده و آب در عمق چند متری در دسترس است، این موضوع باعث می‌شود شیرابه پسماندها و فاضلاب شهری به راحتی با آب‌های زیرزمینی مخلوط شده و آب شرب مردم را تحت تاثیر قرار دهد.

وی با بیان اینکه آلودگی آب سفره‌های زیرزمینی بسیار نگران کننده و به مرز هشدار رسیده است، اظهار داشت: دولت باید هرچه سریع‌تر مشکلات و معضلات فاضلاب استان خوزستان را رفع نماید. آبگرفتگی مناطق سیل زده باعث انتشار بوی تعفن و تجمع حیوانات موزی و حشرات در منطقه شده است.

عضو کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی، با اشاره به ضرورت ساماندهی فاضلاب استان خوزستان، تصریح کرد: یکی از خطرات و تهدیدهای جدی سیل به خصوص بعد از فروکش، بروز مشکلات بهداشتی است. یکی از مشکلات بهداشتی در مناطق سیل زده کشور، وجود آب‌های روان آلوده و مخلوط شده با فاضلاب است، روزهایی که می‌تواند در سایه مشکلات بهداشتی، از جمله کمبود آب شرب سالم و عدم مدیریت آب‌های روان، به مراتب سخت‌تر از روزهای وقوع سیل باشد. بنابر این لازم است دولت هر چه سریع‌تر برای ساماندهی و بازسازی این مناطق اقدام کند.

آلودگی آب‌های زیر زمینی به علت سمپاشی علیه ملخ‌ها

اخیرا هجوم ملخ های صحرایی( به عنوان یکی از آفت های مضر بخش کشاورزی) به مناطق جنوبی کشورمان باعث شده تا کشاورزان برای مقابله با این آفت از سموم آفت کش استفاده کنند.

مهرداد زمانپور، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس در خصوص مضراتی که این نوع سمپاشی‌ها دارد، گفت: پس از این که سمپاشی پایان یافت با اولین بارندگی سموم به سفره های آب زیر زمینی وارد می شوند و کشاورزان از این آب ها هم برای مصارف کشاورزی و هم شرب استفاده می کنند و سم دوباره به چرخه خوراک انسان باز می‌شود.

وی در خصوص بهترین روش مقابله با این آفت گفت: روش کاملی وجود ندارد و تنها می توان از روش هایی که کمترین آسیب به منابع طبیعی می زند استفاده کرد و یکی از این روش ها ایجاد تله نوری با سطل های آب است.

آلوده شدن آب‌های زیر زمینی به علت دفن غیر اصولی زباله

پسماند بلایی است که طی چند دهه اخیر گریبانگیر مناطق شمالی ایران شده است. پسماندهایی که دفن غیر اصولی و نفوذ شیرابه‌های آنها سبب آلودگی آب های زیر زمینی می شود.

اسماعیل کهرم، فعال محیط زیست با اشاره به اینکه در مازندران، گیلان و گلستان سفره آب‌های زیر زمینی بالا بوده و نمی‌توان پسماند و زباله‌ها را دفن کرد، گفت: دفن زباله سبب آلوده شدن آب‌های زیر زمینی و شیرابه‌های آن سبب خشکانده شدن ریشه‌های درختان می‌شود.

وی افزود: در کشورهای پیشرفته برای تفکیک و جمع آوری زباله برنامه وجود دارد اما در ایران همه زباله‌ها با هم و به طور همزمان جمع آوری می‌شود.

وی بیان کرد: کشورهای پیشرفته پسماندها را در منزل تفکیک می‌کنند به طور مثال زباله‌هایی مانند پوست میوه در طبیعت هضم می‌شوند اما زباله‌هایی مانند پلاستیک و شیشه قابل هضم نبوده و باید به روش صحیح دفن یا بازیافت شوند.

وی عنوان کرد: پسماند بیمارستانی اعم از عفونی و غیر عفونی مانند مواد رادیواکتیو یا موادی که برای سی تی اسکن استفاده می‌شوند باید به روش علمی دفن شود زیرا از نوع زباله‌های خطرناک است.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.