کشف شهر باستانی آشوری‌ها در کردستان عراق
در سال ۲۰۱۳ تیمی از باستان شناسان دانشگاه توبینگن کشور آلمان؛ عملیات حفاری در یک محوطه باستانی متعلق به تمدن آشور باستان را در کردستان عراق آغاز کردند. این عملیات کاوش و حفاری منجر به کشف بقایای شهری باستانی از این تمدن کهن میان‌رودان شد که احتمالاً در فاصله سال‌های ۲۸۰۰ تا ۲۶۵۰ پیش از میلاد بنیان نهاده شده بود. اوون یاروس (Owen Jarus) از پژوهشگران این گروه تحقیقاتی درباره روند مطالعات انجام‌گرفته اعلام کرد: «این موضوع به‌نوبه خود بسیار هیجان‌انگیز است اما مشکل اصلی این بود که پژوهشگران نمی‌دانستند این بقایای باستانی متعلق به کدام شهر آشوری است.»
در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۱۰۰ پیش از میلاد این شهر، یک مرکز مهم تجاری در مرزهای میان‌رودان محسوب شده و پایتخت پادشاهی مستقلی در این منطقه به شمار می‌رفت. شهر مردامن در سال ۱۷۸۶ پیش از میلاد توسط شمشي حدد یکم (Shamshi-Adad I) که بخش‌های زیادی از این منطقه باستانی را تصرف کرده بود، فتح شد. این پادشاه بنیان‌گذار امپراتوری میان‌رودان علیا بوده و خود را شاه همه اعلام کرد.
کاوش‌ها و مطالعات باستان‌شناسی در این محل ادامه داشته و طی تابستان گذشته، باستان شناسان در حین حفاری در محل یک کاخ باستانی، موفق به کشف ۹۲ کتیبه و لوح گلی با خط میخی شدند که در یک خمره قرار داشت. این کتیبه‌ها به پژوهشگران کمک کرد تا شهر باستانی حفاری‌شده را شناسایی کرده و بر اساس آن مشخص شد در این منطقه شهری به نام مردامن (Mardaman) قرار داشته است.
بر این اساس همچنین مشخص شد که این شهر در زمان اوج و شکوه خود به‌عنوان یک مرکز اصلی تجارت و بازرگانی محسوب می‌شده که در بسیاری از نوشته‌های باستانی ذکر آن به میان آمده است. این شهر باستانی طی حیات هزارساله خود بارها توسط دشمنان تسخیرشده، تخریب و سپس بازسازی شد. در این میان نکته بسیار قابل‌توجه، موقعیت مهم تجاری این شهر در مسیرهای بازرگانی بین منطقه میان‌رودان (بین‌النهرین)، آناتولی و سوریه است که آن را تبدیل به یک بخش بسیار مهم جغرافیایی کرده و سبب شد تا این شهر پایتخت استان میان‌رودان در امپراتوری آشور قلمداد شده و حتی برای دوره‌ای نیز به‌طور خودمختار و به‌صورت یک پادشاهی مستقل عمل نماید.
کتیبه‌ها و لوحه‌های گلی کشف‌شده، توسط بتینا فیست (Betina Faist) از دانشگاه هایدلبرگ کشف رمز شده و متن آن توسط این متخصص زبان آشوری خوانده شد. بر اساس این متون مشخص شد که زمان نگارش آن‌ها در دوره میانی امپراتوری آشور بوده و همچنین مشخص شد که شهر مردامن، مرکز اداری یک استان ناشناخته در امپراتوری آشور محسوب می‌شده است.
این متون توسط حاکم محلی به نام آشور نصیر (Assur-nasir) نگاشته شده و در آن برخی از فعالیت‌ها و عملکرد روزانه وی مطرح‌شده است.
در این کتیبه‌ها همچنین مشخص شد که شهر مردامن دارای تاریخی طولانی بوده و همان شهری است که در سال ۲۲۵۰ پیش از میلاد نیز ذکر آن در کتیبه‌های نارام سین، پادشاه اکدی آمده است.
در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۱۰۰ پیش از میلاد این شهر، یک مرکز مهم تجاری در مرزهای میان‌رودان محسوب شده و پایتخت پادشاهی مستقلی در این منطقه به شمار می‌رفت. شهر مردامن در سال ۱۷۸۶ پیش از میلاد توسط شمشي حدد یکم (Shamshi-Adad I) که بخش‌های زیادی از این منطقه باستانی را تصرف کرده بود، فتح شد. این پادشاه بنیان‌گذار امپراتوری میان‌رودان علیا بوده و خود را شاه همه اعلام کرد.
پس‌ازاین فعل‌وانفعالات، شهر مردامن استقلال خود را دوباره به دست آورده و مجدداً تبدیل به یک پادشاهی مستقل شد. این اوضاع مساعد دوام چندانی نداشته و تورککه ها شهر را تصرف و آن را تخریب کردند (تورککه ها مردانی ساکن خاور نزدیک باستان در شمال غربی ایران بودند و در عصر برنز می‌زیستند. سکونتگاه اصلی این اقوام که تورککوم خوانده می‌شد، در حوزه دریاچه ارومیه و شمال غرب رشته‌کوه زاگرس بود. در مورد تبار آن‌ها به نظر می‌رسد که ایشان وابسته به هوری‌ها با تأثیراتی از سامی‌های خاوری بودند.)
پس‌ازاین رویداد، شهر مردامن برای همیشه از تاریخ محو شده و دیگر هیچ‌کس خبری از وجود آن نداشت تا اینکه حفاری انجام‌شده در منطقه کردستان عراق منجر به باز کشف این شهر باستانی شد.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: smithsonianmag
وای چه هیجان انگیز