بدون تخمک؛ بدون اسپرم؛ بدون رحم
با توجه به پیشرفت‌هایی که در این زمینه صورت گرفته، درصد بالایی از ناباروری‌ها قابل درمان است و زوجین می‌توانند پدر و مادر شدن را تجربه کنند. اما دانشمندان به یافته‌های جدیدی دست یافته‌اند که برای خلق یک زندگی جدید دیگر نیازی به اسپرم یا تخمک نیست. مطالعات جدید می‌تواند انقلاب بزرگی را در باروری ایجاد کند و مشکل بسیاری از ناباروری‌ها را درمان کند. مجله New Scientist در جدیدترین نسخه خود به این موضوع پرداخته است.
محققان دانشگاه میشیگان چندی پیش در تحقیقات آزمایشگاهی خود به چیزی شگفت‌انگیز دست یافتند. آنها مشاهده کردند سلول‌هایی که روی آنها تحقیق می‌کردند به یکدیگر پیوستند و چیزی شبیه به جنین انسان را شکل دادند. این ایده که دانشمندان توانسته‌اند گام نخست را به سمت خلق حیات انسان بردارند، شگفت‌انگیز است. اما این اولین کشف نبود. یک سال پیش در سال 2017، محققان ژاپنی مطالعاتی را انجام دادند که منجر به تولد بچه موش‌های زنده شد. آنها این کار را با استفاده از تخمک‌هایی انجام دادند که از سلول‌های پوست موش بالغ گرفته بودند.
کشف‌هایی از این قبیل ما را به درمان مشکلات غیرقابل حل در زمینه ناباروری و تولیدمثل نزدیک‌تر می‌کند. اکنون 40 سال بعد از تولد نخستین نوزاد آزمایشگاهی، این اکتشاف، تحول عظیمی را از نظر بیولوژیکی ایجاد می‌کند که به دانشمندان در خلق نوزاد انسان کمک می‌کند. تصور کنید که بتوان کودکی را از سلول‌های پوستی یک فرد با اجازه یا بدون اجازه او خلق کرد.
حدود 1.5 درصد تمام کودکان متولد شده در اروپای غربی، آمریکای شمالی و استرالیا به روش IVF یا لقاح مصنوعی ایجاد شده‌اند. بنابراین خلق یک زندگی در خارج از بدن فرد امری عادی تلقی می‌شود. اما این مسئله غیرقابل پیش‌بینی است. اما محققان هنوز نمی‌دانند که چرا برخی جنین‌ها بعد از انتقال به رحم از روش IVF یا لقاح طبیعی، لانه‌گزینی نمی‌کنند و به سرانجام نمی‌رسند و برخی از آنها از بین می‌روند در حالی که تعدادی از آنها به رشد خود ادامه می‌دهند. در روش IVF از والدینی برای انجام لقاح استفاده می‌شود که اسپرم‌ها و تخمک‌های آنها قابلیت باروری داشته و امید به باردار شدن در آنها وجود داشته باشد.
محققان ژاپنی در تلاش‌های خود سعی کردند مشکل تولید اسپرم و تخمک‌ها را از سلول‌های کاملا نامرتبط در بدن حل کنند. آنها با تحقیق روی موش‌ها، سلول‌های پوستی بالغ را گرفته و آنها را در سلول‌های بنیادی دوباره برنامه‌ریزی کردند که قابلیت تبدیل به هر سلول دیگری را پیدا کنند و سپس توانستند آنها را به اسپرم یا تخمک تبدیل کنند. آنها در سال 2016 اعلام کردند که توانسته‌اند بعضی از این تخمک‌ها را با اسپرم گرفته شده از موش معمولی بارور کرده و جنین‌ها را برای لانه‌گزینه داخل رحم کاشتند. در این آزمایش، 8 بچه موش زنده متولد شدند.
یک سال بعد، محققان همین کار را با اسپرم آزمایشگاهی انجام دادند. این آزمایش‌ها، قابلیت درمان ناباروری بسیار افزایش می‌یابد اما تلاش‌ها برای تولید اسپرم و تخمک‌های انسانی در آزمایشگاه تاکنون تنها باعث تولید پیش‌سازهای اولیه را برای تولید سلول‌های جنسی شده است. به عنوان مثال، محققان دانشگاه کمبریج در اواخر سال 2017 اعلام کردند که آنها در نظر دارند سلول‌های بنیادی اولیه را به عنوان مواد اولیه تشکیل اسپرم و تخمک‌ها در چهار هفته رشد دهند. این احتمال وجود دارد که در صورت کاشت این اسپرم یا تخمک‌ها در داخل بدن، تخمک‌های بارور شده شروع به بالغ شدن کرده و افراد نابارور را بارور کند.
نتایج امیدبخش این تحقیقات در اوایل سال جاری از سوی دانشمندان دانشگاه ادینبورگ انگلستان مطرح شد. آنها تخمک‌های بالغ انسانی گرفته شده از انواع سلول‌های بنیادی یافت شده در تخمدان‌ها را در شرایط آزمایشگاهی کشت دادند. از این روش همچنین می‌توان برای کمک به زنان مبتلا به سرطان استفاده کرد که درمان‌های شیمیایی آنها را نابارور می‌کند.
چرا سلول‌های پوستی؟
اگر رشد و تولید اسپرم و تخمک از سلول‌های پوستی در شرایط آزمایشگاهی امکان‌ذیر شود، مردم جوامع ثروتمندی که سیستم‌های بهداشتی قوی دارند، ممکن است این کار را به برقراری روابط جنسی به منظور بچه‌دار شدن، ترجیح دهند. با نتایج به دست آمده، ممکن است روزی برسد که والدین آینده در کلینیک بارداری با هم قرار ملاقات می‌گذارند. محققان نمونه کوچکی از سلول‌های پوستی آنها را می‌گیرند تا با تولید سلول‌های بنیادی بتوانند اسپرم و تخمک را از آنها رشد دهند.
بعد از غربالگری‌های ژنتیکی، والدین تخمک بارور شده‌ای را برای انتقال به داخل رحم انتخاب می‌کنند. این کار، فرآیند دردناک و تهاجمی به دست آوردن تخمک را برای انجام روش IVF حذف می‌کند. مردان و زنانی که به خودی خود قادر به تولید اسپرم یا تخمک نیستند با این روش می‌توانند کودکانی داشته باشند که به لحاظ ژنتیکی شباهت‌های زیادی با آنها دارند. این غربالگری‌ها می‌تواند احتمال بروز بیماری‌های ژنتیکی را از بین ببرد.
برای دسترسی به جدیدترین شماره مجله NewScientist فایل پیوست را ملاحظه فرمائید.
مترجم: ندا اظهری
No tags for this post.
