درس هایی که از رخدادهای زلزله باید آموخت
ساعت 4:18 دقیقه بعد از ظهر، زلزله ای به قدرت 7 ریشتر شهر سانفرانسیسکو را لرزاند؛ 800 کشته، صدها زخمی، هزاران بی خانمان، و قطع آب و برق مناطق زیادی از شهر، بخشی از تلفات و خسارات این زمین لرزه پرقدرت در خلیج سانفراسیسکو بود.
چه برداشتی از این خبر داشتید؟ این خبر درحقیقت، یک سناریوی فرضی است که از سوی سازمان زمین شناسی آمریکا (USGS) ارائه شده است تا مسئولان مدیریت بحران، مدیریت شهری و سازمان های امدادرسانی در مورد چگونگی واکنش در برابر رخداد زلزله های بزرگ بیاندیشند.
سازمان زمین شناسی آمریکا این سناریو را HayWired نامگذاری کرد، چرا که گسل هیوارد (Hayward Fault) توان ایجاد زلزله های مخرب 6.7 ریشتری یا بالاتر طی 25 سال آینده را دارد.
دانشمندان در این سناریو بررسی می کند که چگونه رخداد یک زلزله بزرگ می تواند صدها کشته و مجروح برجای بگذارد یا اتصال اینترنت در خلیج سانفرانسیسکو (San Francisco Bay Area) را مختل کند؛ کسب و کارهای بزرگ از جمله سیلیکون ولی (Silicon Valley) چگونه می توانند خود را برای رویارویی با بلایای طبیعی آماده کنند؛ یا چگونه می توان میزان تلفات و خسارات را کاهش داد؟
سناریوی HayWired دقیق ترین شبیه سازی از وضعیت یک شهر (سانفرانسیسکو) پس از رخداد یک زلزله بزرگ است که براساس درس هایی که دانشمندان با بررسی زلزله های اخیر در نقاط مختلف جهان آموخته اند، طراحی شده است.
دکتر کنت هدنات (Kenneth Hudnut) از زمین شناسان USGS و سرپرست سناریو HayWired تأکید کرد: سال هاست که درباره وقوع یک زمین لرزه بزرگ در سانفرانسیسکو صحبت می کنیم، اما واقعا تصویر درستی از آن در ذهن نداشتیم.
هدنات افزود: بسیاری از ساختمان ها در برابر زلزله مقاوم سازی شده اند، اما برخی ساختمان ها (به دلیل عدم مقاوم سازی) با خطر مواجه هستند. بیش از 7 میلیون نفر و 2 میلیون ساختمان در خلیج سانفرانسیسکو درصورت رخداد زلزله، در معرض خطر قرار دارند.
مطالعات دیرینه لرزه شناختی (Palaeoseismic studies) نشان می دهند که 9 زلزله با بزرگای بیش از 6.5 ریشتر در فواصل زمانی 150 ساله در این منطقه به وقوع پیوسته اند؛ به عنوان مثال، زلزله 6.8 ریشتری در اکتبر 1868 روی داد و اکنون 150 سال از این رخداد گذشته است.
زلزله 7.8 ریشتری سال 2015 نپال و 6.2 ریشتری در کریسچرچ نیوزلند، به دانشمندان کمک کرد تا بتوانند تأثیرگذاری یک زلزله 7 ریشتری بر شهری مانند سانفرانسیسکو را پیش بینی و شبیه سازی کنند.
تهران و احتمال رخداد یک زلزله بزرگ
مشابه سناریو زلزله سانفرانسیسکو، برای کلانشهر تهران نیز صدق می کند. بارها مطالب مختلفی در مورد احتمال رخداد یک زلزله بزرگ در تهران؛ توان گسل های تهران برای ایجاد زلزله 7.5 ریشتری؛ دوره 200-150 ساله بازگشت زلزله محدوده تهران شنیده یا خوانده اید.
اما به گفته دکتر مهدی زارع استاد و مدیر گروه زلزله شناسی مهندسی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، در تهران، هنوز با سناریوی زلزله به لحاظ علمی آشنا نیستیم. سناریو زلزله عبارت است از رخداد زلزله، تبعات آن و روش های واکنش نشان دادن؛ اما چنین چیزی هنوز در تهران به صورت سناریو تهیه نشده و تاکنون به لحاظ علمی این کار صورت نگرفته است.
تبعات زلزله احتمالی در تهران بسته به بزرگای زلزله، از تخریب زیرساخت های شهری، وقوع آتش سوزی، تلفات انسانی تا آسیب جدی به ساختار کشور است، چراکه بخش قابل توجهی از اقتصاد ایران در تهران هدایت می شود. بخش های مهمی از تولید علم و فناوری و مسائل آموزشی کشور، در تهران قرار دارند و وقوع زلزله احتمالی در این کلانشهر، با چنین تبعاتی همراه است.
ما چه درس هایی از زلزله های بزرگ گرفته ایم؟
در زلزله 7.3 ریشتری سال 96 در سرپل ذهاب، کیفیت بد ساخت و عدم رعایت حداقل های مهندسی در برخی بناهای حتی نوساز، منجر به خسارات جانی و مالی شدید شد؛ در این حوزه، در کلانشهر تهران و البته سایر شهرها، نیازمند رعایت استاندارهای ساخت و ساز و اعمال نظارت های سختگیرانه تر هستیم.
بیشتر بخوانید:
بحث مهم دیگر در این زمینه، وجود بافت های فرسوده در مناطق عمدتا متراکم و پرجمعیت شهر تهران است؛ پیگیری جدی تر بحث نوسازی بافت های فرسوده، در کنار برگزاری مستمر مانورهای زلزله، استفاده از نیروهایی خلاق و با دانش علمی کافی در ستادهای مدیریت بحران، تجهیز مراکز خدمات رسانی و امدادی به مدرن ترین امکانات می تواند به کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله های احتمالی منجر شود.
گزارش: معصومه سوهانی
منبع: nature
No tags for this post.
