دانش زمین‌شناسی در آثار لئوناردو داوینچی
در قرون‌وسطی و عصر رنسانس شاهد خلق آثار هنری بسیار ارزشمندی هستیم که هر یک از آن‌ها زینت‌بخش موزه‌ها و گالری‌های مختلفی هستند. این آثار علاوه بر ارزش هنری، در بسیاری از موارد در خود نشانه‌ها و شواهدی از دنیای زمان خوددارند که مطالعه آن‌ها می‌تواند به دانشمندان در تفسیر و بررسی علوم مختلف کمک کند.
لئوناردو داوینچی به دنیای طبیعی علاقه‌مند بوده و از مشاهدات میدانی خود نیز در برخی از نقاشی‌هایش استفاده می‌کرد. وی به‌طور خاص به آب‌های روان و تأثیر فرسایش آن بر سطوح مختلف طبیعت و سنگ‌ها و صخره‌ها علاقه‌مند بود. وی در دفتر خاطرات و نوشته‌های خود می‌نویسد: احتمال دارد که آب موجب شده باشد که زمین به شکل یک سیاره گرد و مدور تبدیل شود.
یکی از این موارد، آثار طبیعی و عوارض زمین‌شناسی هستند. نخستین تصاویر دقیق از گونه‌های سنگی ترسیم‌شده در آثار هنری توسط هنرمندان عصر رنسانس جیووانی بلینی (1437-1516) Giovanni Bellini و لئوناردو داوینچی (1452-1519) یافت می‌شود. بلینی از تصاویر واقع‌بینانه به‌عنوان نشانه‌ای از افتخار به جهان ایجادشده استفاده می‌کند. از سوی دیگر اما لئوناردو داوینچی به دنیای طبیعی علاقه‌مند بوده و از مشاهدات میدانی خود نیز در برخی از نقاشی‌هایش استفاده می‌کرد. وی به‌طور خاص به آب‌های روان و تأثیر فرسایش آن بر سطوح مختلف طبیعت و سنگ‌ها و صخره‌ها علاقه‌مند بود. وی در دفتر خاطرات و نوشته‌های خود می‌نویسد: احتمال دارد که آب موجب شده باشد که زمین به شکل یک سیاره گرد و مدور تبدیل شود.
بیشتر بخوانید
امروزه پنج طرح از آثار لئوناردو داوینچی وجود دارد که در آن به‌طور خاص به صخره‌ها و شکل‌گیری آن‌ها پرداخته‌شده است. به نظر می‌رسد صخره‌های تصویر شده در این طرح‌ها توسط باران شیارخورده و یک دره حلقوی عمیق را به‌طرف کوه بریده است.
ما می‌دانیم که داوینچی طرح‌های اولیه و سیاهه‌های متعددی را برای تکمیل نقاشی‌های اصلی خود کشیده و درنهایت بهترین آن‌ها را برای نقاشی اصلی استفاده می‌کرد. بدون تردید معروف‌ترین اثر داوینچی را می‌توان نقاشی مشهور لبخند مونالیزا محسوب کرد که در سال 1500 میلادی کشیده شد. قطعاً بیشتر شما با این تصویر آشنا هستید اما شاید کمتر کسی به پس‌زمینه این نقاشی و صخره‌هایی که یک دریاچه را احاطه کرده‌اند، توجه کرده باشد.
برخی از مورخین اعتقاد دارند که این محل همان دریاچه ایزئو (Iseo) در کوه‌های آلپ کشور ایتالیا است. به‌هرحال احتمالاً داوینچی برخی از مشاهدات زمین‌شناسی خود را در پس‌زمینه این نقاشی پیاده کرده باشد. رود آرنو (Arno) در دوران پیشین توسط یک سد صخره‌ای در نزدیکی شهر فلورانس مهارشده و دریاچه پالئو (paleo lake) به‌این‌ترتیب شکل‌گرفته بود. داوینچی رسوبات این محل را به‌عنوان رسوبات تشکیل‌شده از آب معرفی می‌کند و این رسوبات در سواحل دریاچه آرنو و فسیل‌های منطقه هنوز قابل‌مشاهده است.
به‌محض اینکه سد صخره‌ای طبیعی براثر فرسایش آب از بین رفت، دریاچه مزبور خشک‌شده و به‌این‌ترتیب دره امروزی آرنو شکل گرفت. لئوناردو داوینچی در این محل به بررسی حرکت آب بر پایه دانش هیدرولیک پرداخته و احتمالاً به ارتباط بین رسوبات منطقه، تشکیل دریاچه و سد طبیعی پی برده بود.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: forbes
No tags for this post.
