همه فضانورداني كه به ايران آمدند

قرار است لازوتکین در مدت اقامت خود در ایران، به چند شهر سفر و علاوه بر این، در مجامع علمی و دانشگاهی ایران سخنرانی کند. این سفر به همت سیروس برزو، مروج علم و روزنامه‌نگار تاریخ و فناوری فضایی انجام می‌شود. سیروس برزو که سال‌هاست در روسیه و جمهوری‌های استقلال یافته شوروی اقامت دارد، بسیاری از فضانوردان را از نزدیک می‌شناسد و با آنها ارتباط دوستانه‌ای دارد. همین ارتباط‌های صمیمانه باعث شده است که وی تا کنون چندین فضانورد برجسته روس را به ایران دعوت کند، از جمله گئورگی گرچکو، الکساندر بالاندین، ویکتور گارباتکو، سالیجان شریپف و دیگران. در هفته جاری هم لازوتکین به ایران می‌آید .امیدواریم این آخرین سفر یک فضانورد به ایران نباشد و این روند در سال‌های آینده نیز ادامه داشته باشد.

سیروس برزو، درباره هدف خود از دعوت فضانوردان به سیناپرس می‌گوید :بسیاری از جوانان ما خیال می‌کنند که فضانوردان، آدم‌های خارق‌العاده‌ای هستند اما من آنان را ایران دعوت می‌کنم تا جوانان ما از نزدیک آنان را ببینند و متوجه شوند این افراد مثل ما هستند ولی با تلاش زیاد و تحصیل و ورزش و توجه به سلامت، فکر، جسم و جان توانسته‌اند به این مرتبه برسند که برای کشور خود افتخارآفرین باشند و علاوه بر این، علم و دانش بشری را گسترش دهند. وی می‌گوید: علاوه بر این، با توجه به تبلیغات بسیاری که درباره کشور ما در رسانه‌های بیگانه در جریان است، بسیاری از مردم جهان، تصور درستی از ما ندارند. به همین دلیل من آنان را به ایران دعوت می‌کنم تا خودشان از نزدیک و بدون واسطه ایران را ببینند و به عظمت تاریخ و فرهنگ ایران پی‌ببرند.

برزو در ادامه تاکید می‌کند :جالب آنکه بسیاری از این افراد پس از آنکه با کشور ما آشنا شدند، اقرار می‌کنند، ایران با آن چیزی که پیش از سفر به کشور ما گمان می‌کردند، بسیار تفاوت دارد. بسیاری از آنان پس از سفر به ایران، سفیر فرهنگی ما در کشور خود شدند. لازوتکین نیز در گفت‌وگویی که در «جام‌جم» منتشر شده است، گفت: امروز آماده می‌شوم که به ایران سفر کنم. مطمئن هستم با مردم و فرهنگی جدید روبه‌رو خواهم شد که برای من بسیار جالب است. مطمئنم که مردم ایران، مهربان و عاشق علم هستند.

قرار است لازوتکین در مدت اقامت خود در ایران، به چند شهر سفر و علاوه بر این، در مجامع علمی و دانشگاهی ایران سخنرانی کند.

گفتنی است با آغاز عصر فضا، فضانوردان به قهرمانان تازه‌وارد رسانه‌ها تبدیل شدند که در بسیاری از موارد شهرت آنان از شهرت ستاره‌های پاپ و راک، هنرپیشه‌ها و ورزشکاران هم فراتر رفت. به همین دلیل افراد بسیاری در سراسر جهان مشتاق هستند که از نزیک با آنان دیدار کنند. 

یوری گاگارین، اولین انسانی که مرز زمین را پشت‌سر گذاشت و درهای ورود به فضا را گشود، یک‌شبه به چهره محبوب رسانه‌ها و مردم جهان تبدیل شد. وی بعدها در قامت یک قهرمان، به بسیاری از کشورهای جهان سفر کرد و خاطرات جالبی از سفر کوتاه مدت خود به فضا را برای شنودگان تعریف کرد و آنان را به هیجان آورد.

این روند هنوز هم ادامه دارد، هنوز هم بسیاری از فضانوردان به کشورهای مختلف سفر می‌کنند و از خاطرات خود برای شنودگان می‌گویند اما امروزه مثل روزگار آغاز عصر فضا نیست، دیگر در مراسم استقبال و بدرقه فضانوردان، سیل جمعیتی از هر سن و سلیقه و گروه را نمی‌بینیم، بلکه این جمعیت، در گروه کوچکی از دوستداران علم و فناوری خلاصه شده است. گویی بسیاری از این استقبال‌کنندگان، یکبار دیگر به سالن‌های کنسرت و ورزشگاه‌ها برگشتند.

در ادامه با چند فضانوردی که در طول سال‌های گذشته به ایران سفر کردند، بیشتر آشنا می‌شویم.

 فاتحان ماه

فاتحان ماه از اولین فضانوردانی بودند که به کشور ما سفر کردند. استقبال مردم تهران در هنگام ورود به کشور، بسیار گرم و صمیمانه بود. 46 سال پیش، غروب جمعه دوم آبان 1348، هواپیمای اختصاصی رییس جمهور آمریکا حامل نیل آرمسترانگ، ادوین آلدرین و مایکل کالینز، در فرودگاه مهرآباد تهران به زمین نشست. سفر فضانوردان ناسا به تهران که حدود سه ماه پس از فرود تاریخی فضاپیمای آپولو 11 بر سطح ماه انجام شد، در قالب برنامه مسافرت چهل روزه به دور دنیا صورت گرفت.

برگزاری نشست مطبوعاتی فضانوردان با خبرنگاران در صبح روز شنبه در محل انجمن ایران و آمریکا و نشست خبری همزمان همسران فضانوردان در هتل هیلتون، گردش در خیابان‌های مختلف تهران در مسیر خیابان‌های عباس‌آباد، پهلوی (ولیعصر)، بلوار الیزابت (کشاورز)، پارک فرح (لاله)، امیرآباد، شاهرضا (انقلاب)، ابوعلی سینا، شاه‌آباد (حدفاصل میدان بهارستان تا چهارراه مخبرالدوله)، استانبول، نادری و پهلوی و ضیافت شام در کاخ سعدآباد از برنامه‌های سفر کوتاه آنها به تهران بود. در این نشست خبری، ضمن نمایش فیلم کوتاهی از فعالیت‌های ده ساله‌ای که به فتح ماه منجر شد، هر کدام فضانوردان درباره قسمت‌های مختلف آن توضیحاتی ارائه دادند

.

 خلبان بوران

ایگور ولک در ابتدای دهه 1380 به دعوت سازمان فضایی ایران به ایران آمد و با کارشناسان مختلف دیدار کرد. وی سال 1937 در شهر زميوف درحومه خاركف اوكراين به دنیا آمد و اولين پرواز خود را در آوريل 1954 انجام داد. در 1956 آموزشگاه هوايي نظامي خلبانان كراگرادسكوي (اوكراين) را به پایان رساند و 1965 از دانشگاه معتبر و صاحب نام گرومف، وابسته به وزارت صنایع هوايي شوروي در ژوكوفسكي به عنوان خلبان- آزمايشگر فارغ‌التحصیل شد. پس از تصویب طرح فضاپیمای بوران، وی را به عنوان یکی از نخستین نامزدهای خلبانی بوران به مرکز آموزش فضانوردان معرفی کردند. وی پس از گذر از آزمون‌های دشوار، در سال 1977 به جرگه فضانوردان پیوست تا برای پرواز با شاتل روسی بوران آماده شود. وی پس از حدود دو سال آموزش، ژوئن 1984 به مدار زمین رفت. پس از لغو پروازهای شاتل بوران، ولک نیز در سال 1996 از فضانوردی کناره‌گیری کرد. وی سال‌ها به عنوان مشاور سازمان فضایی روسیه و استاد دانشگاه فعالیت کرد.

.

 نابغه فضانوردی

فضانورد بعدی که به ایران سفر کرد، گئورگی گرچکو بود. وی که از نوابغ و نخبگان تاریخ فضانوردی است، از جمله دستیاران سرگئی کارالیف، پدر فضانوردی روسیه بود که از نخستین روزهای آغاز عصر فضانوردی در تشکیلات فضایی شوروی فعالیت داشت. او که عاشق تاریخ و فرهنگ ایران است چند سال پیش بنا به دعوت فرهنگسرای ملل برای گشایش نمایشگاه «انسان و فضا» به کشورمان سفر کرد.

گئورگی گرچکو سال 1931‏ در لنينگراد به دنیا آمد. 1949 دبیرستان و در 1955 دانشکده مکانیک نظامی لنینگراد را با درجه مهندس مکانیک به اتمام رساند. وی بلافاصله جذب دفتر طراحی کارالیف شد و از افرادی است که در طراحی و پرتاب اسپوتنیک-1 (نخستین ماهواره جهان)، نقش داشت. در 27 مه 1968 به پیشنهاد وزارت صنایع، در کنار کار و فعالیت به عنوان ريیس گروه آزمایشگر دستگاه‌های فضایی، به گروه فضانوردان پیوست و آموزش برای سفر به فضا را آغاز کرد. وی در نخستین پرواز فضایی خود، 29 شبانه روز و 13 ساعت در فضا بود.

وی دومین پرواز فضایی خود را در 10 دسامبر 1977 به همراه یوری راماننکو با سایوز-26 در ایستگاه مداری سالیوت 6 انجام داد که پروازی رکوردشکن بود. وی پرواز سوم و آخرین سفر به فضا را در 17تا 26 سپتامبر 85 انجام داد و هشت شبانه روز و 21 ساعت در فضا به سر برد. گرچکو دو بار به ایران سفر کرده و بعد از این سفرها، اینک یکی از مبلغان فرهنگ و تاریخ تمدت ایران است.

فضانورد هنرمند

آلکساندر بالاندین روز 30 ژوئیه 1953 در شهر فرازینو در حومه مسکو به دنیا آمد. پدرش نظامی بود و مادرش معلم. در سال 1976 انستیتوی عالی بائومان مسکو را با مدرک مهندسی در زمینه سامانه‌های دقیق فضایی تمام کرد. با توجه به سطح دانش علمی و عملی، هیات گزینش وی را به اتحادیه تولیدات فضایی انرگیا معرفی کرد و وی از همان سال به عنوان مهندس طراح سامانه های فضایی مشغول به کار شد.

بالاندین در 11 فوریه 1990 همراه با سالاویف به فضا رفت. سفینه آنها دو روز بعد به مجتمع مداری میر پیوست و آنها سفری را آغاز کردند که 179 روز طول کشید. بالاندین در سال‌های بعد، همراه کار در موسسه تولیدات فضایی انرگیا، به عنوان مشاور بسیاری از موسسات علمی فعالیت کرد. او نه فقط متخصص محاسبه و فن و صنعت، نه تنها یک فضانورد  موفق، بلکه اهل هنر و شعر و ادبیات است و نقاشی هم می‌کشد

پيشتاز تاريخ فضانوردي

وی يکي از پيشتازان تاريخ فضانوردي است. او يکي از 20 فضانورد اوليه شوروي و از دوستان يوري گاگارين به شمار مي‌رود. ويكتور گارباتكو سوم دسامبر 1934 در كراسنادار روسيه به دنيا آمد. در 1952 وارد مدرسه هوانوردي روستف و سال 1956 فارغ‌التحصيل شد و به نيروي هوايي شوروي پيوست. وی سال 1969 نخستين پرواز خود را با سايوز7 و به مدت 119 ساعت انجام داد. سفر بعدي وي با سايوز24 در 1977 انجام شد كه 425 ساعت طول كشيد. سومين سفر وي با سايوز37 در 23 ژوئيه 1980 آغاز شد. سفر وی این بار 189 ساعت طول کشید. گارباتکو در سال‌های بعد و به دنبال کناره‌گیری از گروه فضانوردان، مدت‌ها در هیات گزینش و ممتحنه فضانوردان بود و همزمان با درجه استادی ارشد دانشگاه مهندسی هوایی مسکو تدریس می‌کرد. وی بعدا به ریاست این دانشگاه رسید.

پدر نگار و جهانگیر

سالیجان شریپوف، فضانورد روس، 24 اوت 1964 در شهر اوزگن جمهوری قیرقیزستان در خانواده‌ای مسلمان به دنیا آمد. دبیرستان را در سال 1981 در همان شهر به پایان رساند. با توجه به علاقه‌ای که به هوانوردی داشت، در رشته مهندسی و فرماندهی جنگنده‌های تاکتیکی تحصیل کرد. وی بعدا تحصیل را ادامه داد و در سال 1995 از دانشکده کارتوگرافی مسکو، با درجه مهندسی و کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست را دریافت کرد.

نخستین سفرش با فضاپیمای اندیور بود. فضاپیمای آنها 24 ژانویه 1998 به مجتمع مداری میر متصل شد. نخستین ماموریت مداری سالیجان، 9 روز طول کشید. وی در سفر دوم خود به فضا، به عنوان فرمانده ناو سایوز تی.ام. آ-5 راهی مدار زمین شد. این ماموریت 193 روز طول کشید. در طول این پرواز، شاریپف دو راهپیمایی فضایی انجام داد که جمعا 10 ساعت طول کشید.

او از اکتبر 2005 تا مه 2006 به عنوان نماینده مرکز آموزش فضانوردان روسیه در مرکز فضایی جانسون آمریکا، آموزش و تمرین فضانوردان برای سفر به ایستگاه فضایی بین‌المللی را زیر نظر داشت.

وی به دليل خدمت‌هایی که در زمینه فضانوردی انجام داد، موفق به دریافت مدال‌های بسیاری شد از جمله مدال ستاره طلایی «قهرمان فدراسیون روسیه»، مدال «شایستگی در توسعه کیهانوردی»، ستاره طلای «قهرمان جمهوری قرقیزستان»، مدال پرواز فضایی ناسا و … . دختر شریپف، نگار و پسرش، جهانگیر نام دارد.

 مهندس طراح سامانه‌های فضایی

«الکساندر الکساندروف» مهندس طراح سامانه‌های فضایی و خلبان و فضانورد روسی متولد 20 فوریه 1943 میلادی است، وی دو بار به فضا سفر کرده و در مجموع این دو پرواز، در ایستگاه‌های فضایی سالیوت 7 و میر اقامت کرد که در این ماموریت‌ها در مجموع، 310 شبانه روز در فضا به سر برده ‏است. الکساندروف یکی از مهندسان ارشد در مؤسسه فضایی انرگیای روسیه و سال‌ها مسئول بخش ویژه‌ آموزش ‏و ‏ارزیابی ‏عملکرد تمرینی فضانوردان بود. ‏وی در برهه‌ای از فعالیت‌های حرفه‌ای خود، مسئولیت دستگاه تمرینی مدارگرد ماه را ‏به عهده داشته است.‏

وی در سال های 1964 تا 1969 در دانشگاه فنی بائومان درس خواند و تخصص مهندسی الکترومکانیک را به دست آورد و سپس ‏در 24 اکتبر 1988 در دانشکده مهندسی فیزیک مسکو موفق به دریافت دکترای علوم فنی شد. ‏وی همچنین تعدادی از ‏کتب ‏مهندسی فضایی  را تألیف کرد و تاکنون نیز موفق به دریافت دو مدال قهرمان اتحاد جماهیر ‏شوروی شده است.‏

 پزشک گردشگر فضایی

شیخ مظفر شکور دیگر فضانوردی است که به ایران سفر کرده است، البته او نه یک فضانورد رسمی، بلکه گردشگر فضایی بود.

سفر مظفر شکور به فضا برخلاف دیگر گردشگران مانند تیتو و شاتلورث که با پرداخت 20 میلیون دلار میسر شد، هدیه‌ای بود که دولت روسیه در ازای قرارداد سنگین یک میلیارد دلاری مالزی برای خرید سامانه‌های هوایی و خدمات ماهواره‌‌اي، این کشور اهدا کرد.

مظفر شکور سال 1972 در کوالالامپور به دنیا آمد. وی دارای درجه دکتری اورتوپدی است. او در روز 10 اکتبر 2007 بر فضاپیمای سایوز تی. ام. آ-11 به فضا رفت. دو روز بعد این فضاپیما به ایستگاه فضایی بین‌المللی رسید. شکور پس از 11 روز اقامت در فضا، روز 21 اکتبر 2007 به سلامت در قزاقستان فرود آمد. مظفر شکور، نهمین و آخرین فضانورد مسلمانی است که تاکنون به فضا سفر کرده است. همچنین وي را بعد از انوشه انصاری مي‌توان دومین گردشگر فضایی مسلمان دانست که توانسته مرزهای جو زمین را پشت سر بگذارد.

مدیر موزه یادمان فضایی

 الکساندر لازوتکین که فردا (19 بهمن 94) به ایران می‌آید، 30 اکتبر 1957 در مسکو متولد شد. وی دوره مهندسی مکانیک (گرایش مکانیک تجهیزات پروازی) را در پژوهشکده حمل و نقل هوایی مسکو گذراند و سال 1981 فارغ‌التحصیل شد. مدتی در همان پژوهشکده کار کرد و سپس در مجتمع تولیدات فضایی انرگیا استخدام شد. در آنجا ضمن کار به عنوان مهندس طراح و سازنده سامانه‌های فضایی، طرز کار کردن با دستگاه‌ها را به فضانوردان آموزش می‌داد. او از 1992 در مرکز آموزش فضانوردان به عنوان نامزد فضانوردی مشغول تحصیل شد. وی در فوریه 1997 به عنوان مهندس پرواز فضاپیمای سایوز تی.ام ـ 25 راهی مجتمع مداری میر شد. سفر لازوتکین حدود 185 شبانه روز طول کشید. سال 2005 در حالی که در آمریکا مشغول آموزش برای سفر فضایی دومش بود پزشکان متوجه شدند مشکل سلامت دارد و او را از پرواز به فضا منع کردند. وی پس از آن در سمت‌های مختلف از جمله مدیریت موزه یادمان فضایی مسکو فعالیت داشت و امروز هم در موسسه زوزدا (سازنده تجهیزات فضایی مانند لباس و وسایل ایمنی فضانوردان) مشغول کار است.

هر چند تا کنون بسیاری از فضانوردان به ایران سفر کرده‌اند و هم‌میهنان ما به خوبی از آنان استقبال کرده‌اند، ولی بیش از همه منتظر انوشه انصاری هستند، اولین فضانورد ایرانی که حس خودباوری را در زنان و جوانان ایرانی شکوفا کرد

 

گزارش : سلیمان فرهادیان

 

No tags for this post.