اتخاذ سبک زندگی سلامت محور در جامعه امروز، یک ضرورت است
به گزارش سیناپرس فارس، امروزه تحقق جامعه سالم در تمامی جوامع بعنوان هدفی اساسی شناخته شده و یکی از نیرومندترین عوامل توسعه محسوب میشود، طوری که دستیابی به توسعه در گرو تحقق سلامت جامعه است. سلامتي و بيماري از مفاهيمی هستند كه بشدت با كيفيت زندگی پيوند خورده اند، اما معمولاً هرگاه سخن از سلامت میاید، بیشتر بر بعد جسمانی توجه شده در حالیکه تعالی جامعه در گرو سلامت در تمامی ابعاد جسمانی، روانی، معنوی و اجتماعی است و این ابعاد، نقاط پیاپی مسیر تاریخی مفهوم سلامت را نشان میدهد، نقاطی که به اقتضای طبیعت بشر در نیل به سلامت شکل گرفته اند.
بدین معنا که روزگاری تهدیدات طبیعی چندان فراوانی داشت که انسان نخستین، تنها به دنبال بقاء بود. اما بتدریج، به پایه ای از پیشرفت رسید که صرف زنده ماندن، دغدغه روزمره نبود و در عین بقا، میخواست که بیمار هم نباشد و زندگی رضایت بخشی داشته باشد. با این وجود از ديرباز، رويكردهاي گوناگوني در حوزه سلامت مطرح شده و نحوه مواجهه با سلامتي و بيماري متنوع بوده است. يكي از اين رویکردهای مهم، رويكرد ارتقاء سلامت است. براساس این رويكرد، افراد جامعه بايد به گونه ای توانمند شوند كه مسئوليت سلامتي خود را پذيرفته و شيوه زندگي سالمي اتخاذ كنند. با توجه به هزينه های سنگین درماني و بهداشتي، ضرورت تغيير رويكرد از درمان به پيشگيري، بسيار ملموس است. براي پيشگيري از ابتلا به بيماري و حفظ و ارتقاء سلامتي، اصلاح سبك زندگي، الزاميست. شيوه زندگي سالم يعني يك زندگي متعادل كه در آن شخص به طور آگاهانه دست به انتخاب های سالم و بهداشتي ميزند.
در حال حاضر و با تغييرات وسیع در ماهيت و ابعاد بيماريها، همچنان جامعه بشری با بيماريهايی مواجه است كه متأثر از سبک و سياق زندگی ميباشد. طوریكه فرد با اتخاذ الگوهای رفتاری سالم، به رعايت رژيم غذايی مناسب، مديريت خواب، فعاليتهای ورزشی، كنترل وزن بدن، اجتناب از رفتارهای پرخطر و … توجه ويژه داشته و ميتواند در برابر بسياري از اختلالات جسمي-روانی خود را ايمن سازد. سازمان بهداشت جهانی، اعتقاد دارد كه با اصلاح رفتار ميتوان با بسياري از عوامل مخاطره آمیز، مقابله كرد. سكته قلبي، مغزي، ديابت، پرفشاری خون، سرطان گوارشی، اختلالات روحی از عوامل خطر در جوامع امروزی است. برای نمونه سرطان معده و روده تحت تأثیر عواملی نظير سن، جنس، عادات تغذيهای ناسالم، زندگی کم تحرک، مصرف سيگار، الکل تقویت میشود.
فعاليتهای ورزشی، تغذيه مناسب و سالم، مديريت استرس، اجتناب از مصرف خودسرانه داروها، غربالگری و معاينات دورهای، اجتناب از مصرف مواد مخدر، دخانیات و الکل و اجتناب از رفتارهای پرخطر جنسی، تنها بخشی از رفتارهای مبتنی بر سلامت هستند، كه همانطور كه رعایت آنها ميتواند موجب افزايش كيفيت سلامت شود بی توجهی به آن نیز قادر است سلامت افراد جامعه را با خطر مواجه كند. مطالعات متعدد و گزارشهای جهانی نشان ميدهد ايران در بسياری از مؤلفه های مربوط به سبک زندگی سالم از وضعيت مناسبی برخوردار نيست. برای نمونه، ايران به عنوان يكی از كشورهايی كه در مصرف خودسرانه دارو دارای رتبه بالايی است، شناخته ميشود و آنتي بيوتيك با تمامي خطرات گستردهای كه دارد، يكي از پرمصرفترين داروها آن هم به صورت خودسرانه ميباشد (طبق نظر سازمان بهداشت جهانی مقاومت به آنتي بيوتيكها يكی از مهمترين تهديدات بهداشتی در قرن حاضر هستند). یا ميزان مصرف سرانه كالري که در ايران بيش از حد مجاز است و نان، برنج، روغن و قند و شكر به ميزان بسيار بالاتری از نرم جهانی مصرف میشود.
چنانچه گفته شد، اتخاذ سبک سلامت محور موجب ارتقاء کیفی زندگی شده، افراد را بسوی بهزیستی سوق داده و نهایتا، موجب کاهش هزینه های درمانی میشود. بالعکس چنانچه الگوی سالم از سوی افراد رعایت نشود، پیامدهای منفی آن نه تنها فرد، بلکه کلیت جامعه را تهدید کرده و خسارتهای فراوانی به بار خواهد آمد. زمانیکه افراد از سلامت کافی برخوردار نباشند بخوبی از عهده وظایف و ایفای نقش های اجتماعی برنخواهند آمد و بدون شك براي رسيدن به توسعه پايدار، انسان سالم، نقش كليدي داشته لذا حفظ و ارتقاء سلامت، بسيار مهم و اتخاذ سبک زندگی سلامت محور یک ضرورت اساسی است که نیازمند توجه بیشتر سیاستگذاران و مسئولین امر میباشد.
صدیقه البرزی
دکترای جامعه شناسی و عضو هیات علمی و مدیر گروه پژوهشی جهاد دانشگاهی فارس
