ماه آبی، پدیده ای کمیاب
در سی و یکم ماه اکتبر سال ۲۰۲۰ آسمان شب برخی از نقاط جهان با یک پدیده غیر معمول، نادر و کمیاب رو به رو شد که به آن پدیده ماه آبی گفته می شود. امسال جشن سنتی هالووین در کشورهای غربی با این پدیده خاص همراه شده و در ساعات نیمه شب این جشن سنتی، ماه به طور کامل مشاهده میشد.
پدیده ماه آبی یا بلو مون (Blue moon) زمانی اتفاق می افتد که دو قمر کامل در یک ماه تقویمی باهم منطبق شوند و امسال این پدیده در بسیاری از بخش های شمالی قاره آمریکا قابل مشاهده خواهد بود.
ماه آبی ازنظر علمی در دو نوع نجومی و جوی رخ می دهد که در شب های اخیر در برخی مناطق جهان شاهد نوع نجومی آن بودیم. ماه آبی نجومی معمولاً در فصل هایی که برخلاف معمول به جای سه بار، چهار بار قرص کامل ماه دیده می شوند به وجود می آید؛ اما بلو مون اتمسفری یا همان ماه آبی جوی، پدیدهٔ نسبتاً نادری است که گاه در هنگام بروز ریز گردها در جو پدید میآید. در این پدیده، ریز ذرات پخش شده در هوا، نور را بازتاب داده و در نتیجه ماه به رنگ آبی دیده می شود.
چرا ماه آبی؟
باید در نظر داشت که در پدیده ماه آبی نجومی، رنگ ماه علی رغم نامش در واقع آبی نیست. در عوض، ماه آبی یک روش معمول برای اشاره به دومین رخ دادن ماه کامل در یک ماه قمری است. با این حال، همان طور که گفته شد، به گفته ناسا یک تعریف متناوب از ماه آبی نیز وجود دارد که می گوید این سومین ماه کامل از چهار ماهی است که در یک فصل اتفاق می افتد.
ماه آبی تا چه حد خاص است؟
برخلاف تصور بسیاری از مردم، پدیده ماه آبی چیز غیرمعمولی نبوده و هر دو سال و نیم یک بار در مناطق مختلف جهان رخ می دهد. البته ماه آبی هالووین امسال را بسیار نادر میکند این است که در بسیاری از مناطق زمانی نیمکره شمالی دیده می شود.
آخرین بار در سال ۱۹۴۴ میلادی این اتفاق رخ داده بود. از سوی دیگر بهطور متوسط، همزمانی ماه آبی با هالووین هر نوزده سال یک بار و فقط برای کسانی که در مناطق زمانی خاصی زندگی میکنند قابلمشاهده است. هر زمان ماه ازنظر فنی در 31 اکتبر بهصورت قرص کامل باشد، ماه آبی خواهیم داشت زیرا چرخه ماه فقط ۲۹/۵ روز طول میکشد در حالی که بیشتر ماهها 30 یا 31 روز طول دارند.
آخرین ماه کامل که در هالووین ظاهر شد، در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۱ بود و این پدیده فقط توسط مردم در مناطق زمانی مرکزی و اقیانوس آرام دیده شد. به این واقعه چرخه متونیک (Metonic cycle) گفته می شود.
چرخه متونیک در مطالعات مربوط به تقویم و ستارهشناسی، دوره متونی یا اندکاتریس (Enneadecaeteris) به دورهای اطلاق میشود که به ۱۹ سال خیلی نزدیک است. در ضمن اندکاتریس واژهای است که در یونانی ۱۹ سال معنا می دهد. نکته جالب توجه در مورد این دوره، این است که دورۀ متونی کوچک ترین مضرب مشترک میان سال خورشیدی و ماه قمری است.
متون ستارهشناس یونان باستان که از اهالی آتن بود، در قرن پنجم پیش از میلاد دریافت که ۱۹ سال خورشیدی تقریباً معادل با ۲۳۵ ماه قمری است و اگر این دوره را بر حسب روز بیان کنیم معادل ۶ هزار و ۹۴۰ روز میشود. پیشبینی می شود ماه آبی بعدی که با هالووین مقارن باشد، در سال ۲۰۳۹ رخ دهد.
مترجم: فاطمه کردی
No tags for this post.