سال هاست به خام فروشی دل خوش کرده ایم

سیدمحمدحسین سجادی نیری  با بیان اینکه نعمت های خدادادی موجود در کشور مانند نفت و گاز، معادن، گیاهان دارویی و سایر منابع زیرزمینی به نوعی باعث عقب افتادگی ما شدند. تصریح کرد: این صحبت به این معناست که به جای اینکه برای فرآوری این منابع مبتنی بر دانش و فناوری تلاش کرده و به سمت یک اقتصاد دانش بنیان حرکت کنیم، سال ها دل خود را به خام فروشی خوش کردیم. البته این موضوع شامل حال حوزه های نرم هم می شود که به نظرم یکی از آنها حوزه فرهنگ است.

وی با بیان اینکه فرهنگ سرزمینی یک نعمت خدادادی و میراثی است که از گذشتگان به ما رسیده گفت: این مقوله، گنجینه ای ارزشمند است که می تواند تبدیل به ثروت شود، البته به این شرط که فرآوری و حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان را در حوزه فرهنگ بلد باشیم.

سجادی نیری ادامه داد: عملا صنایع فرهنگی و خلاق حرکت به سمت اقتصاد دانش بنیان در حوزه فرهنگ است، به این معنا که ما بتوانیم با رویکردهای فناورانه و نوآورانه این منابع و مخازن نهفته در دل فرهنگمان را استخراج کرده و با حفظ چارچوب های فرهنگی این حوزه را اقتصادی کنیم.

وی با بیان اینکه این نکته بسیار مهمی است، گفت: وقتی صحبت از اقتصاد فرهنگ می شود عده ای گمان می کنند منظور این است که باید خودمان را با دیگران تطبیق دهیم. من معتقدم خیر؛ بلکه صحبت از اقتصاد فرهنگ و صنایع خلاق به این معناست که بتوانیم فرهنگ خود را اتفاقا با حفظ چارچوب های فرهنگی، اقتصادی و بالنده کنیم.

این مقام مسوول عنوان کرد: در دنیا آن چیزی که دارای تمایز بوده و نوآورانه باشد می تواند اقبال مشتریان را به همراه آورد، اقتصادی و موفق شود. در بسیاری از مستندات حوزه های نوآورانه به این موضوع اشاره می شود که متمایز باش یا اینکه محکوم به فنایی. این بدان معناست که یک کسب و کار زمانی می تواند موفق باشد که دارای وجوه تمایز باشد.

وی افزود: از این رو، در حوزه فرهنگ به دلیل تمایزات فرهنگی و فرهنگ ایرانی-اسلامی که از آن برخورداریم و به دلیل تنوع فرهنگی کشورمان که در دنیا کم نظیر است، می توانیم یک فرهنگ اقتصادی و موفق داشته باشیم. این پتانسیل می تواند وجه متمایز و نقطه قوت اقتصادی شدن فرهنگ ما باشد.

دبیر ستاد توسعه فناوری های نرم وهویت ساز معاونت علمی تصریح کرد: بنابراین، برای تحقق این امر نیازی به نادیده گرفتن چارچوب های فرهنگی که نداریم هیچ، بلکه برعکس، حفظ این چارچوب های فرهنگی که در اختیار داریم می تواند باعث تفوق و تمایز ما و همچنین، باعث موفقیت اقتصاد فرهنگ شود.

وی ادامه داد: برای اینکه این فرهنگ ماندگار شود و دنیا آن را ببیند، ناگزیریم فرهنگمان را اقتصادی کنیم. به بیان دیگر، عملا حضور در عرصه اقتصاد فرهنگ یک حرکت و یک دفاع فعال در مواجهه با تهاجم فرهنگی بوده و یک حرکت و دفاع فعال در عرصه های فرهنگی است.

تمرکز روی تمایزات فرهنگی

سجادی نیری در تشریح موضوع تمرکز روی تمایزات فرهنگی با بیان اینکه این تمایزات متعدد هستند، گفت: به عنوان مثال، در دنیا یک مسیر اقتصادی کردن فرهنگ رویدادهای فرهنگی است. در برخی مناطق در قالب فستیوال ها و در برخی از کشورها در قالب کارناوال ارائه می شود و عملا این رویدادها، عرضه کننده محتوای فرهنگی آن قوم و دیار است.

این مقام مسوول اظهار کرد: حال در رابطه با رویدادهای فرهنگی در کشور ایران، کسی از این کشور انتظار برگزاری کارناوال های اروپایی را ندارد. در واقع رویدادهای خاص فرهنگی ایران برای مخاطب جذاب است. به عنوان مثال گردشگری که در ایام محرم به ایران سفر می کند، تماشای نحوه عزاداری ایرانی ها برایش جالب توجه است.

وی خاطرنشان کرد: در مقیاسی بزرگتر این موضوع در رابطه با اربعین هم صادق است. در اربعین شاهد حجمی از محتواهای تولید شده هستیم که حتی اروپایی ها هم از بزرگی این رویداد و جذابیت و جذبه آن یاد کرده اند. شرکت و حضور مستقیم افرادی که مسلمان نیستند و مشاهده این رویدادها از سوی آنان در این فضای سانسور رسانه ای که با آن مواجه هستیم یک فرصت مغتنم محسوب می شود. اگر بتوانیم این فرآیند را به نحوی برنامه ریزی کنیم که در این رویدادها مخاطبان نگاه و روش ما را در بزرگداشت بزرگان دینمان ببینند، طبیعتا این رویداد را بدون فیلترهای رسانه ای دریافت می کنند.

سجادی نیری ادامه داد: وقتی صحبت از گردشگری می کنیم منظور پتانسیل های کشورمان در گردشگری های اقلیمی، زیست محیطی و جاذبه های تاریخی است و اتفاقا گردشگری که وارد کشورمان می شود انتظار دارد چیزی متفاوت از کشورهای دیگر ببیند. به عنوان مثال حجاب زن های اقوام ایرانی نه تنها محدودیتی برای حوزه گردشگری نیست بلکه یکی از آن تمایزاتی است که می تواند عامل جذابیت تلقی شود. گردشگری که به ایران سفر می کند می داند وارد چه سرزمینی می شود و اتفاقا آن تمایزات است که برایش جذاب است.

وی با اشاره به اینکه کسب درآمدی که تا کنون از این حوزه ها داشتیم آنگونه که انتظار می رفت نبوده، عنوان کرد: البته گردشگری و انواع مختلف آن، تنها یکی از مقولات صنایع خلاق فرهنگی است که در این سال ها برنامه جامع و کلانی برای توجه به حوزه های مختلف گردشگری به ویژه های حوزه های نوآورانه آن در کشورمان وجود نداشته است.

این مقام مسوول اضافه کرد: جدا از بحث گردشگری، حوزه های دیگری مانند تولید محتوای دیجیتال، انیمیشن، بازی های ویدئویی، مد و پوشش که برآمده از ادبیات و فرهنگ غنی ایرانی-اسلامی باشد، می تواند جذابیت ایجاد کند. نمونه های موفقی هم در این حوزه ها وجود دارد، مانند بازی های ویدیوئی و انیمیشن های ایرانی که با حفظ چارچوب های فرهنگی توانستند خارج از کشور بازار کسب کنند و فروش داشته باشند.

لزوم توجه به نقش فرهنگ در اقتصاد

وی افزود: حالا سوالی که مطرح می شود این است که چه اتفاقی باید بیفتد که اینها بیش از اکنون درآمدزا باشند؟ در پاسخ به این سوال چند نکته حائز اهمیت است. نکته اول اینکه دولت، قانونگذاران و سیاستگذاران عرصه های توسعه ای کشور باید بپذیرند که در کنار حوزه هایی مانند نفت و پتروشیمی و صنایع سنگین، حوزه ای به نام صنایع خلاق وجود دارد که اتفاقا بسیار می تواند درآمدزا بوده و با هزینه های بسیار کمتر نسبت به صنایع سنگین اشتغالزا باشد. این حوزه باید به عنوان یکی از پیشرانهای اقتصادی کشور انتخاب شود.

سجادی نیری ادامه داد: ضمن اینکه صنایع خلاق و فرهنگی این امکان را فراهم می کند که یک حرکت فعال فرهنگی در عرصه جهانی داشته باشیم. اما این پیشرفت ها با شعار اتفاق نمی افتد و باید برنامه ریزی و سیاستگذاری صورت گیرد. با یک بررسی ساده می توان فهمید که آیا در برنامه های توسعه ای سال های گذشته به حوزه صنایع خلاق توجه شده یا نه؟ که این موضوع میزان عزمی که در کشور برای رشد در این حوزه وجود داشته را نشان می دهد.

وی با بیان اینکه مرحله دوم که از مرحله نخست متاثر است، بحث توسعه زیست بوم و اکوسیستم صنایع خلاق است، اظهار کرد: یعنی نگاهی فناورانه و نوآورانه به این عرصه و تکمیل زنجیره های پسینی و پیشینی در زیست بوم و اکوسیستم صنایع خلاق داشته باشیم. این اکوسیستم نیازمند پارک های علم و فناوری، مراکز رشد و نوآوری، شتابدهنده ها، صندوق های پژوهش و فناوری، صندوق های VC جسورانه و خطرپذیر، فعالیت مستقل در آینده در فرابورس و بورس، بیمه های تخصصی، تعریف رشته های دانشگاهی، توسعه فعالیت های دانشگاهی و انجمن های علمی و سمن ها و … است.

دبیر ستاد توسعه فناوری های نرم وهویت ساز معاونت علمی ادامه داد: اینها مواردی است که در رشد و توسعه این زیست بوم به آنها احتیاج داریم. در مرحله بعد توجه جدی به توانمندی های اجتماعی و توانایی های مردم، مشاغل روستایی و خانگی، هنرهای بومی و آئینی که در این سرزمین وجود دارد عنصر مهمی است که باید به هرکدام از آنها ناظر به ظرفیت های بومی آن بخش برای توسعه ورود پیدا کرد.

وی تاکید کرد: یعنی وقتی به توسعه صنایع خلاق استان کردستان فکر می کنیم باید متوجه باشیم که ظرفیت های این استان احتمالا با ظرفیت های موجود در استان یزد و یا سیستان و بلوچستان متفاوت است. توسعه صنایع خلاق در هر اقلیمی باید ناظر به فرهنگ آن منطقه باشد. دقیقا مانند توسعه صنایع سخت که باید به ظرفیت های صنعتی یک منطقه برای گسترش آن صنایع توجه کرد.

نقش پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی

سجادی نیری در رابطه با نقش پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی در این حوزه با اشاره به فعالیت نخستین پارک تخصصی در این حوزه گفت: این پارک به عنوان پیشتاز این عرصه مطرح است. یکی از وظایفی که چنین مجموعه هایی بر عهده دارند فعالسازی ظرفیت های حوزه مربوطه است به گونه ای که شرایط به گونه ای فراهم شود که پیروان بتوانند مسیر را ادامه و در مواردی آن را توسعه و گسترش دهند.

وی تاکید کرد: ضمن اینکه، مجموعه ای که در هر حوزه ای به عنوان نخستین وارد می شود باید بداند که هموار کردن بخشی از این مسیر بر عهده اش است و نمی تواند از دیگران انتظار داشته باشد که این کار را انجام دهند چون دیگرانی وجود ندارد.

سجادی نیری ادامه داد: نکته دوم اینکه این پارک یکی از مکمل های عناصر اکوسیستم است، آنجا که اشاره کردم این زیست بوم نیازمند چه بخش هایی است از پارک های علم و فناوری نام برده شد، بنابراین، این پارک باید مکمل بخش های دیگر اکوسیستم باشد.

وی خاطرنشان کرد: نکته دیگر اینکه طبق مجوز وزارت علوم این پارک، یک پارک ملی است و استانی نیست، بنابراین، امکان ایجاد شعب در سایر استان ها را دارد، این یک ظرفیت جدی است. ضمن اینکه می تواند با تدابیری ناظر به ظرفیت فرهنگی هر استان شعبه ها را ایجاد کند. بنابراین شعبه های این پارک در استان های مختلف باید از نظر ظرفیت ها با یکدیگر متفاوت باشند.

سجادی نیری تاکید کرد: بنابراین، آمایش سرزمینی و شناسایی ظرفیت های فرهنگی موجود در استان های مختلف یکی از ماموریت های اساسی این پارک است که باید به آن توجه شود.

گفتگو: هانیه حقیقی

No tags for this post.