خشکسالی، مهمان ناخوانده ایران

هرچند بررسی بارش ‌های سال ۹۸ نشان می دهند که میزان بارش‌ها در سال گذشته ۳۸ درصد نسبت به ۵۰سال اخیر افزایش داشته اند اما این وضعیت به‌ معنای رفع بحران کم ‌آبی در ایران نیست؛ وضعیت آبخوان ‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی نشان می دهند که ایران همچنان در وضعیت خشکسالی به سر می برد و لازم است سیاست های کلان کاهش مصرف آب همچنان با جدیت دنبال شوند.

به گفته عبدالله فاضلی، دبیر طرح احیا و تعادل‌ بخشی منابع آب زیرزمینی مدیریت منابع آب ایران، افت سطح سفره‌های آب‌ زیرزمینی با وجود بارندگی‌های قابل توجه در سال آبی گذشته، همچنان در ۷۰درصد آبخوان‌های ایران ادامه دارد. همچنین هرچند در برخی از  مناطق هم صعود سطح آب رخ داده اما همچنان دشت‌ های ممنوعه وجود دارند و مشکلات آنها هنوز برطرف نشده است.

در چنین شرایطی شیوع ویروس کرونا، زنگ خطر مصرف آب را در کشورهایی مانند ایران را که به روی کمربند خشک و نیمه خشک قرار دارند، به صدا در آورده است. بنا به گفته مسوولان ذی ربط در زمان شیوع کرونا مصرف آب در کشور بین ۲۵ تا ۴۰ درصد افزایش یافته است؛ در این بین میزان مصرف آب در شهری مانند تهران چشمگیرتر از سایر شهرهاست. کارشناسان معتقدند الگوی کنونی مصرف منجر به کمبود شدید منابع آبی در کشورهای مختلف شود.

به گفته اصغر محمدی‌فاضل، رئیس انستیتوی محیط ‌زیست سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، هرچند توصیه های بهداشتی این بیماری همه گیر لازم است اما زنگ خطر چگونگی تامین آب سالم را برای جامعه بشری به صدا درآورده است. با فرض اینکه فردی 10 بار به مدت 15 تا 20 ثانیه دست خود را شست و دهد، روزانه حدود ۱۵ تا ۲۰ لیتر آب سرانه مصرف آب فقط برای شست وشوی دست های او صرف خواهد شد، با این محاسبه یک خانواده پنج نفری روزانه حداقل ۱۰۰ لیتر آب اضافه مصرف دارد بنابراین باید توصیه های نحوه شست وشوی دست ها با حداقل آب مورد نیاز به مردم گوشزد شود تا دیگر با بحران آب مواجه نشویم.

کم آبی در استان خوزستان بیداد می کند

اگر منابع آب سطحی و غیر سطحی به طور صحیح مدیریت نشوند، بحران های آبی تبعات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی  بیشماری به بار می آورند از اینرو توجه به مدیریت منابع آب در کشور کم آبی مانند ایران و خصوصا در مناطق گرم و خشک و کم آب آن از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. این در حالی است که اکنون بسیاری از مناطق کشور از جمله نواحی خشک در سر آغاز تحولات  توسعه ای، با  رکود  قابل  توجه منابع طبیعی از جمله  دسترسی به منابع آب کافی و پایدار مواجه هستند. به عنوان مثال اکنون کم آبی در برخی از مناطق ایران از جمله استان ثروتمند خوزستان در فصل گرم سال بیداد می کند و آب به صورت ساعتی تامین می شود؛ استانی که اکنون در شرایط قرمز کرونا ویروس قرار دارد و کمبود آب امری دشوار است.

به گفته سید محمد مولوی، نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی، هم اکنون کم ‌لطفی ‌های وزارت نیرو شامل حال  برخی از مناطق این استان از جمله چوئبده، روستاهای آبادان و اروندکنار شده است؛ معضلی که در آستانه فصل تابستان به اوج خود می رسد. اکنون آب شرب تُنگه ‌های ۲ و ۳ مشکلات زیادی دارند؛ مسیر سید حسن حکیم تا صیداویه، اروندکنار و دهستان نصار نیز از دیگر مناطقی هستند که مشکل آب دارند.

بحران آب و پیامدهای اجتماعی آن

 بحران آب مشکلی جدی است که باعث فقر و بدبختی بخش عظیمی از مردم جهان شده و باعث بروز جنگ و جدال ها، تنش های سیاسی، درگیری ها و مرگ و میر در بین مردم می شود. حل این بحران در گرو شناخت آگاهانه و عالمانه از پیامدهای این بحران و برنامه ریزی مناسب برای حل آنهاست.

محمد مهدیزاده اردکانی، دانش آموخته دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی طی پژوهشی با بررسی پیامدهای اجتماعی بحران کمبود منابع آب در مناطق کویری با راهنمایی دکتر محمود جمعه پور، ایجاد پیامدهای اجتماعی تغییرات جمعیتی، بیکاری و فقر، کاهش کیفیت زندگی، کاهش امید به زندگی، تغییر نگرش ها و عقاید مذهبی مردم، از بین رفتن اعتماد، کاهش سرمایه اجتماعی و مشارکت مردمی و اختلافات نزاع و درگیری ها را از مهمترین عوامل و تاثیر گذار در بروز بحران آب عنوان کرد.

یافته های پژوهش او نشان دادند که عوامل اصلی موثر در بروز بحران آب به ترتیب توسعه نامتوازن صنعت، عوامل طبیعی و افزایش جمعیت و سرانه مصرف محسوب می شوند.

با توجه به یافته های پژوهش او، مدیریت بهتر منابع آب، صرفه جویی و اصلاح شبکه های آبرسانی، آموزش  کشاورزان برای استفاده بهینه از آب و بهره گیری از روش های سنتی استحصال آب در  منطقه ضروری به نظر می رسد.

گزارش: ندا جواد هراتی

 

 

 

No tags for this post.