دیدگاه علم نسبت به تغییرات آب‌وهوایی
آنتونی لیرسوویتز (Anthony Leiserowitz) به‌عنوان مدیر پروژه تغییرات آب‌وهوایی دانشگاه ییل، مطالعات زیادی در رابطه با تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین انجام داده است. وی در سخنرانی‌های متعددی این پرسش را مطرح کرده است که پدیده رخ‌داده در محیط‌زیست کره زمین، گرم شدن زمین است یا تغییرات اقلیمی؟
برخی پژوهشگران گرمایش جهانی را به‌عنوان مهم‌ترین چالش پیش روی نسل فعلی قلمداد می‌کنند اما این تعریف بسیار ساده و مختصر بوده و تمامی جوانب را در برنمی‌گیرد. در حقیقت باید اذعان داشت که این چالش را می‌توان اصلی‌ترین چالش اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و علمی دوران معاصر محسوب کرد. در این میان صاحب‌نظران علوم اجتماعی نقش مهمی در افزایش سطح آگاهی جامعه ایفا کرده و می‌توانند نوع نگرش و تفکر افراد مختلف یک جامعه را هماهنگ کنند.
اصطلاح گرم شدن کره زمین در دهه گذشته بسیار مورداستفاده قرار داشته است، هرچند دانلد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات‌متحده آمریکا با بیان مطالبی غیرواقعی در این رابطه در فضای مجازی و توییتر، موجب مضحکه همگان شد. ترامپ در توئیت خود در 29 ژانویه سال جاری میلادی نوشت: زمستان زیبا و بسیار سردی را شاهد هستیم و هوا تا 60 درجه کاهش‌یافته است. این رکورد سردترین هوای ثبت‌شده است و در روزهای آتی، هوا سردتر هم خواهد شد. مردم حتی یک دقیقه هم نمی‌توانند بیرون از خانه دوام آورند. چه اتفاقی برای گرمایش زمین افتاده است؟ لطفاً سریعاً بازگرد، اکنون به تو نیاز داریم!
امروزه در دنیای سیاست و اتخاذ سیاست‌های عمومی و همچنین در گفتگوهای روزمره، به‌طور عمده‌ای استفاده از اصطلاح تغییرات آب‌وهوایی شایع‌تر شده است. سازمان ملل دارای هیئت بین دولتی درزمینهٔ تغییرات آب‌وهوایی است. مطالعات گوگل هم نشان می‌دهد که دو اصطلاح تغییرات آب‌وهوایی و گرمایش زمین از سوی کاربران با یک معنی جستجو می‌شود.
حقیقت چیست؟
دلیل اینکه اصطلاحات مختلفی برای توصیف این پدیده وجود دارد، نشان می‌دهد چگونه نوع نگرش و تفکر می‌تواند در یک موضوع تغییر کرده و چگونه زبان گفتگو توسط سیاست شکل می‌گیرد. این اصطلاح برای نخستین بار در اوایل قرن نوزدهم توسط دانشمندانی استفاده شد که معتقد بودند که صنعتی شدن دمای زمین را تغییر داده است. تغییرات آب‌وهوایی مهم‌ترین چالش و دغدغه جهانی در دنیای امروز به‌ویژه در بخش‌های امریکا لاتین و آفریقا به‌حساب می‌آید.
بسیاری از پژوهشگران، فعالیت‌های مختلف انسانی را در دوران پس از صنعتی شدن، دلیل اصلی این پدیده می‌دانند. پدیده تغییرات آب‌وهوایی و افزایش دمای عمومی کرده زمین تأثیرات نامطلوبی بر تولید محصولات کشاورزی، به‌ویژه تولید گندم داشته و این تحقیقات نشان می‌دهد که تولید گندم در ایالات‌متحده آمریکا به دلیل پدیده تغییرات آب‌وهوایی با کاهش نسبتاً قابل‌توجهی روبه‌رو بوده است.
برخی پژوهشگران گرمایش جهانی را به‌عنوان مهم‌ترین چالش پیش روی نسل فعلی قلمداد می‌کنند اما این تعریف بسیار ساده و مختصر بوده و تمامی جوانب را در برنمی‌گیرد. در حقیقت باید اذعان داشت که این چالش را می‌توان اصلی‌ترین چالش اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی و علمی دوران معاصر محسوب کرد. در این میان صاحب‌نظران علوم اجتماعی نقش مهمی در افزایش سطح آگاهی جامعه ایفا کرده و می‌توانند نوع نگرش و تفکر افراد مختلف یک جامعه را هماهنگ کنند.
باید این حقیقت را پذیرفت که بدون استفاده و به‌کارگیری فناوری‌های زیست‌محیطی در کشورهای بزرگ صنعتی، هیچ شانسی برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی و گرمایش زمین وجود ندارد. استفاده از سوخت‌های جایگزین از قبیل انرژی خورشیدی و باد نیازمند داشتن فناوری‌های خاصی باهدف افزایش بهره‌وری است. استفاده از سوخت‌های زیستی، انرژی جزر و مد و مهندسی زیستی نیازمند انجام پژوهش‌های بیشتر و استفاده از نوآوری است.
یکی از مهم‌ترین مواردی که بشر برای مبارزه با تغییرات آب‌وهوایی نیاز دارد، وجود رهبران سیاسی است که فهم دقیقی از شرایط اجتماعی و لزوم به ایجاد تغییر در شرایط فعلی را به‌صورت قانونی و در سطح بین‌المللی داشته باشند. شکست اخیر موافقت‌نامه پاریس نشان می‌دهد مذاکرات و دیپلماسی چگونه می‌تواند کشورهای جهان را با یکدیگر در مسیری مشترک متحد کرده و وادار به همکاری کند.
پژوهشگران در حال بررسی نظریه‌ای هستند که بر اساس آن روند فعلی گرمایش زمین که براثر فعالیت‌های بی‌رویه و مخرب انسانی در سال‌های اخیر شدت گرفته است، می‌تواند منجر به ایجاد یک عصر جدید یخبندان شود.
پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که هوای بخش‌های وسیعی از دنیا شامل شمال آمریکا، اروپا و آسیا به‌صورت فزاینده‌ای رو به گرما می‌رود و متأسفانه تأثیرات جریان‌های سرمایش مناطق قطب شمال، توانائی مقابله با این روند گرمایشی را ندارند. در این پدیده روند فرسایش و آب شدن یخ‌های مناطق قطبی منجر به ورود حجم بسیار زیادی آب به اقیانوس‌ها و درنتیجه بالاتر رفتن سطح آن‌ها خواهد شد که این موضوع می‌تواند تأثیرات خاص خود را بر روی اتمسفر کره زمین گذاشته و درنتیجه شاهد کوچک شدن مناطق قطبی باشیم. به باور گروهی از دانشمندان ادامه این روند و بر هم خوردن توازن طبیعی میان آب‌های کره زمین و فشار وارده بر اتمسفر باعث پدید آمدن طوفان‌ها و گردبادهای بسیار شدید با سرعت‌بالا خواهد شد. در حالت طبیعی این گردبادها و طوفان‌ها در مناطق قطبی وجود دارند ولی با ضعیف شدن یخ‌ها و تغییرات پیش رو، این جریانات یخزده به سمت جنوب حرکت کرده و عصر جدید یخبندان در کره زمین آغاز می‌شود.
در سال 1896 پژوهشگری به نام آرنیوس (Arrhenius) باهدف درک علت عصر یخبندان به بررسی پدیده تغییرات آب‌وهوایی پرداخته و آن را با تولید زغال و افزایش غلظت دی‌اکسید کربن در جو زمین مرتبط کرد. وی در مطالعات خود از اصطلاح پدیده گلخانه‌ای استفاده کرد. تا حدود سال 1970، دانشمندان به این موضوع پی برده بودند که فعالیت انسان در حال تغییر آب‌وهوا است. اغلب، آن‌ها از اصطلاح تغییرات اقلیمی ناخواسته استفاده می‌کردند.
گرمایش زمین، آغاز یک عصر
اصطلاح گرمایش جهانی برای نخستین بار، پس‌ازآنکه دانشمندی به نام والاس بروکر (Wallace Broecker ) این اصطلاح را در مقاله خود در سال 1975 میلادی به کار برد، رواج یافت. عنوان مقاله انتخاب‌شده برای این مقاله، تغییرات آب‌وهوایی: آیا ما در آستانه گرم شدن جهانی قرارگرفته‌ایم؟ بود.
والاس بروکر استاد دانشگاه کلمبیا بوده و به‌عنوان پدر علم آب‌وهوا شهرت دارد.
اکوسیستم کره زمین برای میلیون‌ها سال بدون مشکل خاصی فعال بوده و این موضوع سبب ایجاد و گسترش انواع گونه‌های جانوری در سراسر دنیا شده است. تنوع آب‌وهوایی و نوع تقسیم آب‌ها در سطح سیاره زمین آن را تبدیل به میزبانی مناسب برای حیات کرده است و در این میان طبیعت به‌واسطه سیستم‌های تصفیه طبیعی خود قادر بود طی این میلیون‌ها سال گذشته آب‌وهوای موردنیاز گونه‌های مختلف جانداران را تصفیه و مورداستفاده قرار دهد. همه‌چیز بر طبق روال عادی خود پیش می‌رفت تا موجودی به نام انسان که تاریخچه پیدایش وی بر روی کره زمین این موجود را در ردیف جدیدترین گونه‌های حیات قرار می‌دهد پا به عرصه زندگی گذاشته و رفته‌رفته توانست با غلبه بر طبیعت آن را مهار کرده و نژاد خود را در تمامی نقاط دنیا گسترش دهد. در حقیقت برخلاف سایر موجودات زنده مانند حیوانات و گیاهان که همواره خود را با شرایط طبیعت وفق می‌دهند، انسان با تغییر محیط اطراف خود، شرایط زندگی موردنظر خود را در هر فضائی ایجاد می‌کند. این روند در مراحل ابتدائی زندگی بشر تأثیر چندانی بر آب‌وهوا و اکوسیستم جهانی نداشت ولی هم‌زمان با وارد شدن انسان به عصر فنّاوری و قدرت یافتن انسان هم‌زمان با صنعتی شدن جوامع، شرایط و توازن محیط‌زیست کره زمین را به هم‌ریخت. در حقیقت فعالیت‌های صنعتی که عمدتاً همراه با مصرف سوخت‌های فسیلی هستند اصلی‌ترین دلیل گرم شدن کرهٔ زمین محسوب می‌شوند.
استفاده روزافزون از سوخت‌های فسیلی که بر اساس آمارها هرساله با رشدی چشمگیر روبه‌رو است، اصلی‌ترین دلیل گرمایش زمین محسوب می‌شود. متأسفانه باید پذیرفت که در حال حاضر براثر فعالیت‌های انسانی آب‌وهوا و اقلیم کره زمین در حال تغییر است و بر میزان این تغییرات منفی و مخرب روزبه‌روز افزوده می‌شود.
دی‌اکسید کربن ناشی از فعالیت‌های بشری برای صدها سال در اتمسفر باقی می‌ماند و دی‌اکسید کربن موجود در اقیانوس‌ها برای مدت‌زمان بیشتری در چرخه طبیعت باقی خواهد ماند. متأسفانه این روند تولید روزافزون دی‌اکسید کربن سبب ایجاد تأثیرات مخرب بر روی دریاها و اتمسفر شده است.
درواقع صرفاً وجود خود این آلاینده‌ها تأثیری در گرم شدن زمین ندارند بلکه تراکم این مواد در سطوح مختلف اتمسفر مانند لایه‌ای از عایق سبب حبس شدن نیروی انرژی خورشیدی در سطح زمین شده و درنتیجه دمای عمومی سطح کره زمین بالاتر می‌رود. طبیعتاً خورشید، اصلی‌ترین منبع انرژی کره زمین محسوب می‌شود و نیروی تابشی این ستاره گرم سبب ایجاد گرما وزندگی در سطح سیاره زمین شده است ولی تمام این انرژی جذب سطح زمین نشده و بخش عمده‌ای از آن به‌محض برخورد با سطح زمین به فضا پراکنده می‌شود.
در حالت عادی این روند برای میلیون‌ها سال ادامه داشته ولی در قرون اخیر هم‌زمان با تزریق حجم زیادی از گازهای آلاینده این پرتوهای گرمازا قادر به خروج از سطح زمین نبوده و سبب گرم شدن بیشتر زمین می‌شوند. عامل ایجاد این پدیده گازهای گلخانه‌ای نامیده می‌شود. گازهای گلخانه‌ای که بیشتر شامل بخار آب، دی‌اکسید کربن، متان و اوزون هستند، مانند شیشه‌ی گلخانه، جلوی خروج انرژی خورشیدی از سطح زمین را گرفته و باعث گرم‌تر شدن آن می‌شوند.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: /edition.cnn
No tags for this post.
