سرنوشت نظام به تحول در علوم انسانی ارتباط دارد
دکتر موسی نجفی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در آیین رونمایی از سایت و مجله «طلیعه» که ظهر دوشنبه (چهارم خرداد ماه) در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد سخنرانی خود را با عنوان بحث «علوم انسانی و ضرورت فهم آن» آغاز کرد و گفت: نکته اول تعبیر رهبری دارند که بیداری اسلامی را سیری تحولی از نهضت به نظام و از نظام به تمدن می‌داند. دو مرحله ابتدایی این فرآیند شاید ساده‌تر و روان‌تر از مرحله سوم باشد. در مرحله سوم به دلیل ایجابی شدن بحث، مشکل‌تر می‌شود. تحول علوم انسانی، اقتصاد مقاومتی و … مباحثی است که در سیر تکاملی از نظام به تمدن با آنها رو به رو هستیم، تحول علوم انسانی در رأس اینهاست که بقیه در ارتباط و ذیل آن قرار می‌گیرد.
وی افزود: نکته دیگر اگر بخواهیم در علوم انسانی، فرهنگسازی انجام دهیم، مفاهیم اساسی که انقلاب با آن درگیر است، در آن دخیل هستند. بحث تحول علوم انسانی حکایت از ماجرای بزرگتری دارد؛ یعنی اینکه ما با غرب رابطه عمیق‌تری برقرار کرده‌ایم. همان طور که ما این را در نظر داریم، غرب هم این شرایط را دارد و سیر تکاملی را دارد و خودش را پایان تاریخ می‌داند و در مورد ما هم استعمار از کهنه به نو و به فرانو مبدل شده است.
نجفی با بیان اینکه این در واقع درگیری تمدن اسلامی و تمدن موجود غرب است، اظهارداشت: اگر گفتگوی تمدن‌ها که در زمان اصلاحات مطرح شد، به درستی محقق می‌شد یعنی دو تمدن زنده با هم به گفتگو می‌پرداختند، امروزه حرفی وجود نداشت در صورتی که این گونه نبود در واقع گفتگو بین تمدن زنده غرب و تمدن مرده اسلامی بود. جمهوری اسلامی برای اینکه بتواند این ظرفیت را نمایان کند باید تحول در علوم انسانی را جدی گرفته و در واقع باید گفت ما امروزه به جنگ در عمق پرداخته‌ایم و اگر این را نپذیریم، در واقع تمدن زنده غرب را پذیرفته‌ایم. به نظر من طرح این بحث، مهمتر از حل آن است.
وی در ادامه سخنانش افزود: سرنوشت نظام به تحول در علوم انسانی ربط دارد، چرا که استقلال فرهنگی، زمینه و پایه استقلال اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و … است. باید توجه داشت که در تحول علوم انسانی عجله نکرد و بحث سطحی کردن و عجله کردن بسیار مهم و آسیب‌زننده به حرکت تحول است. برای اینکه این تحول را انجام داد، اول باید منطق تحول که از خود تحول مهمتر است و اینکه چرا می‌خواهیم تحول انجام دهیم، مطرح شود.
نجفی گفت: دوم اینکه نسل جدیدی باید باشد که تحول و متون جدید متحول را می‌خواهد. به نظر می‌رسد اینها فضای جدیدی می‌خواهد و درک عظمت این کار هم بسیار مهم است و هم در حوزه و دانشگاه باید انجام شود و هر دو در این زمینه باید درک تحول را داشته باشند. خیلی‌ها می‌گفتند فلسفه اسلامی، فهم فلسفه یونان در افق عالم اسلامی است. باید این را تغییر داد.
وی افزود: باید توجه داشت که در این تحول، برتری با غرب وجود دارد که این باید شکسته شود. این تحول علوم انسانی یک پیوستگی اجتماعی هم خواهد داشت و این پیوستگی اجتماعی در همه عرصه‌های جامعه باید به وقوع بپیوندد. شاید در ظاهر تحول علوم انسانی باشد اما در باطن ظرفیت‌های عظیمی است که انقلاب اسلامی آزاد کرده است. ما در تحول علوم انسانی یک دغدغه هویتی هم داریم که اگر کاملاً آزاد شود، از بحران‌های هویتی عبور خواهیم کرد که در نهایت به سعادت خواهد رسید.
نجفی در پایان یادآور شد: تحول علوم انسانی شاید یک واژه است. اما در باطن خودش ظرفیت‌های زیادی را آزاد می‌کند. بحث تحول علوم انسانی به تحول در نظریه‌های کلان تمدن، تجدد و … جامعه برمی‌گردد.
