مغز، یک ارگان خودشناس

هفته آگاهی از مغز یک هفته ترویجی برای ارتقای آگاهی عموم جامعه از عملکرد مغز است. هفته آگاهی از مغز (Brain Awareness Week) کمپینی جهانی برای ارتقای علاقه‌مندی عمومی به تحقیقات علوم اعصاب است که توسط اتحادیه پژوهش‌های مغز دانا (DANA) اتحادیه اروپایی دانا و به صورت سالیانه از 1996 تا کنون برگزار می‌شود. سازمان پژوهشی دانا یک سازمان بشردوستانه خصوصی متشکل از بیش از 400 عصب‌‌شناس برجسته دنیا و از جمله 16 برنده جایزه نوبل است که با شعار دروازه ورود به اطلاعات معتبر درباره مغز، تحقیقات مرتبط با مغز را از طریق کمک‌های مالی، انتشار مطالب و برنامه‌های آموزشی پشتیبانی می‌کند.

اهداف کلی موسسه پژوهشی دانا بر سه اصل استوار است؛ ارتقای بهتر مغز و عملکردهای آن، سرعت بخشیدن به کشف درمان اختلالات مغزی و مبارزه با برچسب زدن اختلالات مغزی از طریق آموزش‌های ارائه شده.

هفته مغز در ایران

در ایران اما به دلیل همزمانی با نوروز، این هفته به همت ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی از سال 1994 در اواخر بهمن و اوائل اسفندماه برگزار می‌شود. امسال هفته آگاهی از مغز از چهارم اسفندماه آغاز شده و تا دهم این ماه ادامه دارد. سینا توکلی، دبیر اجرایی هفته آگاهی از مغز، درباره برنامه‌های این هفته در سال جاری گفته بود: «در این هفته چهار سمینار تخصصی دانش‌آموزی در سطح مدارس، سه نشست علمی دانشجویی در مراکز دانشگاهی، پنج گردهمایی مردمی به منظور معرفی توانمندی‌های مغز، بهبود عملکرد آن و نیز راه‌های کمک به حفظ سلامت و بهداشت مغز درفرهنگسراها و نیز سمینار بهزیستی با موضوع «تربیت مربی» برپا خواهد شد».

او همچنین از حضور دانشجویان رشته‌های مرتبط با علوم اعصاب در مدارس به عنوان سفیران این رشته خبر داده بود که به دانش‌آموزان درباره شناخت مغز و راه‌های توانمندسازی آن آموزش‌هایی ارائه کرده‌اند. دکتر محمدتقی جغتایی، مشاور ارشد ستاد توسعه علوم و فن‌آوری‌های شناختی هم پیش از برگزاری این هفته، هدف از این رویداد را افزایش توانایی‌های مغز و آشنایی با راه‌های پیشگیری از کاهش قدرت آن با آگاهی‌بخشی بین تمام اقشار جامعه اعلام کرده بود.

آگاهی از مغز

همان‌طور که گفته شد، هفته آگاهی از مغز کمپینی جهانی برای افزایش آگاهی عمومی درباره رشد و پیشرفت و درک سودمندی مطالعات مغز است. این هفته فرصتی است که اجازه می‌دهد مردم درباره پیشرفت‌های انجام‌شده درباره تحقیقات مغزی همانند پیشرفت در تشخیص، درمان و پیشگیری از اختلالات مغزی نظیر آلزایمر، پارکینسون، صدمات مغزی، اسکیزوفرنی و افسردگی بدانند.

واقعیت این است که با وجود پیشرفت‌های خیره‌کننده در عرصه پزشکی و شناخت بدن، مغز به دلیل پیچیدگی‌ها و دشواری‌های مطالعه از بسیاری از زمینه‌های دیگر عقب مانده است. مثلاً درباره بیماری‌هایی مثل آلزایمر، پارکینسون و … با وجود پیشرفت‌ها هنوز علل دقیق بیماری که مقدمه درمان آن است، شناخته نمی‌شود. همچنین هنوز بسیاری از بیماری‌های سلسله اعصاب مرکزی و مغز دارای آزمایش‌های شناخته شده برای تشخیص نیستند و متخصصان صرفاً برای تشخیص به علائم بالینی وابسته هستند. این مشکلات در کنار ناشناخته ماندن ریشه عصبی بیماری‌های روانی، عرصه علوم اعصاب و علوم شناختی را مستعد تحقیقات و توسعه فراوان کرده است.

اما نتایج بررسی‌های اخیر و پروژه‌های بزرگ شناخت مغز و شبیه‌سازی سلولی آن نوید آینده‌ای درخشان در این علم را می‌دهد که درک ما از این پیچیده‌ترین ارگان هستی را دگرگون خواهد کرد. آشنایی به این زمینه‌ها و مطالعات علوم اعصاب زمینه‌ساز درک و پذیرش عمومی برای این دگرگونی‌های وسیع در آینده خواهد بود.

No tags for this post.