کوتاه ترین روز سال

آخرین شب آذرماه، بلندترین شب سال و آخرین روز آذر در سال درست شمسی و کوتاه‌ترین روز سال است. پیروان آیین مهر روز اول دی را روز تولد خورشید می‌دانستند چون از این روز به تدریج خورشید بیشتر در آسمان می‌پاید و شب‌ها کوتاه‌تر و روزها بلندتر می‌شود. ایرانیان سال را در دوره‌ای از ادوار تاریخی خود از آغاز زمستان و ماه دی یا روز خورشید و ماه خداوند آغاز می‌کردند و در واقع نوروزشان بود.

دمای هوا تابع عوامل مختلفی است که البته یکی از مهم‌ترین عوامل، زاویه و مدت زمان تابش خورشید است. اگر زاویه‌ تابش خورشید تنها عامل تعیین دما بود، همه‌ی نقاط با عرض جغرافیایی یکسان، باید دمای مشابه می‌داشتند. در حالی‌که چنین نیست و عوامل دیگر مانند میزان بخار آب ، جریان‌های هوایی و حتی مقدار غبار و آلودگی هوا، بر  دما تاثیر دارند. برای همین دقیقاً هنگام انقلاب تابستانی گرم‌ترین روز سال نیست (هر چند گاهی هم ممکن است  گرم‌ترین روز سال باشد). مثلاً ما هرچه به میانه‌ تابستان نزدیک می‌شویم میزان بخار آب در شهرهایی که نزدیک منابع بزرگ آب قرار ندارند، کم می‌شود. بخار آب موجب معتدل‌تر شدن آب و هوا می‌شود و با کم شدن آن ممکن است دمای هوا طی روز افزایش یابد و هرچه به اواخر تابستان نزدیک شویم، زاویه‌ی تابش خورشید نسبت به سطح زمین و طول روز کم می‌شود و ما کم کم  شاهد کاهش دما خواهیم بود.