درباره نیاز به موسیقی در دوران بحران و وضعیت معیشتی هنرمندان موسیقی در شرایط جنگی
حفظ حیات موسیقی در سایه جنگ
در روزهایی که صدای انفجار و مویه جایگزین نوای موسیقی شده، نیاز جامعه به هنر، به‌ویژه موسیقی، بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود؛ چرا که موسیقی تنها سرگرمی نیست، مرهمی است برای روان‌های زخم‌خورده و ابزاری برای حفظ امید جمعی. با این حال، اقتصاد موسیقی یکی از نخستین قربانیان جنگ است؛ کنسرت‌ها لغو شده، آموزش تعطیل است و هنرمندانی که نه حقوق ثابت دارند و نه پشتوانه اقتصادی، خانه‌نشین و بی‌درآمد شده‌اند. در چنین شرایطی، شاید تنها راه تنفس موسیقی، انتشار رایگان آثار پیشین در پلتفرم‌ها و پخش آنلاین باشد؛ راهی برای حفظ حیات یک هنر در سایه جنگ است.
سحر طاعتی: در چنین شرایطی، هنر و به‌ویژه موسیقی، می‌تواند پناهگاه روانی یک ملت باشد؛ اما درست در همین لحظه حساس، موسیقی خاموش شده و هنرمندان آن به فراموشی سپرده شده‌اند.
موسیقی، مرهمی بر زخم جنگ
در بحران‌هایی مانند جنگ، جامعه دچار فرسودگی روانی و اضطراب جمعی می‌شود. در چنین موقعیتی، موسیقی نقش بی‌بدیلی در بازسازی روان فردی و جمعی ایفا می‌کند. موسیقی، زبان تسلی‌بخش است؛ بی‌نیاز از ترجمه، بی‌نیاز از توضیح. اما افسوس که درست زمانی که جامعه بیش از همیشه به آن نیاز دارد، امکان تولید و اجرای آن به حداقل رسیده است. نه امکان برگزاری کنسرت وجود دارد، نه هنرجویی در کلاس حاضر است، نه صدای سازی از آموزشگاه شنیده می‌شود. هنرمندان خانه‌نشین شده‌اند و مخاطبان تنها مانده‌اند.
تعطیلی، نخستین واکنش صنعت موسیقی به جنگ
جنگ، چرخ اقتصاد را کند می‌کند، اما برخی مشاغل بیشتر و زودتر از بقیه دچار تعطیلی می‌شوند. هنرمندان موسیقی، نه کارمند رسمی‌اند و نه کسب‌وکار پایداری دارند که در هر شرایطی فعال بماند. با آغاز ناآرامی‌ها، نخستین کسانی که کارشان قطع می‌شود، همین هنرمندان‌اند.
درآمد آن‌ها وابسته به اجرا، آموزش، تولید اثر و انتشار آن است. حالا که همه این مسیرها بسته شده، میلیون‌ها تومان از سبد معیشت خانواده‌های آنان حذف شده. از نوازنده و صدابردار گرفته تا مدیر برنامه و تکنسین صحنه، حالا با کابوس بیکاری دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
اقتصاد موسیقی؛ قربانی خاموش جنگ
اقتصاد موسیقی این روزها به‌کلی مختل شده است. کنسرتی برگزار نمی‌شود، آموزشگاه‌ها تعطیل‌اند، پروژه‌های تولید معلق مانده‌اند و فروش بلیت و آثار موسیقایی هم لغو شده است.
با این حال، اجاره خانه، اقساط، هزینه‌های زندگی و نیازهای اولیه پابرجاست. و این یعنی، هنرمند موسیقی در شرایط جنگ، نه تنها بیکار شده، بلکه بدون هرگونه حمایت یا پشتوانه اقتصادی، در معرض فروپاشی مالی قرار دارد.
موسیقی را آنلاین زنده نگه دارید
در این شرایط اضطراری، یک راهکار کم‌هزینه اما مؤثر می‌تواند انتشار رایگان یا پخش اینترنتی آثار موسیقایی گذشته باشد. کنسرت‌های ضبط‌شده، اجراهای آنلاین و بارگذاری آثار در پلتفرم‌های رایگان می‌تواند هم به تقویت روحیه مردم کمک کند و هم هنرمندان را از خانه نشینی نجات دهد.
تجربه دوران کرونا نشان داد که پخش آنلاین می‌تواند حداقلی از ارتباط میان هنرمند و مخاطب را حفظ کند. در شرایط فعلی نیز، اگر دولت یا پلتفرم‌ها امکان پخش آثار موسیقایی را فراهم کنند، دست‌کم می‌توان امید را از طریق صدا زنده نگه داشت.
دولت کجای ماجراست؟
در کنار رسیدگی به مسائل اساسی جنگ‌زده‌ها، انتظار می‌رود دولت تدابیری برای حمایت از اقتصاد هنر و موسیقی نیز بیندیشد. از کمک‌هزینه‌های معیشتی برای هنرمندان گرفته تا حمایت از تولید و پخش آثار موسیقایی، اقدامات حمایتی می‌تواند از فرسایش بیشتر این قشر جلوگیری کند.
معاونت امور هنری و زیر مجموعه آن یعنی دفتر موسیقی، خانه موسیقی، انجمن‌ها و نهادهای فرهنگی نیز می‌توانند در این زمینه نقش ایفا کنند و موسیقی را در این دوران زنده نگه دارند.
