کشف منشاء جدید شکل گیری قاره‌ها
زمانی خیلی دور وقتی دایناسور‌ها تازه روی زمین پیدایشان شده بود، زمین تنها یک خشکی بزرگ و پهناور داشت که امروز آن را قاره «پانگیا» می‌نامیم. آن خشکی بزرگ اما پایدار نماند و حدود 200 میلیون سال پیش شروع به ترک برداشتن کرد. از آن زمان قطعاتش روی صفحات پوسته زمین که صفحات تکتونیکی نامیده می‌شوند، لغزیده، تقسیم شده و راهشان را به سوی موقعیت موقت فعلی باز کرده اند، موقعیتی که دوام ندارد و هر لحظه در حال تغییر است، از سال‌ها قبل محققان به این پدیده اشتقاق قاره ها می‌گویند. اما این تغییر با سرعت بسیار کمی اتفاق می‌افتد و قابل رصد کردن به صورت روزمره نیست. حالا زمین‌شناسان از یک مدل جدید رونمایی کرده‌اند که جزئیات حرکات تکتونیکی پوسته زمین را در بازه‌های زمانی یک میلیون به تصویر کشیده است و عملا یک تصویر جدید از زمان‌های زمین شناسی به دست می‌دهد. این مدل حرکت صفحات، تند و کند شدن سرعتشان و بازه‌های انفجاری و کوتاه فعالیت آنها را نشان می‌دهد. علاوه بر این‌ها این مدل توصیه می‌کند محققان باید در منبع نیرویی که باعث این حرکت بی وقفه شده است تجدید نظر کنند.
« این یک دست‌آورد بسیار مهم است و بسیار اهمیت دارد که می شود این بررسی را با این دقت انجام داد.» این را «تورستن بکر» زمین شناس دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در لس آنجلس می‌گویدُ او در این مطالعه نقشی نداشته است.
این بازسازی کار محققان پروژه «ارث بایت» در دانشگاه سیدنی استرالیا است و توسط یکی از گروه‌های تراز اول تکتونیک و زمین پویا شناسی جهان انجام شده است و نتایجش توسط به صورت آنلاین در نشریه Earth and Planetary Science Letters منتشر شده است. کار های قبلی حرکات تکتونیکی پوسته زمین را در بازه‌های زمانی 20 میلیون ساله مدل کرده بودند که از آن ها برای تعین سرعت صفحات استفاده شده بود. اما نگاه دقیق تر به آخرین بازسازی انجام شده توسط این تیم نشان داد که در این بازه های 20 میلیون ساله هم بیشتر از آن چیزی که قبلا تصور می شد اتفاقاتی رخ داده است. « مشخص شد که صفحات می‌توانند حرکتشان را تغییر دهند، آنها در بازه‌های زمانی کوتاه تر و در حدود یک میلیون سال سرعت و جهتشان را عوض می‌کنند.» این را « سابین زهیروویچ» می گوید، نویسنده ارشد این مقاله و محقق تکتونیک دانشگاه سیدنی می‌گوید و ادامه می‌دهد:« این به این معنا است اگر شما تصاویری در بازه های 20 میلیون ساله داشته باشید آن وقت اتفاقات مهمی در بین این بازه‌ها را که در ابعاد منطقه‌ای یا سیاره‌ای رخ داده از دست می‌دهید.»
محققان این وضوح زمانی را زمانی به دست آوردند که توانستند با استفاده از یک مدل جدید داده های قبلی را با دقت بیشتری بررسی کنند و البته بانک اطلاعاتی را هم بهبود داده و به آنها اطلاعات جدید را اضافه کردند. مدل جدید نشان داد که هر چند صفحات تکنوتیکی به طور متوسط سالانه 4 سانتیمتر حرکت می‌کنند، برخی از آنها ممکن است در بازه های کوتاه سرعت‌های بالاتری داشته باشند. برای مثال مشخص شد هند که حدود 120میلیون سال قبل از کناره شرقی آفریقا جدا شده و حالا به آسیا چسبیده است، در زمان حرکتش به سمت آسیا در یک بازه زمانی 10 میلیون ساله سرعتی در حد 20 سانتیمتر در سال شده است، سرعتی که می تواند دلیل اصلی بر آمدن بلند ترین کوه ها جهان باشد. زهیروویچ می‌گوید که احتمالا بالا آمدن ستون های عظیم ماگما از گوشته زمین در آن مقطع زمانی باعث سرعت گرفتن پوسته شبه قاره هند شده است. این مدل همچنین نشان می‌دهد که اگر موتور اصلی پدیده اشتقاق قاره‌ها، کشش در ناحیه فرورانش ( جایی که پوسته قاره ای به زیر پوسته دیگر فرو رفته و در گوشته زمین ذوب می شود)، در شکاف میان اقیانوسی نیست و نقش آن در سرعت میانگین احتمالا کمتر از آن چیزی است که پیش از این تصور می‌شد. به جای آن این محققان می‌گویند که کشش پدید آمده ناشی غلطیدن به پهلوی قاره‌های عظیم،درست مثل چپ شدن یک کشتی کند شدن این حرکت در پوسته زمین می‌شود. در حقیقت قاره‌ها تاثیری شبیه لنگر روی صفحات مختلف پوسته زمین دارند و حرکت آنها را روی لایه لغزان ماگمای گوشته زمین کند می‌کنند. این بیشتری تاثیری است که باعث سرعت متوسط رانش قاره‌ها می‌شود. با این همه متخصصانی نظیر دکتر بکر در باره این یافته که فرورانش نقش اساسی در حرکت صفحات ندارد با احتیاط بیشتری برخورد می‌کنند چون تئوری فعلی توضیح نمی دهد که چه چیزی باعث این حرکت می‌شود. با این حال تیم محققان در جستجوی این مفهوم می‌خواهند مدل را برای بازگشت وقایع زمین شناسی با دقت یک میلیون سال تا شکل گیری پانگیا توسعه بدهند شاید از این طریق بتوانند پاسخی برای این سوالات بیایند.
