كاهش انتشار گازهای گلخانه ای در كشور، ضرورت ها و راهبردها
این پدیده پیامدهای بسیار سنگینی دارد كه از جمله شامل انتشار گرد وغبار، وقوع سیلاب ها، كم شدن رطوبت خاك و از بین رفتن پوشش گیاهی به طور مستقیم و مباحثی در حوزه های بهداشتی مانند افزایش بیماری ها به صورت غیرمستقیم است.
اهمیت مقابله با پدیده تغییرات اقلیم و گرمایش زمین به عنوان یك موضوع جهان شمول به حدی است كه كشورها برای كاهش شدت و اثرات آن با همدیگر مشاركتی جدی را برنامه ریزی كرده اند.
به واقع، سیر پرشتاب تحولات آب و هوایی، جهان را واداشت كه نگاهی ویژه به این موضوع داشته باشد.
جهانیان شاهد بودند كه بعد از انقلاب صنعتی دمای كره زمین به آرامی افزایش یافت و با افزایش غلظت در اتمسفر، زمین نیز گرم تر شد و به تبع آن سطح آب دریاها در حال بالا آمدن است به طوری كه بسیاری از كشورهای جزیره ای كوچكی كه به تدریج زیر آب می روند در وضعیت هشدار و اضطرار قرار دارند.
كشورها با درك این بحران، سال 2010 تصمیم گرفتند هدفی را مشخص كنند كه براساس آن كره زمین تا سال 2100 بیشتر از 2 درجه گرم نشود.نشست چند ماه قبل پاریس تازه ترین همگرایی جهانی برای مقابله با گرمایش زمین بود.
علی اصغر رجبی رئیس مركز ملی آب و هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست به ایرنا گفت: لازم بود تصمیم های مهمی گرفته شود. یكی از بهترین تصمیم ها این بود كه 195 كشور جهان در پاریس گرد هم آمدند و برای كاهش انتشار گازهای گلخانه ای برای یك دوره 10 ساله كه از سال 2020 میلادی آغاز می شود، تصمیم گرفتند با هم و در یك راستا به مقابله با پدیده گرم شدن زمین و تغییر اقلیم بپردازند.
رجبی یادآور شد: البته ایران پیش از اجلاس پاریس، دو تصمیم مهم گرفت، نخست این كه بحث اقتصاد كم كربن را در دستور كار هیات دولت قرار داد و مهم بود كه بتواند آن را به برنامه ششم توسعه الحاق كند؛ دوم این كه ایران مانند 194 كشور دیگر برنامه خود را معروف به 8 4 تهیه كرد، یعنی چهار درصد كاهش بدون شرط انتشار گازهای گلخانه ای وهشت درصد كاهش مشروط به برداشته شدن تحریم ها كه در مجموع از سال 2020 باید 12 درصد كاهش انتشار داشته باشیم.
**ضرورت های برنامه 8 4
به گفته رجبی برای تحقق به موقع این برنامه، باید درصدهای بخش های مختلف در كاهش انتشار گازهای گلخانه ای مشخص شود.
وی افزود: به عنوان مثال، بخشی كه انتشار گازهای گلخانه ای زیادی را به همراه دارد، حوزه انرژی است كه هم صنایع انرژی بر و هم صنایع تولید كننده انرژی را شامل می شود. بخش خانگی نیز نقش زیادی در انتشار گازهای گلخانه ای دارد؛ از این رو نهادها و بخش های مختلف باید بسته های ویژه خود را تهیه و كارهای اجرایی آن را آغاز كنند.
رئیس مركز ملی آب و هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست گفت: یكی از مسائل اساسی كشور ما شدت مصرف انرژی در كشور است؛ در حالی كه تمام جهت گیری های سیاست های كلی مقام معظم رهبری بر اصلاح الگوی مصرف تاكید دارد. بر این اساس باید تا پایان برنامه ششم توسعه 50 درصد از شدت مصرف انرژی كاهش یابد.
رجبی افزود: طبق گزارش های شركت بهینه سازی مصرف سوخت، اگر با همین وضعیت مصرف انرژی پیش رویم، از سال های 1405 به بعد دیگر وارد كننده انرژی خواهیم بود نه صادر كننده؛ یعنی تقاضا در كشور به حدی زیاد می شود كه دیگر تولید داخل كفاف نمی كند و باید واردات داشته باشیم؛ بر این اساس می طلبد روی این مساله تمركز ویژه داشته باشیم.
وی توضیح داد: 50 درصد كاهش مصرف انرژی یا تقریبا پنج هزار و 300 میلیون بشكه نفت خام كه كمتر مصرف شود به معنی كاهش انتشار تقریبا 2 هزار و 200 میلیون تن معادل گاز گلخانه ای است.
**راه های پیشبرد برنامه
رجبی گفت: این برنامه را قبل از اجلاس پاریس با جمع آوری اطلاعات از بخش های مختلف تهیه كردیم كه قرار است با سه روش كار پیش رود، اول این كه مشخص شود چه برنامه هایی قرار است بین سال های 2020 تا 2030 میلادی انجام شود كه بعد از بررسی ها، مشخص شد این اقدامات ظرفیت كاهش انتشار بالغ بر 12 درصد را دارد.
وی ادامه داد: بعد از آن بیان كردیم كه اگر تحریم ها برداشته و منابع مالی تامین شود، فناوری سبز وارد كشور خواهد شد. بررسی ها نشان داد با ورود این فناوری ها، حدود 20 درصد پتانسیل كاهش انتشار گازهای گلخانه ای در كشور وجود دارد.
رجبی اضافه كرد: بعد از آن قرار شد سیاست های نظام را در یك مدل قرار دهیم و بر این اساس، 50 درصد شدت مصرف انرژی را مدلسازی كردیم و متوجه شدیم كه پتانسیل كاهش انتشار گازهای گلخانه ای تا 54 درصد در كشور وجود دارد.
وی تاكید كرد: به طور كلی نیاز فعلی كشور، كاهش انتشار گازهای گلخانه ای است، آن هم نه فقط به خاطر مشاركت جهانی كه البته باید مشاركت كنیم و همگام با جامعه جهانی پیش رویم، اما بیشتر به دلیل اینكه بتوانیم از این فضا استفاده كنیم كه در این راستا قطعا تهدیدهایی وجود دارد كه باید آنها را به فرصت تبدیل كنیم.
رئیس مركز ملی آب و هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست توضیح داد: یعنی وقتی صنایع نوسازی می شود، علاوه بر این كه كاهش انتشار گازهای گلخانه ای به صورت خودكار اتفاق می افتد، كاهش آلودگی هوا را هم خواهیم داشت.
وی اظهار كرد: به این ترتیب، علاوه بر این كه در جامعه جهانی مشاركت می كنیم، می توانیم ذخیره بهتری از منابع مالی داشته باشیم، چون می توانیم این منابع مالی را كه به سمت مصرف می رود، صادر كنیم، همچنین فرصت های جدید شغلی ایجاد می شود و شركت های دانش بنیان با ورود به ماجرا فعال تر می شوند.
رجبی تاكید كرد: در این روند چهار بحث كلی داریم كه شامل كاهش انتشار، سازگاری با شرایط موجود، شناسایی فناوری های مورد نیاز و ایجاد شفافیت است یعنی بتوانیم میزان كاهش را اندازه گیری و گزارش، تهیه كنیم و صحت سنجی كنیم.
وی گفت: برای تمام آنها باید برنامه ریزی داشته باشیم كه درصدد فراهم كردن زیرساخت های آن از حالا تا 4 سال آینده یعنی ابتدای سال 2020 میلادی هستیم.
**اقدامات انجام شده
رجبی افزود: در همین راستا كارگروه ملی تغییر اقلیم را كه در سطح مدیر كل برگزار می شد به سطح وزرا و معاونان ارتقاء دادیم زیرا در این كارگروه تصمیم های مهمی اتخاذ می شود. دومین كاری كه در حال انجام آن هستیم، تهیه مباحث علمی و جامع برای هر كدام از بخش های دخیل در این برنامه است.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، در حوزه كاهش انتشار، مكانیزم هایی را اتخاذ كنیم كه در جهان و سازمان ملل پذیرفته شده است كه یكی از این سیستم ها « اقدامات داوطلبانه كاهش انتشار ملی ویژه یك بخش» است كه مخفف آن با واژه «نماس» شناخته می شود.
رجبی تصریح كرد: باید نماس را برای تمام بخش ها از جمله بخش خانگی، صنعت و حمل و نقل تعریف كنیم تا از اتلاف انرژی و آلودگی ها جلوگیری شود؛ به عنوان مثال در سال 92 از مجموع 152 میلیارد متر مكعب گازی كه در كشور در بخش صنعت و خانگی مصرف شد، تقریبا 33.5 درصد مربوط به بخش خانگی بود كه 9 درصد از آن برای موتورخانه ها به عنوان منبع ثابت آلایندگی صرف شده است.
وی تاكید كرد: این در حالی است كه با سالی یك یا دو بار معاینه فنی از موتورخانه ها مقدار زیادی از انتشار گازهای گلخانه ای، آلودگی هوا و مصرف انرژی كاسته می شود. در یك دوره به صورت پایلوت(آزمایشی)، این كار در تعدادی از موتورخانه های تهران انجام شد كه نتیجه آن كاهش 20 درصدی در مصرف سوخت را نشان می دهد.
رجبی گفت: معاینه فنی تمام موتورخانه های كشور پتانسیل كاهش مصرف بیش از یك میلیون و 750 هزار تن سوخت را دارد كه همین میزان كاهش آلایندگی تا 58 هزار تن را موجب می شود؛ بنابراین با انجام معاینه فنی هم كاهش مصرف سوخت را خواهیم داشتیم و انتشار گازهای گلخانه ای كاهش می یابد. حدود 60 درصد موتورخانه ها در تهران است و بیشتر آنها مربوط به بخش دولتی است.
رئیس مركز ملی آب و هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست افزود: اگر نماس برای نیروگاه ها و سایر بخش های صنعتی اجرا شود به همین روال كاهش سوخت و انتشار گازهای گلخانه ای را به همراه خواهد داشت.
وی گفت: بنابراین یكی از كارهایی كه باید برای چهار سال آینده یعنی تا ابتدای سال 2020 انجام دهیم، تهیه نماس برای تمام بخش هاست تا به واسطه آن دریابیم كه دقیقا چه وقت، كجا و چقدر از انتشار گازهای گلخانه ای كاسته ایم و این كه آیا از لحاظ اقتصادی، كاهش آلودگی هوا و كاهش انتشار گازهای گلخانه ای موفق عمل كرده ایم یا خیر.این بخشی از برنامه های جدی ما برای 4 سال آینده است.
