گزارش تصویری و تحلیل فنی امامزاده معطم طاهر
در ضلع شمالی بنا یک مسجد و در ضلع غربی آن مدرسه ای ساخته شده است و در بخش جنوبی نیز آثار قبرستان و … به صورت زمین خالی دیده می شود .
پلان این بنا از بیرون به شکل مربع طراحی شده که دیوارهای خارجی اش با پوشش گچ اندود و دارای گنبدی مخروطی دو پوسته است که با سیمان سفید روی آن را پوشانده اند .
در ورودی بنا در ضلع شمالی قرار گرفته و در بالای در یک نورگیر و یک طاق نمای کوچک در سمت راست آن دیده می شود .
در سمت راست در ورودی در دو بخش طرفین طاق نمای کوچک ، تعدادی خط نوشته یادگاری در دیواره بدنه دیده می شود که در آن ها تاریخ های 14 ربیع الثانی 1233 ـ 28 ربیع الاول 1220 و سال 1255 و تعدادی دیگر خط نوشته که تاریخ آن ها خوانا دنیست دیده می شود که در مرمت بنا ، اطراف آن را قاب گچی گرفته اند .
در حال حاضر این بنا مرمت شده و در وضعیت خوبی قرار دارد . قسمت داخلی بقعه امامزاده با گچ سفید پوش شده است و پلان آن از داخل مربع شکل است و دو طاق نما با قوس کلیل در اضلاع غربی و شرقی دیده می شود . یک محراب گچی نیز در ضلع جنوب غربی وجود دارد . دو نورگیر در بالای طاق نماها تعبیه شده اند و کف بنا با آجر فرش و با سیمان بندکشی شده است .
در داخل بنا در اضلاع شمال و جنوب دو ضریح معجر چوبی به فاصله حدود دو متر از یکدیگر قرار دارند . معجر چوبی جنوبی بلندتر از دیگری است و ضریح چوبی شمالی نیز با نقوش هندسی و ستاره و هشت ضلعی که در داخل آن ها کنده کاری ایجاد شده ، تزئین یافته است . معجر جنوبی دارای نقوش هندسی هشت ضلعی که در داخل آن ها نقوش اسلیمی کنده کاری شده ، و قاب های مثلثی شکل اجرا شده که هر هشت ضلعی از هشت مثلث تشکیل شده است .
در چهار گوشه بنا چهار فیلپوش اجرا شده است که بنا را از حالت چهار ضلعی به هشت ضلعی تبدیل کرده و سپس گنبد روی آن قرار می گیرد .
در صفحه 349 کتاب آثار تاریخی دماوند در مورد این بنا چنین نوشته شده است :
« … گنبد بیرونی بنا از نوع رک و چند ضلعی بوده و مصالح آن همچون بدنه اصلی مقبره با سنگ لاشه و ملاط گچ است .
… در داخل بنا در دو قسمت شمالی و جنوبی آن ، دو ضریح چوبی وجود دارد که بر روی دو قبر در درون اتاق قرار گرفته اند . ضریح چوبی قسمت جنوبی به ابعاد 65 × 70 × 185 سانتیمتر به وسیله صندوق بزرگتری پوشیده شده است . بدنه صندوق داخلی اشکال هندسی و گیاهی منبت کاری زیبایی دارد . بر روی صندوق داخلی کتیبه ای وجود دارد که تنها قسمتی از آن قابل خواندن بوده و عبارات :
" هذا العمارت مبارک صندوق سید سادات شهادت العبد محمد امامزاده معـطم الطاهر ابن زین العابدین…. " خوانده می شود و بقیه قسمت های آن ناخوانا است . صندوق چوبی بزرگتر با قطعات چوب به صورت شبکه ای مزین ساخته شده و در قسمت بالای این صندوق کتیبه ای به خط ثلث بر روی چوب کنده شده است . کتیبه مذکور از قسمت شرقی آغاز و تقریباً متن آن چنین است :
" قال رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فیه المومن من خیر من خیر و صل عمله و نبی الله وقف هذا المحجر الشریف المبارک سید علجناب السید رسالت کل گلشن ولایت …. امیر جلال الدین شاهمیر وقفة الله تعالی ظل فی ظلیل والده الجلیل و معز امیر حسینیا …. مدظلهی ابدا فی شهر جمادی الاوی سنه سبعة عشر و الف ( 1057 ) العمل حی حامل صدرالدین نجار اللهم صل علی نبی و وصی البتول و السبطین العباد و الباقر الصادق و التقی و النقی العسگری صاحب الزمان صلوات الله و سلامه علیه و علیهم اجمعین . "
…. قبر جنوبی متعلق به امامزاده معطم طاهر بوده و قبر کوچک شمالی متعلق به شخصی به نام شهید سید محمد اسماعیل تعنه است که از اساتید فقه و اصول و تفسیر علوم قرآنی بوده و در کنار بقعه مکتب خانه ای داشته که پس از شهادت وی در سال 680 هجری قمری در ماه رجب در جوار امامزاده دفن شده است .
…. بنای امامزاده مطعم طاهر از بناهای قرون هفت و هشت هجری قمری است . دست نوشته ای در داخل بنا قرار دارد که نسب و شجره امامزاده را به امام حسین منتسب نموده است و چنین ذکر شده :
" معطم طاهر بن عبدالله طاهر بن محمد بن حسن بن حسین بن عیسی بن یحیی حسین ذالاد معابن زید الشهید ابن …. "
علاوه بر آن از شخصی به نام العبد سید حسین بن حسن کلوا یی به عنوان معمار کل بنا نام برده شده که در سال 670 هجری قمری این بنا را احداث نموده است . صندوق های چوبی بنا نیز به استناد کتیبه ان ها به سال 1057 هجری قمری توسط صدرالدین نجار ساخته شده است . بخش هایی از این بنا دچار آسیب شده که نسبت به ترمیم آن ها باید اقدام عاجل صورت پذیرد . این بنا از معدود امامزاده های منطقه می باشد که تغییرات متاخر صورت گرفته در آن ، بسیار اندک است . »
این بنا به شماره9100 و در تاریخ 10/3/1382 به ثبت رسیده است .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی
No tags for this post.
