گزارش تصویری و تحلیل فنی مقبره شیخ محمود خیوی
این بقعه در حومه شهر آستارا متعلق به شیخ تاج الدین محمد خیوی از بزرگان منطقه در قرون میانی اسلامی است . بنا بر اساس نوشته دونالد ویلبر که او نیز از آندره گدار نقل کرده است، مربوط به سال 700 هجری قمری است . بنا از جنس آجر و سنگ ساخته شده و نوع استفاده از مصالح در آن به این صورت است که نیمی از دیواره ها از کف تا کمر کشدیوار سنگی و مابقی از آجر ساخته شده اند . در اطراف بنا سنگ قبرهای قدیمی زیادی دیده می شود که عموماً دارای کتیبه هائی به خط نسخ هستند . بنا از داخل دارای سه نورگیر در جهات اصلی است که در ضلع ورودی نورگیری اجرا نشده است .
به گفته اهالی ، سنگ قبر قدیمی شیخ در حدود 15 سال پیش به سرقت رفته است . نمای بنا از داخل کاملاً سنگی است . قسمت تحتانی چهار طرف بقعه از سنگ های چهار تراش است که ارتفاع آن در اضلاع شمالی و جنوبی و غربی دو نیم مترر و در سمت شرق سه و نیم متر است و بقیه دیواره ها تا ارتفاع نزدیک به شش متری از آجر چیده شده است .
این بنا در بالا دارای گنبدی است مدور است که در اطراف آن ناودان هایی از جنس سنگ تعبیه شده است . ورودی بقعه از سمت شرق بوده و به عرض 76 سانتی متر و ارتفاع 167 سانتیمتر است . زائرین از این در وارد اتاقی به ابعاد 3× 3 می شوند .
در داخل اتاق مربعی شکل ، سه قبر خود نمایی می کند ، قبر شیخ محمود در وسط قرار دارد که ابعاد آن 69×210 سانتیمتر و ارتفاع آن از سطح بقعه 35 سانتیمتر است. قبر شمالی از سنگ و به ابعاد 72×210 و به ارتفاع 28 سانتیمتر بوده و سنگی به صورت مکعب مستطیل عمود بر بالای سر فرد مدفون و سنگ دیگری به همان شکل در زیر پای او نصب شده است .
قبر سوم در سمت جنوبی و به ابعاد 210× 66 و ارتفاع 30 سانتیمتر است که احتمالاً این دو قبر متعلق به نزدیکان یا شاگردان مقرب شیخ باشند و به روایتی دیگر این قبرها مربوط به پسر ارشد شیخ و معمار سازنده بقعه است .
بالای سر شیخ محمود سنگی سیاه رنگ به ابعاد 54×95 سانتیمتر قرار دارد که با خط نسخ عباراتی بر آن نگاشته شده است . بر پائین سنگ قبر شیخ نیز سنگی عمودی با ابعاد 73×40 سانتیمتر نصب شده و قطر دایره بالای آن 38 سانتی متر است .
بر بدنه خارج سنگی که بر بالای سر شیخ محمود است ، این عبارت خوانده می شود :
هذا مرقد الشیخ العالم العامل الفاضل الکامل تاج الطه والدین محمود بن شیخ الشیخ هدیه الخیوی طاب ثرا هما ترضی ضحوه الحادی و العشر من جمادی الثانیه سنه اثنین و ثانین و سبعامه.
بر طرف دیگر سنگی که روی آن به طرف قبر شیخ است و نقش و نگار زیبا همراه با دو بیت شعر عربی از ابوالعتاهیه به چشم می خورد و بدین قرار است :
کفی حزناً لم انی بدفنک نفضت تراب قبرک من یدیاً
و کنت فی حیونک لی غطات و انت الیوم اوعظ منک حیاً
در قسمت پائین سنگ نیز نوشته است :
عمل ید الاستاد شرف الدین عثمان بن جمال الشیرازی
در حاشیه پشت سنگ این عبارات خوانده می شود .
الساعی فی عماره هذه ابنه و الوالی فی العهد المجاهد ( حق الجهاد ) قال حکیم ابلغ العظات النظر الی محله الاموات .
گزارش تصویری و تحلیل فنی : احسان محمد حسینی
No tags for this post.
