هوای جمعیت شاغل کشور را داشته باشیم

با توجه به ارتباط نزدیک سلامت روان با بهداشت عمومی و عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت، می‌توان گفت؛ بدون داشتن سلامت روان، دستیابی به بخش‌های دیگر سلامت امکان‌پذیر نیست.

سلامت روانی از دید سازمان بهداشت جهانی چیزی فراتر از نداشتن اختلالات روانی است و شامل مواردی مانند خوب بودن ذهنی، ادراک خودکارآمدی، وابستگی بین نسلی، کفایت و شایستگی و استقلال و خودمختاری می‌شود. طبق آمار، متأسفانه حدود 919 میلیون نفر در سراسر جهان از اختلالات روان‌پزشکی رنج می‌برند و در ایران نیز شیوع این اختلالات، در سال 1395 به میزان حدود 35 درصد ارزیابی شده است.

به گفته محققان و بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، بیشتر اختلالات روانی قابل پیشگیری هستند. مداخلات و مراقبت‌های دوره بارداری و کودکی، آموزش مهارت‌های زندگی، والدی و همسری از مؤثرترین مداخلات در پیشگیری از اختلالات فوق هستند.

بر اساس مشاهدات، افراد شاغل به‌طور ویژه‌ای در معرض اختلالات روانی ناشی از شغل خود قرار دارند. وجود مشاغل ناامن، رفتار نامناسب با کارگران، ناسازگاری با محیط، برخورد ناصحیح با استرس‌های محیطی، افسردگی و اضطراب، بی‌سوادی، درآمد ناکافی، رعایت نکردن حقوق شهروندی و جنگ و بلایا از عوامل ایجادکننده اختلال روانی در این افراد هستند.

این موضوع که مورد توجه گروهی از محققان کشور قرار گرفته، دستمایه یک مطالعه علمی پژوهشی شده است. در این پژوهش که توسط محققانی از دانشگاه تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی ایران و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی انجام شده است، رویکردهای ارتقای سلامت روان در محیط‌های کاری کشور بررسی گردیده است.

در این مطالعه، برای گردآوری اطلاعات از سه روش مرور اسناد و منابع، مصاحبه و بحث گروهی با نمایندگان سازمان‌های مختلف استفاده شده است و نتایج در سه بخش وضعیت موجود، جهت‌گیری آینده و الزامات استقرار جمع‌بندی شده است.

پرسش‌ها درباره وضعیت کنونی برنامه‌های سلامت روان محیط کار، دورنمای سلامت روان جامعه کار و تولید، سه هدف راهبردی و نیز نوع مداخلات موردنیاز از دید مصاحبه‌شوندگان بوده است.

یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد که برنامه‌های سلامت روان محیط کار تاکنون، خودجوش و داوطلبانه بوده است و نه‌تنها منطبق با یک سیاست ملی نبوده است، بلکه پراکنده و جزیره‌ای انجام شده است و سنجش قبل و بعد مداخلات نیز به انجام نرسیده است.

نرگس صالحی شهرابی، محقق دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و سه همکار دیگرش در این پژوهش، می‌گویند: «بر اساس این یافته‌ها، رویکردهای ارتقای سلامت روانی و اجتماعی بدین شرح پیشنهاد می‌شوند: مداخلات ترویجی نظیر آموزش سبک زندگی سالم، مداخلات تحکیمی مثل رتبه‌بندی کارفرمایان ازنظر میزان رعایت الزامات محیط کار برای بهبود وضعیت روانی و اجتماعی، پوشش بیمه سلامت و غیره و بالاخره مداخلات تسهیلی مانند توسعه خدمات مشاوره تلفنی، ایجاد مراکز همیار کارکنان در محیط‌های کاری».

به بیان این محققان، «لازم است رویکردهای پیشنهادی در این مطالعه در قالب سیاست ملی ارتقای سلامت روانی و اجتماعی به تصویب شورای هماهنگی خدمات بهداشتی بیمه‌شدگان برسد و اجرای آن به شکل پلکانی در کل کشور یا شروع آزمایشی آن از یک استان پیگیری شود».

این یافته‌های علمی پژوهشی که در صورت اجرایی شدن توسط سازمان‌های مرتبط، می‌توانند به ارتقای قابل توجه سلامت روان مردم در محیط‌های کاری و شغلی منجر شوند، در فصل‌نامه‌ای تحت عنوان «روان‌پزشکی و روانشناسی بالینی ایران» منتشر شده‌اند.

گزارش: محمدرضا دلفیه

No tags for this post.