مدرک تحصیلی شرط کافی برای استخدام نیست

او مدرک کارشناسی علوم اجتماعی( پژوهشگری) خود را از دانشگاه تهران، مدرک کارشناسی ارشد خود در رشته جامعه شناسی را از دانشگاه علامه طباطبایی و مدرک دکترای جامعه شناسی- مسایل اجتماعی ایران خود را از دانشگاه تهران دریافت کرده است.

در حال حاضر آینده رشته جامعه شناسی را  در ایران چگونه ارزیابی می کنید؟

علوم اجتماعی، از جمله حوزه هایی است که اکنون ما در ایران پیشرفت خوبی داشته ایم. این میزان پیشرفت در تمام شاخص ها نیز نشان داده شده است. منتها پیشرفت های علوم فنی و مهندسی با علوم انسانی متفاوت است.

علوم انسانی نسبت به علوم دیگر عقب تر است. در رویکردی کلی می توان پیش بینی کرد این علوم نیز در آینده با بکارگیری روش های درست، پیشرفت زیادی خواهد کرد. انجام پژوهش کاربردی (به ویژه در حوزه جامعه شناسی) از جمله مباحثی است که منجر به پیشرفت این علوم انسانی می شود.

از جمله نقدهایی که اکنون بر این حوزه وارد شده این است که محققان و نویسندگان کتاب های خارجی را ترجمه می کنند. ما اگر قصد نوشتن کتاب و مقاله داریم باید پژوهش های مشخص در مسایل کشور خودمان داشته باشیم.

با انجام پژوهش های بزرگ است که می توانیم به اطلاعات درست و جامع دست پیدا کنیم. گسترش این نوع پژوهش ها در نهایت منجر به پیشرفت علمی علوم انسانی می شود. من تصور می کنم در حوزه علوم انسانی مانند سایرعلوم، چشم اندازی روشنی وجود دارد و قطعا با انجام پژوهش های کاربردی به پیشرفت های چشمگیری دست پیدا خواهیم کرد.

با این حساب چشم انداز روشنی نیز برای دانشجویان این رشته متصور می شوید؟

اکنون شرایط اقتصادی و مسایل بیکاری، چشم انداز مبهمی را برای دانشجویان رشته جامعه شناسی ترسیم کرده است اما با تمام این شرایط، دانشجویانی که علاقمند به این رشته هستند و کار جدی انجام می دهند، راه روشن و درخشانی در پیش رو دارند و فرصت شغلی مناسبی نیز برای آنها مهیا خواهد بود.

این افراد آینده علمی خوبی نیز خواهند داشت. اکنون دانشجویان به دو گروه تقسیم می شوند. گروه نخست صرفا به دنبال کسب مدرک هستند زیرا مدرک گرایی باب شده و همه باید مدرک داشته باشند.

این افراد هیچ علاقه و انگیزه ای برای درس خواندن ندارند. در مقابل، گروه دیگری از دانشجویان علاقه مند به درس و دانشگاه هستند. این افراد هدفمند بوده و انجام کار کیفی برایشان اهمیت دارد از اینرو آنها مجهز به ابزارهای پژوهشی علمی شده و مسلط به متون علمی و زبان تخصصی(مانند زبان انگلیسی) می شوند.

این افراد به علت صرف وقت و انرژی حتی در شرایط نامساعد جامعه نیز موفقیت کسب می کنند و چشم انداز روشنی نیز برای آنها ترسیم می شود. امروزه بیشتر جهت گیری دانشجویان صرفا گرفتن مدرک دانشگاهی است.

معدود دانشجویی وجود دارد که پس از ورود به دانشگاه نتوانسته است مدرک دانشگاهی بگیرد. به طور طبیعی داشتن مدرک برای ارتقای شغل مهم است اما دیگر ملاک نیست و برای استخدام در مراکز دولتی اعتبار چندانی ندارد. اکنون هنگام استخدام، کیفیت مدرک تحصیلی و توانایی های علمی افراد ملاک قرار می گیرد.

در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی نیز هنگام فراخوان جذب هیات علمی گروه های پژوهشی صرفا به مدرک تحصیلی اکتفا نمی شود. مدرک تحصیلی شرط کافی برای استخدام نیست.

در این بین نگاه شما به درس خواندن چگونه بود؟

نگاه من برای درس خواندن صرفا اخذ مدرک تحصیلی نبود تا شغلی داشته باشم. درس خوانده ام زیرا علم جامعه شناسی را دوست داشتم. درس خواندم تا علم بیشتری کسب کنم. یادگیری بیش از گرفتن مدرک برای من مهم اهمیت داشت.

کاربردی بودن طرح های پژوهشی از جمله مباحثی است که اکنون در حوزه علوم انسانی مطرح می شود، در حال حاضر چند درصد پژوهش های جهاد دانشگاهی کاربردی هستند؟ رویکرد شما برای کاربردی ساختن طرح های پژوهشی چیست؟

یکی از ماموریت ها و اهداف اصلی تمامی واحدهای جهاددانشگاهی در حوزه پژوهش ها، انجام پژوهش های کاربردی است. طبیعتا پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی نیز چنین رویکردی را دارد.

از اینرو هنگام اعلام فراخوان سازمان هایی مانند بهزیستی، زندان ها، ستاد مواد مخدر و وزارتخانه های مختلف برای رفع نیازهای جامعه، پس از شرکت در مناقصه، اقدام به انجام طرح ها و مطالعات تحقیقاتی می کنیم.

یک وجوه کاری جهاد دانشگاهی، رفع نیاز دستگاه ها و جامعه است. وجه دیگر اجرای این پروژه ها به دستگاه های دولتی بستگی دارد؛ در واقع کاربردی شدن و خروجی این طرح ها صرفا در اختیار پژوهشگران نیست و وابسته به نهادها و دستگاه های دولتی است. از سوی دیگر کاربردی شدن مطالعات علوم اجتماعی به این معنا نیست که یک پروژه ای پس از اجرا بلافاصله به نتیجه برسد. در مجموع باید گفت که هنوز علوم انسانی برای کاربردی شدن شان در ایران فاصله زیادی دارند بنابراین ضرورت دارد که رویکردهای سازمان های دولتی تغییر پیدا کند.

اکنون ما در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی به دنبال این مساله هستیم. به عنوان مثال محرومیت زدایی یکی از رویکردهایی است که اکنون ما به دنبال رفع آن در جوامع روستایی هستیم. اکنون پژوهشگران این پژوهشگاه با حضور در روستاهای مختلف به دنبال کسب مدلی هستند تا نتایج تحقیقات آنها عملیاتی و اجرایی شود.

اجرای این پروژه نیاز به شرایط خاص و حمایت های جدی دولت دارد. اکنون بیشتر پروژه های علوم انسانی این قابلیت را دارند که کاربردی شوند یعنی یک مشکلی در دستور کار قرار بگیرد و برای رفع آن مشکل یک راه حلی ارایه شود. رفع این مشکلات تنها به انجام کار پژوهشی پژوهشگر ختم نمی شود و به حمایت دستگاه های مرتبط نیاز دارد.

در این بین قانون گذاران کشور چه نقشی در پیشرفت علوم انسانی خواهند داشت؟

یک بخش مهم برای دستیابی به پیشرفت ارزنده در حوزه های مختلف علوم انسانی مربوط به تصویب قوانین است. بخش دیگر به خود دستگاه های دولتی ارتباط دارد. به عنوان مثال سازمان تامین اجتماعی در حوزه آسیب های اجتماعی خواستار بررسی خلاء ها، تعارض ها و تناقص های قانونی از سوی جهاد دانشگاهی بود تا طی چند جلسه این مسایل بازگو شود.

هرچند طی چند جلسه نشست با حضور صاحب نظران و کارشناسان مسایل قانونی حوزه های مختلف مانند فضای مجازی، کودکان کار، اعتیاد و … بررسی شد اما این مسایل نیاز به مطالعات دقیق تر و عمیق تر دارد و ظرف یک هفته یا دو ماه به نتیجه نمی رسد و نیاز به حمایت های مجلس دارد. این مسایل اجتماعی باید در مجلس مطرح و در دستور کار آنها قرار بگیرد. دستگاه های دولتی نیز باید جهت گیری های کاربردی داشته باشند و مسایل اجتماعی را اولویت بندی کنند.

آنها باید موضوع ها و اولویت های پژوهشی شان را به سمت طرح های کاربردی پیش ببرند. در بسیاری از مواقع پژوهشگران عوامل موثر بر طلاق، بزهکاری و … را به درستی شناسایی می کنند(اما اجرایی نمی کنند). زمانی که دستگاه ها فراخوان می دهند و اعلام نیاز می کنند، می توانند با اولویت بندی و کاربردی مسایل اجتماعی به پژوهشگران کمک کنند تا پژوهش هایی کاربردی را به سرانجام برسانند.

گزارش: فرزانه صدقی

 

 

 

 

 

 

 

No tags for this post.