خشم فروخورده جامعه بی پاسخ مانده است

به واسطه این نقش گسترده افرادی هم در این فضا فعالیت کرده و بر افکار عمومی تاثیر گذاشته و از آنها تاثیر می پذیرند. سوالی که در اینجا پیش می آید این است که چرا ایرانیان تا این حد سوار بر موج های ایجاد شده توسط سلبریتی ها در فضای مجازی می شوند و چرا در رابطه با هر موضوعی تا این حد احساسی برخورد می کنند؟

یک جامعه شناس و استاد دانشگاه در گفت و گو با سیناپرس با بیان اینکه ما تجربه زیادی در راستای نحوه تعامل با شبکه های اجتماعی نداریم، گفت: شبکه های اجتماعی مانند ماهواره و ویدئو بدون هیچ پیش زمینه فرهنگی، وارد کشور ما شدند و طبیعتا برخوردی که با این ابزار می شود در نوع نخست برخورد حکومتی است؛ در چند دهه اخیر نیز در رابطه با این مقوله همواره با برخورد قهری و مخالفت حکومت روبه رو بوده ایم.

دکتر طهمورث شیری عنوان کرد: برخورد دیگری که در برابر این فناوری های نوین وجود دارد، از سوی مردم و بدنه اجتماعی است. معمولا به دلیل حساسیت ها و کنجکاوی هایی که در اجتماع وجود دارد ،این فناوری ها را می پذیرند. ضمن اینکه، برخورد قهری حکومت هم باعث می شود حساسیت ها بیشتر شده و مردم بیشتر به سمت استفاده از این وسایل و ابزارهای نوین ارتباطی بروند.

اکنون و در این برهه زمانی در کشور ما بسیاری از سوالات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی وجود دارد که به درستی به آن پاسخ داده نشده است. بنابراین، این یک واکنش طبیعی است که افراد به هر تفکری دست درازی کرده و بخواهند از آن به عنوان ابزاری برای بیان نظرات خود استفاده کنند.

وی  تاکید کرد: متاسفانه این وسایل نوین ارتباطی هنوز به درستی در جامعه تعریف نشده، چراکه به یکباره وارد زندگی ما شده و در روابط اجتماعی مان تاثیر گذاشته است. به گونه ای که تا پیش از این روابط اجتماعی در کسب اطلاعات از روزنامه ها، مجلات و گاها سخنرانی ها، همایش ها و مراسم  خلاصه می شد. اما با ورود شبکه های اجتماعی به یکباره این امکان فراهم شد که هرکسی به راحتی این اجازه را داشته باشد تا آرا و نظرات خود را به اشتراک بگذارد و بازخوردهای آن را نیز مطالعه کند.

جایگاه سلبریتی ها در افکار عمومی

شیری ادامه داد: طبیعی است که در این وادی واژه عموم مردم از اهمیت ویژه ای برخوردار است که در واقع افکار عمومی را شامل می شود. دسته دیگر نیز همان افراد مشهور یا در اصطلاح سلبریتی ها هستند.

این استاد دانشگاه در رابطه با عملکرد و جایگاه سلبریتی ها در ایران تصریح کرد: توجه به این نکته ضروری است که سلبریتی ها در کشور ما با کشورهای پیشرفته اروپایی که مبدع وسایل و فناوری های نوین ارتباطی هستند، تفاوت هایی دارند. کشورهای پیشرفته چون خود بانی و بنیانگذار بودند و این شبکه های اجتماعی از بطن روابط اجتماعی آنها شکل گرفته، قطعا نحوه تعامل کاملا متفاوتی نسبت به ایرانیان دارند. نکته دیگر این است که تعریفی که ما از سلبریتی داریم با تعریف آنها کاملا متفاوت است.

وی اظهار کرد: سلبریتی ها در جامعه ما تا حد زیادی در موضع گیری هایشان به بدنه حکومت وابسته هستند و سلبریتی به معنای مستقل در کشور وجود ندارد. در همین جریان های اخیر شهادت سردار سلیمانی، موضع گیری تند و صریح سلبریتی های آمریکایی در رابطه با عملکرد ترامپ به روشنی مبین صحت این ادعاست. اما در جامعه ما این مناسبات وجود ندارد.

این جامعه شناس تاکید کرد: طبیعتا افراد به واسطه شهرتشان یک باور کلی دارند که افکار عمومی در موضع گیری ها به آنها اعتماد دارد. اما اینگونه هم نیست که مردم همیشه نسبت به موضع گیری های سلبریتی ها روی خوش نشان دهند و گاهی هم با یک پست و توییت اشتباه شخص مشهور می تواند به چهره ای منفور تبدیل شود.

جامعه ایرانی در حال گذار است

وی در رابطه با تاثیرپذیری کاربران از سلبرتی ها و عملکرد احساسی کاربران فضای مجازی، خاطرنشان کرد: اکنون و در این برهه زمانی در کشور ما بسیاری از سوالات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی وجود دارد که به درستی به آن پاسخ داده نشده است. بنابراین، این یک واکنش طبیعی است که افراد به هر تفکری دست درازی کرده و بخواهند از آن به عنوان ابزاری برای بیان نظرات خود استفاده کنند.

شیری رفتار کاربران فضای مجازی در جریان های اخیر را احساسی و مقطعی قلمداد کرد و گفت: جامعه ما در حال گذار است و هنوز به تثبیت اجتماعی نرسیده و چون ثبات اجتماعی نداریم افکار عمومی در جامعه به شدت متزلزل بوده و در حال تغییر و دگرگونی مداوم است.

بنابراین، طبیعی است که مردم روی موج موضع گیری های سلبریتی ها سوار شوند و مواضع خود را از طریق موافقت و مخالفت کردن با آنها اعلام کنند. این رفتار مردم با توجه به ساختار وسایل نوین ارتباطی در جامعه  که به آن اشاره شد، رفتاری عادی قلمداد می شود و زمان می برد تا واکنش کاربران ایرانی در فضای مجازی، محتاطانه، عاقلانه و با بینش بیشتر صورت گیرد.

تغییر فرهنگ از بالا به پایین اتفاق نمی افتد

وی در رابطه با نقش سلبریتی ها در ساخت یا تغییر زیرساخت های فرهنگی جامعه گفت: زیرساخت های فرهنگی مانند زیرساخت های اقتصادی نیستند که حاصل تولید، مصرف،  سرمایه گذاری و پس انداز و… باشد، بلکه این زیرساخت ها سال های سال در جوامع رشد کرده و ایجاد شده اند و به سختی تغییر می کنند.

به گزارش سیناپرس ؛همچنین تغییر زیرساخت های فرهنگی از بالا به پایین امکانپذیر نیست. ضمن اینکه، جا انداختن مولفه های مفید فرهنگی و هنجارهای فرهنگی در جامعه ما کار آسانی نیست و نمی توان انتظار داشت که سلبریتی ها به این موضوع ورود پیدا کنند.

شیری با طرح این سوال که سلبریتی ها با چه عقایدی می خواهند در زیرساخت های فرهنگی کشور تاثیر بگذارند؟ افزود: همه این افراد مانند هم فکر نمی کنند و افکار مختلفی دارند. ضمن اینکه غالب این افراد از آن دانش و تجربه مناسب در حوزه فرهنگی برخوردار نیستند و صرف اینکه یک بازیگر، خواننده، فوتبالیست خوب هستند و یا هر مهارت دیگری که دارند، لزوما نمیتوانند یک متخصص امور فرهنگی باشند که بخواهند در ساخت و تغییر زیرساخت های فرهنگی تاثیر مثبت بگذارند.

وی با تاکید بر اینکه فرهنگ در دل فرهنگ غیررسمی شکل می گیرد، گفت: عموما در جوامع با دو نوع فرهنگ مواجهیم. یکی فرهنگ رسمی و حکومتی و دیگری فرهنگ غیررسمی که در درون خانواده ها وجود دارد که همواره بین این دو فاصله زیادی وجود دارد.

اگر قرار است زیرساخت های فرهنگی ساخته شود و یا تغییر کند حتما در درون فرهنگ غیررسمی شکل می گیرد. ضمن اینکه فرهنگ برخلاف اقتصاد و سیاست بسیار کند پیش می رود. به گونه ای که سالیان سال زمان می برد تا یک باور فرهنگی شکل بگیرد و یا از بین برود.

شیری با بیان اینکه سلبریتی ها به عنوان یک الگوی رفتاری مطرح هستند که می توانند روی مردم تاثیر بگذارند، گفت: به عنوان مثال در چند دهه گذشته شاهد بودیم زمانی که فردی قرار است اعدام شود، افراد مشهور به این موضوع ورود پیدا کرده و سعی در راضی کردن خانواده مقتول داشتند که اعدام صورت نگیرد. ما نمی توانیم بگوییم اینها دخالت در مسائل شخصی است. چراکه، اتفاقاتی که موجب شود احساسات مردم جریحه دارد شده و مردم به آن واکنش نشان دهند، موضوع خصوصی تلقی نمی شود و این طبیعی است که سلبریتی ها در رابطه با آن موضع گیری کنند.

وی در ادامه عنوان کرد: اتفاقی که در جامعه بازتاب پیدا می کند و همه از آن مطلع می شوند دیگر مساله خصوصی نیست. به عنوان مثال موضع گیری سلبریتی ها، موضع گیری در مورد آرمان و غزاله نیست بلکه، موضع گیری در مورد مسائل مشابهی است که در جامعه اتفاق می افتد.

پرسش های جامعه بی پاسخ مانده است

این پژوهشگر و جامعه شناس در ادامه صحبت هایش به ارائه راه حل پیرامون این موضوع پرداخت و گفت: مجددا تاکید می کنم پرسش های زیادی در جامعه کنونی ما وجود دارد که به آن پاسخ داده نشده و طبیعی است که افراد خشم های فروخورده ای دارند و ناراحتی هایی در جامعه وجود دارد.

در این شرایط بی ثبات شاهد آن هستیم که افراد در مورد هر مساله ای موضع گیری و نسبت به آن اعتراض می کنند که این اعتراضات باید پاسخ داده شود. اما وقتی پاسخگویی صورت نمی گیرد، در چنین بستر و شرایطی باید شاهد انواع و اقسام نابهنجاری ها و اتفاقاتی مانند افزایش آمار قتل، طلاق، فحشا و… باشیم.

گفت و گو: هانیه حقیقی

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا