تکیه بر قامت سبز جنگل

با در نظر گرفتن اهمیت و نقش تاثیرگذاری که معیشـت پایدار در زندگی خانوار روستایی دارد، همچنین افزایش نرخ بیکاری در بین جوامع روسـتایی و عدم توانایی بر آورده ساختن نیازهای اولیه زندگی که ناشی از نبود یـک معاش پایدار است، توجه به این موضوع بسیار ضرورت پیدا می کند.

تا زمانی که زندگی خانوار روستایی بـا چـالش فقـر در پی نبود حداقل استانداردها برای زندگی مواجه شود، تمام ابعاد زندگی آنها تحت الشعاع قرار خواهد گرفت؛ مشکلات وسیعی در سطح گسترده ازجمله مسایل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و روانی به وقوع می پیوندد. از اینرو توجه به برقراری یک معاش پایدار در سطح خانوار روستایی باید در الویت ویژه ای قرار گیرد.

استفاده اهالی روستاهای مجاور جنگل از منابع طبیعی

هدف و ایده اصلی معیشت پایدار استفاده از منابع، دارایی ها و سرمایه های موجود در مناطق روستایی بدون آسیب رسانی به محیط است. بر این اساس دارایی ها و سرمایه ها روستایی می تواند پایه گذار اصلی دست یابی به اهداف معیشت پایدار روستایی باشد.

محیط های روستایی، به واسطه قرارگیری در موقعیت های جغرافیایی ویژه درعرصه قلمرو سرزمینی، بیش ترین ارتباط را با محیط طبیعی به عنوان دارایی اصلی روستاییان برای زندگی و معاش دارند.

اغلب فعالیت های اقتصادی و معیشتی روستاییان به صورت مستقیم مرتبط با محیط و منابع محیطی است. بر این اساس سرمایه طبیعی (نظیر آب، مواد معدنی و نفت، زمین، اکوسیستم، تهیه آب، هوا و آب و هوای بدون تغییر) به منابع  طبیعی اشاره دارد که می تواند توسط مردم روستایی برای رسیدن به اهداف معیشتی آنها به  کار  گرفته شود.

اهالی روستاهای مجاور جنگل و نیزعشایر، از گذشته دور از عرصه های منابع طبیعی به ویژه جنگل ها بهره برداری می کرده اند. نوع و مقدار این بهره برداری ها در مناطق مختلف متناسب با شرایط محیطی، امکانات موجود و فرهنگ مردم متفاوت است.

وابستگی معیشتی یک میلیارد نفر به جنگل

در بسیاری از کشورهای درحال توسعه، بخشی از درآمد مردم ساکن در داخل یا اطراف جنگل از منابع جنگلی به دست می آید به این درآمد، وابستگی به جنگل  گفته می شود. برخی از پژوهش ها نشانگر این هستند که منابع جنگلی به صورت یک شبکه امنیت اقتصادی و منبع درآمد مستقیم، معیشت حدود یک میلیارد نفر در جهان را تامین می کنند.

جنگل ها به عنوان یکی از مهمترین سامانه های حیاط بشر واجد جایگاه انکارناپذیری در تامین رفاه و آسایش انسان هاست. چرای دام، تهیه هیزم و پایه های چوبی، برداشت میوه، زنبورداری و تغییر کاربری جنگل از جمله بخش های وابستگی مردم به جنگل به شمار می رود. صنعت و سوخت، چرای دام و گسترش زمین های زراعی و موارد دیگر به جنگل وابسته اند.

رابطه دارایی های معیشتی و وابستگی به جنگل

ستاره بوچانی، دانش آموخته دانشکده منابع طبیعی دانشگاه ارومیه با راهنمایی دکتر مرضیه حجاریان در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی رابطه بین سطح  دارایی های معیشتی و وابستگی معیشتی روستاها به جنگل ( مطالعه موردی شهرستان شیروان و چرداول، استان ایلام) پرداخته است.

روش پژوهش او، ترکیبی از روش های توصیفی و تحلیلی با استفاده از شیوه کتابخانه ای (اسنادی) و میدانی (پرسشنامه) است. او در این پایان نامه دارایی های معیشتی را در شش بعد مورد بررسی قرار داده است.

نتایج این پژوهش نشان داد که اولویت دارایی های معیشتی طبق نظر متخصصان به ترتیب دارایی مالی (0/310)،  فیزیکی  (0/280)، انسانی  (0/167)، طبیعی (0/122)، نهادی (0/090) و اجتماعی (0/031) هستند.

او در مرحله بعد این پژوهش، پرسشنامه ای به منظور تعیین سطح دارایی های معیشتی در روستاهای حاشیه جنگل و همچنین میزان وابستگی ساکنین این روستاها به جنگل تنظیم کرده است.

سپس در مرحله بعد با کمک وزن های تعیین شده توسط متخصصان، سطح دارایی های معیشتی روستاهای مورد مطالعه را تعیین کرده است. طبق  نتایج  بدست آمده، بیشترین  دارایی نهادی(0/284) در روستای طهماسب، بیشترین دارایی اجتماعی (0/113) در روستای وارگه، بیشترین دارایی مالی (0/585) در روستای صید نظری، بیشترین  دارایی طبیعی (0/373) در روستای  فاطمیه، بیشترین دارایی انسانی (0/482) در روستای طهماسب و بیشترین دارایی فیزیکی (0/627) در روستای طهماسب وجود داشت. در نهایت، داده های جمع آوری شده از ساکنین روستاهای حاشیه جنگل از پرسشنامه ها استخراج و وارد نرم  افزار PSSS نسخه23 شد. 

سپس او رابطه بین سطح دارایی های معیشتی و وابستگی به جنگل را با آزمون همبستگی پیرسون مورد سنجش قرار داد. طبق  نتایج  بدست آمده این پژوهش، بین تمام ابعاد دارایی های معیشتی به جز دارایی های انسانی و وابستگی به جنگل رابطه معنادار وجود  دارد. همچنین، بررسی کل دارایی های معیشتی با وابستگی به جنگل نیز تفاوت معناداری را نشان می دهد؛ هرچند این همبستگی ها منفی و ضعیفی هستند.

تالیف: بیتا اکبری

No tags for this post.