حقایقی که ناسا درباره مریخ کشف کرد
سازمان فضایی ناسا طی سال‌های گذشته تحقیقات وسیعی در سیاره سرخ انجام داده و بخش وسیعی از اطلاعاتی که امروزه در اختیار ستاره شناسان درباره مریخ قرار دارد، مرهون فعالیت کاوشگران ناسا ازجمله آپورچونیتی (Opportunity) و کنجکاوی (Curiosity) است. علی‌رغم تمام این تلاش‌ها، هنوز دانش انسان درباره مریخ بسیار اندک بوده و ما تقریباً اطلاعات بسیار کمی از لایه‌های زیرین سطح مریخ داریم. قرار است مأموریت جدید ناسا طی ده روز آینده در مریخ انجام شود و دانشمندان امیدوارند هم‌زمان با مأموریت برنامه‌ریزی‌شده برای ۲۶ نوامبر (برابر با ۵ آذر) کشفیات ارزشمندی درباره مریخ به ارمغان آورده و دانش بشر از این سیاره را وسیع‌تر کند.
بر اساس اطلاعات کسب‌شده و شواهد موجود بر پایه تصاویر دریافت شده از سطح مریخ توسط ربات جستجوگر کنجکاوی، می‌توان ادعا کرد که سیاره مریخ درگذشته دارای شرایط آب و هوائی مناسب‌تر و گرم‌تری بوده است که به محیط این سیاره اجازه وجود آب و تشکیل دریاچه‌ها را می‌داده است. احتمالاً این منابع آبی برای مدت‌های طولانی در مریخ وجود داشته‌اند.
تاریخچه مطالعات ناسا در مریخ
مریخ‌نورد کنجکاوی در نوامبر سال ۲۰۱۱ از سوی سازمان فضائی ناسا به مریخ فرستاده‌شده و پس از هشت ماه به محل مأموریت خود رسید. یکی از بخش‌هایی که کنجکاوی در طول مأموریت خود از سال ۲۰۱۲ میلادی تاکنون به بررسی آن پرداخته، دهانه آتش‌فشانی Gale است که در آن شواهد احتمالی از وجود نوعی حیات در زمان گذشته مریخ به دست آمد.
یکی از مناطق مطالعه شده در سیاره سرخ، عارضه‌ای در سطح مریخ به شکل نواری سیاه‌رنگ و باریک به طول ۱۰۰ متر است که با عنوان شیب recurring slope lineae شهرت داشته و شواهد نشان می‌دهد که براثر جریان آب روی سطح مریخ به وجود آمده است. دانشمندان ناسا در بررسی‌های انجام‌شده خود در این رابطه، موفق به شناسایی نمک‌های هیدراته شده در سطح این شیب شده‌اند که از دهانه قله جریان داشته است. این موضوع با فرضیات پیشین که حاکی از وجود آب در زمان‌های گذشته در سطح مریخ بود، همخوانی دارد.
گروه تحقیقاتی ناسا با استفاده از اطلاعات فوق به مطالعه روی تپه‌ها و مواد ساخته‌شده و ساختار تشکیلاتی آن‌ها پرداختند. در این تحقیق ساختار شناسی عناصر موجود در این ریگ‌های روان کلید شناخت و درک این گروه پژوهشی از بادهای موجود در سیاره سرخ را مشخص می‌کند.
بر اساس یافته‌های فوق، نوع آوار و خاک‌هایی که در پایه برخی از تپه‌های مریخ مشاهده می‌شود، دقیقاً مشابه نمونه‌های موجود در کره زمین است که یخ‌های زیرسطحی سبب ایجاد آوار و ناهمواری در لایه‌های سطحی شده است. این پژوهش‌ها از این نظر دارای اهمیت است که دانشمندان در پی یافتن این موضوع هستند که چگونه سیاره مریخ با دارا بودن آب و هوائی مرطوب و گرم به شرایط فعلی درآمده که بسیار سرد و خشک است. به همین دلیل کسب هر نوع اطلاعاتی در مورد این‌که آب‌های موجود در این سیاره به چه صورت نابودشده است و چه مقدار از آن به‌صورت مایع یا منجمد وجود دارد، بسیار بااهمیت محسوب شده و موضوع کشف آب در مریخ می‌تواند در مطالعات فضائی بسیار تأثیرگذار بوده و نقش مهمی در مطالعات آینده و اکتشافات مریخ ایفا کند.
محققان معتقدند که تصور می‌شود برخی از این مجراهای آب در مریخ توسط فوران آب ذوب‌شده ایجادشده باشد همان‌گونه که روی زمین رخ می‌دهد. از دیگر احتمالاتی که وجود دارد این است که رانش سطح مریخ باعث شده تا براثر تصعید دی‌اکسید کربن یخ‌ها، این ترک‌خوردگی و فرسایش صخره‌ها ایجادشده باشد. تپه‌های نوک‌تیز کشف‌شده در داخل مریخ که گمان می‌رفت براثر طوفان به وجود آمده باشند، می‌تواند یک عارضه طبیعی شکل‌گرفته شده در ارتباط باوجود آب در این سیاره بوده و نشانه‌های جدیدی از این موضوع را در اختیار دانشمندان قرار دهد.
بر اساس اطلاعات کسب‌شده و شواهد موجود بر پایه تصاویر دریافت شده از سطح مریخ توسط ربات جستجوگر کنجکاوی، می‌توان ادعا کرد که سیاره مریخ درگذشته دارای شرایط آب و هوائی مناسب‌تر و گرم‌تری بوده است که به محیط این سیاره اجازه وجود آب و تشکیل دریاچه‌ها را می‌داده است. احتمالاً این منابع آبی برای مدت‌های طولانی در مریخ وجود داشته‌اند.
اطلاعات جمع‌آوری‌شده از اتمسفر مریخ دانشمندان را یاری می‌کند تا با استفاده از مدل‌های کامپیوتری بتوانند تصویری دقیق‌تر ازآنچه در این سیاره در زمان‌های دور رخ‌داده است ، بازسازی کنند. درنهایت تمامی این آزمایش‌ها و تحقیقات می‌تواند پاسخگوی این موضوع باشد که آیا درگذشته مریخ شرایط پذیرا بودن گونه‌هایی از حیات را داشته است یا نه؟
یکی دیگر از کاوشگرهای مهمی که در مریخ به بررسی و مطالعه سطح این سیاره پرداخته است، فضاپیمای MAVEN است که پس از پیمودن مسافتی بالغ‌بر ۷۱۱ میلیون کیلومتر از محل شلیک خود از کره زمین به مریخ رسید.
این فضاپیما به مطالعه بخش‌هایی پرداخت که دانشمندان گمان دارند برخلاف لایه‌های نازک امروزی درگذشته دور دارای قطر زیادی از گاز دی‌اکسید کربن بوده است. بدیهی است که برای بارش باران به روی سطح سیاره به وجود چگالی هوا نیاز است و اگرچه امروزه در مریخ اثری از آب‌دیده نمی‌شود ولی وجود بسترهای خشک رودخانه‌ای و اثرات جریان آب و شواهدی که نشان می‌دهد درگذشته دریاچه‌هایی در این سیاره وجود داشته، نشانگر وجود آب و درجه حرارت بالاتری نسبت به شرایط فعلی مریخ درگذشته است.
مهم‌ترین چالش پیش روی دانشمندان، یافتن پاسخ برای این سؤالات است که این آب‌ها به کجا رفته‌اند و در زمان‌های گذشته دی‌اکسید کربن موجود در جو مریخ چگونه از محیط این سیاره خارج‌شده است؟
فضاپیمای MAVEN سومین جستجوگر مریخ است که از سوی ناسا به مریخ ارسال‌شده است. این فضاپیما با نام MAVEN مأموریتی تحت عنوان علمی Mars Atmosphere and Volatile Evolution Mission بر عهده داشته و است مطالعات جدیدی روی این سیاره انجام داد.
ماوین در تاریخ ۲۷ سپتامبر سال ۲۰۱۳ برابر با ۵ مهر ۱۳۹۲ در مرکز فضایی کندی در فلوریدا ، مراحل آماده‌سازی نهایی را طی کرده و سرانجام در تاریخ ۱۸ نوامبر همان سال برابر با ۲۷ آبان ماه ۱۳۹۲ توسط سازمان فضائی ناسا به مقصد مریخ روانه شده و قرار شد برای مدت یک سال در مدار سیاره مریخ قرار بگیرد.
ترجمه و گرداوری: احسان محمدحسینی
منبع: sciencefocus، telegraph، reuters و upi
No tags for this post.
