علم اطلاعات ؛ علم سنجی و معرفت علمی

هفته اول خرداد این کتابخانه با پنجمین نشست با عنوان "علم اطلاعات؛ علم سنجی و معرفت علمی" میزبان متخصصین و عموم بود.

 دکتر ابوتراب یغمایی؛ از پژوهشکده علم و فناوری نوین دانشگاه شهید بهشتی در حوزه فلسفه، و  دکتر سعید اسدی از گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه شاهد از سخنرانان این نشست بودند.

 دکتر یغمایی در ابتدا سخنان خود را درباره شاخص های علم و معرفت علمی در سه بخش خلاصه کردند: 1. ارائه معرفی تاریخی درباره این که علم سنجی از چه زمانی به سیاست گذاری وارد و لزوم آن احساس شد. 2. نگاه سیاست گذاران و علم سنجان به معرفت علمی چگونه است؟ به نظرات بن مارتین اشاره شد) 3. به معرفت شناسی به عنوان یک شناخت بسط یافته از منظر اجتماعی پرداختند.

وی در ادامه افزود: سیاست گذاری علم و فناوری قدمت 50-60 ساله دارد و شامل دو دوره است: دوره اول پس از جنگ جهانی دوم و قبل از جنگ سرد و دوره پس از جنگ سرد. دکتر یغمائی در ادامه ضمن شرح خصوصیات آن دوران از دید علم سنجی به پرسش رایج این حوزه : آیا معیاری برای اندازه گیری تحقیقات علمی وجود دارد؟ چنین پاسخ دادند: ممکن است ارزیابی خروجی تحقیقات پایه بسیار دشوار باشد و به راحتی نمی توان علوم بنیادین را اندازه گرفت ولی خروجی آن به شکل معرفت علمی جدید است. معرفت علمی شاخص هایی جزئی برای سنجش دارد که می توان تعداد مقالات علمی با ارجاعات بیشتر را نام برد. هرچه مقاله بیشتر و ارجاعات آن بیشتر باشد خروجی معرفت علمی بیشتر است.

در ادامه نشست دکتر سعید اسدی سخنان خود را در باره علم اطلاعات؛ علم سنجی و معرفت علمی این چنین آغاز کردند: علم سنجی ریشه در یک دانش قدیمی به نام کتاب سنجی دارد. کتابداران از اوایل قرن بیستم با هدف کنترل بهتر منابع شان و کنترل سنجشی و آماری مجموعه های انتشاراتی و نیز برای اینکه بدانند چه کسانی در حال تولید علم هستند به مفاهیمی مانند کتابشناسی آماری و کتاب سنجی پرداخته و یک سری قواعد را پایه گذاری کردند. سال 1950 اوج این دانش بود. پس از پایان جنگ جهانی دوم تغییرات عمده ای در انتشارات به وجود آمد و با رشد علم، انتشارات هم گسترش پیدا کرد و غنی تر شد. اوج مدیریت اطلاعات و مدیریت دانش و علم اسناد و آرشیو در همین دوره بود. ایجاد تغییرات بسیار پس از جنگ جهانی دوم در پژوهش، موجب تغییر نام و رویکرد کتابداری قدیم به مفهوم علم اطلاعات و دانش شناسی جدید شد. مفهوم علم اطلاعات، مدیریتِ علم منتشر شده است. علم اطلاعات دارای حوزه های فرعی بسیار است و به دانش مضبوط می پردازد که کتابداران هم کار انتخاب، گردآوری، سازماندهی و حفاظت این اطلاعات را انجام می دهند. در این راه، رشته ها و حوزه های مطالعاتی بسیاری ایجاد شده است و حاصل آن، چتری بودن مفهوم اطلاعات و رابطه آن با فناوری است.

وی افزود: ما به عنوان متخصصین علم اطلاعات، با منابع ضبط شده اطلاعات سروکار داریم. نقش علم اطلاعات در قسمت برونداد (Performance) ، و از نظر علم سنجی همان بهره وری علم است. علم سنجی دروندادها، پردازش ها و برون دادها را مطالعه می کند، مطالعه ای که از جنس سنجش است. زمانی کاربرد آمار و ارقام و … پاسخگوی نیازهای جامعه بود اما الآن نیست. وجود پایگاه های اینترنتی و موتورهای جستجو به راحتی این نیاز را رفع کرده و به سؤالات پاسخ می دهند.

دکتر اسدی در پایان گفت: نکته مهم در این است که آیا علم سنجی فقط ابزارهای کمی دارد که خروجی ها را بشمارد؟ سنجش های کمی ما را اغنا نمی کند چون نمی توانیم با آن پاسخگوی جامعه باشیم. علم سنجی به دانشمندان در نگاشت علم و افزودن دانش کمک می کند و به عنوان یک شاخه مهم و بخش مهمی از دانش بشری به نام علم اطلاعات کار می کند. این علم، بین رشته ای است و متخصصان علوم پایه در این رشته تخصص دارند.

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا