سفر مرگبار زیکا از آمریکای جنوبی تا آسیا

روز سه‌شنبه هفته جاری مسئولان اداره بهداشت هندوستان خبر از همه‌گیر شدن جدی ویروس زیکا در ایالت راجستان این کشور داده و بر این اساس مشخص شد ۲۹ نفر در این ایالت دچار ویروس زیکا شده و تمامی این افراد در شهر جیپور شناسایی‌شده‌اند.

ویروس زیکا تاکنون در این منطقه از شرق آسیا به این شکل جدی و همه‌گیر مشاهده نشده و باید این حقیقت را پذیرفت که پس از وقوع بحران زیکا در آمریکای جنوبی، این ویروس مرگبار این بار در آسیا فعال‌شده و قربانی می‌طلبد. ویروس زیکا تاکنون بیش از ۳۴ کشور در جهان را تحت تأثیر قرار داده است و آمارهای رسمی حاکی از این موضوع است که این بیماری به‌سرعت در حال گسترش است.

 این بحران نسبتاً گسترده ابتلا به ویروس زیکا در حالی صورت می‌گیرد که علاوه بر افراد مبتلا که وجود ویروس زیکا در آن‌ها به‌طور قطعی کشف‌شده، ۴۵۰ نمونه مشکوک نیز شناسایی‌شده‌اند که از آن‌ها نمونه‌گیری انجام‌شده و در بین آن‌ها ۱۶۰ زن باردار نیز وجود دارد. در حال حاضر ۲۰۰ گروه تخصصی از پزشکان و متخصصین بهداشت عمومی در این منطقه به بررسی شرایط پرداخته و به دنبال شناسایی موارد جدید ابتلا به زیکا هستند.

گفتنی است ویروس زیکا تاکنون در این منطقه از شرق آسیا به این شکل جدی و همه‌گیر مشاهده نشده و باید این حقیقت را پذیرفت که پس از وقوع بحران زیکا در آمریکای جنوبی، این ویروس مرگبار این بار در آسیا فعال‌شده و قربانی می‌طلبد. ویروس زیکا تاکنون بیش از ۳۴ کشور در جهان را تحت تأثیر قرار داده است و آمارهای رسمی حاکی از این موضوع است که این بیماری به‌سرعت در حال گسترش است. سال گذشته، سازمان بهداشت جهانی در بیانیه‌ای وضعیت موجود گسترش ویروس زیکا را به‌عنوان یک وضعیت اضطراری برای بهداشت عمومی در سطح جهانی اعلام کرده و به مردم برای سفر به مناطق آلوده‌شده به‌وسیله این ویروس هشدارهای بهداشتی داد.

ویژگی‌های ویروس زیکا

ویروس زیکا از خانواده ویروس‌های موسوم به فلاوی ویروس بوده توسط نوعی خاص از پشه به انسان منتقل می‌شود. بیماری ناشی از این ویروس در افراد بالغ با عنوان بیماری زیکا شناخته‌شده موجب بروز تب در فرد مبتلا شده و شباهت‌های زیادی با تب دنگی دارد. این ویروس در بسیاری از کشورهای آسیائی، آفریقائی و حوزه آمریکای جنوبی و در مناطق حوزه دریای کارائیب به‌صورت اپیدمی درآمده است.

ویروس زیکا عامل عارضه میکروسفالی microcephaly است که در آن مغز جنین انسان رشد نکرده و کوچک باقی می‌ماند. میکروسفالی یک اختلال رشد عصبی است که عوامل متعددی مانند مسائل ژنتیکی، سکته مغزی، انگل توکسوپلاسموزا که عموماً از طریق حیواناتی مانند گربه به انسان منتقل می‌شود، سو تغذیه، مسمومیت داروئی و قرار گرفتن در معرض پرتوهای آسیب‌رسان ایجاد می‌شود. به نظر می‌رسد بر پایه مطالعات جدید باید در فهرست عوامل فوق ایجادکننده اختلال میکروسفالی، ویروس زیکا را نیز اضافه کرد. اغلب بیماران مبتلابه عارضه میکروسفالی کندذهنی و عقب‌ماندگی داشته و رشد عصبی آن‌ها با اختلالاتی روبه‌رو است.

ویروس زیکا توسط پشه Aedes aegypti منتقل‌شده و از مهم‌ترین نشانه‌های ابتلا به آن، چشم‌های صورتی مایل به سرخ، تب بالا؛ درد در مفاصل و ماهیچه‌ها، سردردهای شدید، استفراغ، دل‌درد و التهاب پوست است. البته باید توجه داشت که پشه فوق‌الذکر تنها عامل انتقال این بیماری نبوده و ویروس زیکا می‌تواند به‌صورت مستقیم از فرد بیمار به سایر افراد انتقال پیدا کند.

ماجرا از کجا شروع شد؟

انتشار این ویروس از طریق پشه آلوده اولین بار در قاره آفریقا و متعاقب آن در آمریکای جنوبی و مرکزی مشاهده‌شده است. این بیماری در کشورهای برزیل و سپس کلمبیا شایع شده و فقط در کلمبیا بیست و پنج هزار و ششصد و چهل و شش نفر به این ویروس آلوده شدند. ویروس زیکا برای نخستین بار در سال ۱۹۴۷ میلادی در جنگل زیکا واقع در کشور اوگاندا کشف و مشاهده شد. در طول این سال‌ها موارد ابتلا به ویروس فوق در مناطق بومی خود به‌طور محدود گزارش‌شده بود تا اینکه چندی پیش این ویروس به‌صورت یک بیماری همه‌گیر در ابتدا آمریکای جنوبی و آفریقا را درگیر کرده و به‌تازگی موارد متعدد ابتلا به آن در اروپا و آسیا نیز گزارش‌شده است. بر اساس جدیدترین گزارش‌های سازمان‌های مختلف بهداشت و درمان بین‌المللی، تاکنون بیست‌ودو کشور در جهان درگیر این بیماری و تبعات آن شده‌اند و احتمال بروز و گسترش بیشتر آن نیز وجود دارد.

سرانجام واکسن زیکا به کجا کشیده شد؟

تاکنون تلاش‌های زیادی برای ساخت واکسن زیکا صورت گرفته است که هنوز هیچ‌کدام به‌طور قطعی اثربخش نبوده اما برخی از این پژوهش‌ها و واکسن‌های ساخته‌شده، نویدبخش بودند. یکی از اصلی‌ترین و امیدوارکننده‌ترین این واکسن‌ها توسط یک پژوهشگر ایرانی – آمریکایی به نام دکتر فرشاد گیراخو در مرکز پژوهشی GeoVax, Inc ساخته شد که گزارش آن در نشست سالانه ASM Microbe سال ۲۰۱۷ میلادی ارائه‌شده است. در این مطالعات، نوعی واکسن جدید معرفی‌شده است که در آزمایش‌های اولیه انجام‌شده روی موش‌ها موفق به ایجاد حفاظت ۱۰۰ درصدی در برابر ابتلا به بیماری زیکا شده است. این واکسن؛ نخستین نمونه واکسنی محسوب می‌شود که بر پایه پروتئین ویروس NS1 ساخته‌شده و نخستین نمونه‌ای است که در آن دوز کامل محافظتی در برابر زیکا با موفقیت اجراشده است. این واکسن با موفقیت روی سیستم ایمنی موش‌های آزمایشگاهی، آزمایش‌شده و نتایج مطلوبی از آن به‌دست‌آمده است.

در ساخت این واکسن از روش بردار ویروسی بسیار امن و قدرتمند (Modified Vaccinia Ankara, MVA) استفاده‌شده است که آنتی‌ژن‌های واکسن را در سلول‌های گیرنده؛ وارد و فعال می‌کند. پیش‌ازاین از روش فوق برای تهیه واکسن‌های ابولا و تیدز نیز استفاده‌شده بود.

از آنجائی که آنتی‌ژن NS1 روی سطح ویروس زیکا وجود ندارد، از آن به‌عنوان ایمونوژن هدف برای ساخت واکسن و جلوگیری از خطر بالقوه افزایش بیماری استفاده شد. این واکسن همچنین می‌تواند انتقال ویروس از طریق پشه‌ها را نیز از بین برده و به‌این‌ترتیب خطر گسترش بیماری کاهش پیدا می‌کند. هنوز آزمایش‌های این واکسن روی نمونه‌های انسانی انجام‌نشده و در صورت موفقیت‌آمیز بودن این واکسن روی انسان، می‌توان نسبت به مهار زیکا امیدوار بود.

گزارش: احسان محمدحسینی

منبع: thehealthsite، sciencedaily و onsumer.healthday

No tags for this post.