دلیل اختلاف‌نظر دانشمندان در موضوعات علمی چیست؟
ممکن است در موضوعات مختلف علمی شاهد اختلاف‌نظر بین دانشمندان و صاحب‌نظران باشیم. برای نمونه اگر از ۱۰ پزشک درباره میزان کافی ویتامین دی برای انسان سؤال کنیم، احتمالاً با ۱۱ پاسخ متفاوت مواجه خواهیم شد.
در حقیقت اختلاف‌نظر بین دانشمندان در احتمالات است و شواهد علمی معمولاً یک نظریه را ثابت کرده و به اصل تبدیل می‌کند. دانش باید به‌صورت عینی نمود داشته باشد و دانشمندان باید بر اساس شواهد از این نمودها پیروی کنند.
این موضوع و اختلاف‌نظر دانشمندان به‌غیراز اینکه سبب گیج شدن مخاطبان می‌شود، می‌تواند ایمان و باور افراد را به علم را تضعیف کند. به همین دلیل است که احتمالاً از سیاستمداران شنیده‌اید که می‌گویند: «اگر دانشمندان نمی‌توانند ایده و نظر واحدی داشته باشند، چرا باید به هر چیزی که می‌گویند معتقد باشیم؟»
در حقیقت اختلاف‌نظر بین دانشمندان در احتمالات است و شواهد علمی معمولاً یک نظریه را ثابت کرده و به اصل تبدیل می‌کند. دانش باید به‌صورت عینی نمود داشته باشد و دانشمندان باید بر اساس شواهد از این نمودها پیروی کنند. حال سؤالی که پیش می‌آید، این است که اگر دانشمندان در موضوعات علمی برای سال‌ها باهم مخالف باشند، معنای عینیت علم چیست؟
ممکن است اختلاف‌نظر دانشمندان به‌عنوان یک پدیده مدرن احساس شود، اختلاف‌نظر علمی موضوعی جدید نیست. در ابتدای قرن نوزدهم، شیمیدان انگلیسی جان دالتون پیشنهاد کرد که همه مواد از اتم‌های کوچکی ساخته‌شده‌اند؛ مانند بسیاری از سایر کشفیات و پیشرفت‌های علمی، این ایده بسیار قدیمی بوده و پیش از دالتون نیز مطرح‌شده بود. تقریباً در قرن چهارم پیش از میلاد، دموکریتوس، فیلسوف مشهور یونانی این موضوع را به‌صورت نظریه مطرح کرده بود اما دالتون برخلاف دموکریتوس، شواهد قابل‌توجهی را برای نظریه خود ارائه و آن را اثبات کرد.
متخصصان علم شیمی به‌سرعت نظریه دالتون را پذیرفتند و کمتر از یک قرن پس‌ازاین نظریه، دانش شیمی به اتم متکی بود. تا سال ۱۹۰۰، درحالی‌که شیمیدانان معتقد بودند که‌اتم‌ها یک واقعیت مسلم در طبیعت هستند، فیزیکدانان همچنان با تردید به این مسئله نگاه می‌کردند. بر اساس نظریه‌های فلسفی در مورد دانش علمی، بسیاری از دانشمندان اعتقاد داشتند که وجود اتم‌ها نیاز به اثبات بیشتری دارند.
درحالی‌که فیزیکدانان می‌دانستند که نظریه شیمیایی مدرن بر اتم متکی است، اعتقاد داشتند که اتم ممکن است صرفاً یک نظریه و داستان جالب بوده و واقعیت فیزیکی نداشته باشد. فیزیکدانان ادعا نمی‌کردند که شواهدی علیه اتم‌ها وجود دارد اما صرفاً خواستار شواهد بیشتری برای اثبات این موضوع بوده و به همین دلیل بحث‌های علمی زیادی بین دانشمندان شکل گرفت. (البته امروزه ما می‌دانیم که نظریه شیمیدان‌ها درست بوده و اتم‌ها وجود دارند.)
توماس کوهن، فیزیکدان و فیلسوف مشهور در توضیح اختلافات علمی ازاین‌دست می‌گوید که ما باید به تفاوت بین نظریات و بحث‌های علمی اثبات‌شده و اثبات نشده واقف باشیم. در حقیقت، دنیای علم بسیار پیچیده‌تر از تصورات ما است. یک نظریه ممکن است در برخی موارد کاملاً درست و قابل‌قبول بوده و به‌سادگی بتوان شواهدی برای آن ارائه کرد اما نظریه رقابتی ممکن است به شیوه‌ای دیگر عمل کرده و جنبه‌های مختلفی یک نظریه را شامل شود. دانشمندان مختلف ممکن است یک جنبه نظریه‌ای خاص را بیش از دیگر موارد آن موردتوجه قرار داده و درنتیجه، ممکن است با آن نظریه مخالفت کنند.
امروزه بین دانشمندان اختلاف نظرات زیادی در مورد ارزش ویتامین دی، علل ایجاد فقر در جامعه و مسائل متعدد دیگری وجود دارد. حتی در موضوعاتی که توافق قابل‌ملاحظه‌ای بین محققان وجود دارد مانند تغییرات اقلیمی، بحث‌های زیادی به‌صورت حل‌نشده باقی‌مانده است. باید پذیرفت که توافق و اختلاف‌نظر در موضوعات، بخشی جدانشدنی و اصلی از علم محسوب می‌شود. قطعاً درباره تمام موضوعات علمی که یک روز درباره آن‌ها اختلاف‌نظر وجود دارد، روزی توافق قطعی شده و موضوع به اثبات می‌رسد. دقیقاً مشابه داستانی که برای اتم و پذیرش آن از سوی دانشمندان رخ داد.
مشکل بیش‌ازحد مشکل اختلاف‌نظر در علم آسان است. علیرغم اینکه دانشمندان علوم آب‌وهوا در مورد بسیاری از چیزها مخالف هستند، در مورد یکی از نکات مهم، اجماع گسترده‌ای وجود دارد: انسان‌ها به‌طور قابل‌ملاحظه‌ای دلیل ایجاد تغییرات آب‌وهوایی هستند. درحالی‌که افراد هوشمند ممکن است در مورد جزئیاتی از قبیل اینکه دقیقاً چقدر زمین گرم خواهد شد، اختلاف‌نظر داشته باشند اما موارد بسیار زیادی وجود دارد که دانشمندان درباره آن‌ها با یکدیگر توافق نظر دارند.
زمانی که بین دانشمندان درباره یک موضوع خاص اختلاف‌نظر وجود دارد، بهتر است صبر کرده و منتظر باشیم زیرا این اختلاف‌نظرها معمولاً باگذشت زمان خودبه‌خود برطرف خواهند شد.
ترجمه: احسان محمدحسینی
منبع: scientificamerican
No tags for this post.
