رابطه آهن و آلزایمر
بدن ما برای سلامت ماندن به آهن نیاز دارد اما اگر آهن زیادی در بدن باشد میتواند به مغز ما آسیب میرساند و باعث بیماری آلزایمر شود.اگر اینطور است، اندازهگیری میزان آهن مغز افراد میتواند آنهایی را که در معرض ریسک ابتلا به این بیماری هستند مشخص کند و ازآنجاییکه مه همین حالا هم داروهایی را داریم که سطح آهن را پائین میآورند، میتوانیم ترم بیماری را بکشیم.
علیرغم تلاش شدید فرآیند پنهان در پشت این بیماری هنوز بهطور کامل فهمیده نشده است. برای مدتهای طولانی مظنون اصلی پروتئینی بود به نام «بتا آمیلوئید» که باعث شکلگیری پلاکهای مشخص در مغز میشود اما داروهایی که این مشکل را برطرف کردند باعث بهبود در بیماری نشدند.
مطالعات همچنین نشان دادند که افراد دارای بیماری سطح آهن بالاتری در مغزشان دارند. حالا به نظر میرسد میزان آهن بالاتر بروز بیماری را تسریع میکند. محققان در دانشگاه ملبورن در استرالیا برای مدت هفت سال 144 فرد مسن را که دارای اختلال شناختی خفیف بودند، تحت نظر گرفتند. برای اندازهگیری میزان آهن در مغز این افراد، آنها میزان «فریتین» را اندازه گرفتند. فریتین یکی از پروتئینهای زیستی است که توسط بسیاری از جانداران ، گیاهان و حتی باکتریها تولید میشود. این پروتئین بااتصال به آهن نقش ذخیرهسازی آهن در داخل سلول را بر عهده دارد. در انسان فریتین پروتئینی است که به آهن اضافی بدن پیوند شده و در صورت نیاز آن را آزاد میکند. اندازهگیری سطح فریتین سرم یکی از معیارهای ارزیابی کمخونی فقر آهن است. برای هر نانوگرم از فریتین که در یک میلیلیتر از خون افراد که در ابتدای آزمایش اندازهگیری شده بود، بهطور متوسط تنها سه ماه زودتر به آلزایمر مبتلا شدند. این گروه همچنین دریافتند که بیشتری ریسک ژنی برای آلزایمر ژن ApoE4 است و بسیار به سطح آهن بالا مرتبط است،کشفی که نشان میدهد چرا حاملان این ژن در مقابل بیماری آسیبپذیرتر هستند.اسکات آیتون یکی از اعضای تیم میگوید:«آهن بسیار واکنشپذیر است بنابراین احتمالاً نورونهای را در معرض استرس شیمایی قرار میدهد.»
این یافته بهخودیخود ثابت نمیکند که کاستن از سطح آهن باعث کاهش ریسک آلزایمر میشود اما آزمایشهای دارویی انجامگرفته برای کاهش میزان آهن بدن در 24 سال نشان میدهد این فرضیه ارزش تحقیق و بررسی بیشتر را دارد. این دارو روند کاهش توانایی شناختی افراد را کند میکند اما از زمانی که تئوری پروتئین بتا آمیلوئید موردتوجه قرار گرفت، نادیده گرفته شد. آیتون میگوید:« شاید زمانش رسیده که روی آهن بهعنوان هدف تمرکز بیشتری شود.» یکراه آسان برای کاهش میزان آهن این است که بهطور مرتب خون اهدا کنید که البته برای افراد پیر مناسب نیست چون میتواند باعث کمخونی شود. همچنین آیتون میگوید یک همبستگی کم بین سطح آهن در خون و آهن موجود در مغز وجود دارد. بههرحال یک داروی ضد آهن به نام « دفیریپرون» وجود دارد که باعث کاهش سطح آهن در مغز میشود بدون آنکه در سطح آهن موجود در خون اختلالی ایجاد کند. این دارو برای برطرف کردن مسمومیتهای ناشی از آهن استفاده میشود و همچنین ثابتشده است نقایص ناشی از بیماری پارکینسون را هم کند میکند، بیماری دیگری که آهن بالا در آن نقش مؤثری دارد.