نقش صنایع غذائی در افزایش جهانی چاقی کودکان
امروزه چاقی به‌عنوان پدیده‌ای همه‌گیر و جهانی در سراسر دنیا دیده‌شده در این میان کودکان و نوجوانان، یکی از اصلی‌ترین گروه‌های جمعیتی هستند که با چاقی درگیر بوده و به گفته کارشناسان، اصلی‌ترین دلیل این موضوع نیز استفاده گسترده از مواد غذائی و نوشیدنی‌های دارای قند و فست فودها در کنار سبک زندگی فاقد تحرک است.
افزایش زیاد دسترسی به مواد غذائی به میزان بیش از موردنیاز مصرف روزانه، علاوه بر بروز پدیده افزایش وزن، موجب بالا رفتن بیش‌ازحد دورریز و اسراف مواد غذائی و زباله‌های ناشی از آن شده است.
شیوع پدیده چاقی از این نظر دارای اهمیت است که به گفته پزشکان، چاقی می‌تواند ضریب خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها را در افراد افزایش دهد که برخی از این بیماری‌ها مرگبار هستند. بیماری‌هایی از قبیل دیابت، عوارض قلبی، سکته مغزی و برخی از انواع سرطان، در افراد چاق بیشتر بروز کرده و مشاهده می‌شوند.
از سوی دیگر تغییر نحوه زندگی و الگوهای تغذیه انسان در دهه‌های گذشته سبب افزایش سطح چاقی در بین جوامع مختلف شده است و در این میان مطالعات جدید پژوهشگران نشان می‌دهد که دو کشور آمریکا و کانادا دارای بیشترین تعداد کودکان دارای اضافه‌وزن در سطح دنیا هستند و البته میزان شیوع چاقی در بین کودکان ایالات‌متحده آمریکا بیش از کشور کانادا است. این موارد سبب شده‌اند تا برخی کشورها نسبت به اصلاح شرایط اقدام کنند. بر اساس گزارشی که اخیراً از سوی انجمن بهداشت عمومی انگلستان (PHE) منتشر شد، اعلام‌شده است که صنایع غذایی این کشور موفق به رسیدن به هدف کاهش قند شده توسط دولت شده‌اند.
بر اساس این قانون خرده‌فروشان، تولیدکنندگان، رستوران‌ها، کافه‌ها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای موظف شده بودند تا اوت سال ۲۰۱۷ به میزان ۵ درصد از میزان قند موجود در محصولات خود را کاهش دهند.
هدف انجمن بهداشت عمومی انگلستان از ابلاغ دستورالعمل فوق این بود که برای مقابله با بحران چاقی کودکان در این کشور، کاهش ۲۰ درصدی از مصرف شکر در طیف وسیعی از محصولات تا سال ۲۰۲۰ تنظیم شود. بر اساس آمارهای رسمی یک‌سوم از کودکان انگلیسی تا زمانی که مدرسه ابتدایی را به پایان می‌رسانند، دارای اضافه‌وزن بوده یا چاق هستند.
استیو برین (Steve Brine)، وزیر بهداشت عمومی انگلستان درباره این موضوع اعلام کرد: «این گزارش دلگرم‌کننده است اما نباید مقیاس وسیع چالشی که در حوزه چاقی کودکان با آن روبه‌رو هستیم را نادیده گرفت.»
دانکن سلبی (Duncan Selbie)، مدیر اجرایی انجمن بهداشت عمومی انگلیس نیز در رابطه با این قوانین جدید گفت: «باید از صنایع غذایی به دلیل اجرای موفقیت‌آمیز این قوانین قدردانی شود، اما این میزان کار کافی نیست و باید اقدامات بیشتری انجام شود.» وی در ادامه توضیحات خود افزود: «پیشگیری از بحران چاقی نیاز به تقویت تمام صنایع غذایی دارد، به‌ویژه آن دسته از کسب‌وکارهایی که تاکنون اقدامات کمی انجام داده‌اند یا هنوز هیچ قدمی در این مسیر برنداشته‌اند.»
افزایش میزان دسترسی به مواد غذائی و تغییر رژیم غذائی انسان‌ها سبب افزایش شدید چاقی در جوامع شده است. در مطالعاتی بین‌المللی که چندی پیش در رابطه با بررسی شیوع چاقی در جهان انجام شد، ۶۹ کشور مختلف موردبررسی قرارگرفته و مشخص شد از این میان، متوسط وزن و شاخص توده بدنی مردم ۵۶ کشور طی سال‌های گذشته با افزایش زیادی همراه بوده است. لازم به توضیح است که در این مطالعات تنها کشورهای دارای شرایط عادی موردبررسی قرارگرفته‌اند و کشورهایی که درگیر جنگ‌های داخلی، خارجی و قحطی بودند، موردمطالعه قرار نگرفته‌اند.
بر همین اساس مشخص شد در بریتانیا، افراد به‌طور متوسط در طول روز 3 هزار و 428 کالری مواد غذائی دریافت می‌کنند که این میزان بیش از هفتاد درصد از مقدار موردنیاز مصرفی در زنان بیشتر بوده و برای مردان نیز ۳۷ درصد بیش از میزان منطقی موردنیاز در طول روز است.
دانشمندان همچنین در این مطالعات دریافتند که افزایش زیاد دسترسی به مواد غذائی به میزان بیش از موردنیاز مصرف روزانه، علاوه بر بروز پدیده افزایش وزن، موجب بالا رفتن بیش‌ازحد دورریز و اسراف مواد غذائی و زباله‌های ناشی از آن شده است.
کودکان مبتلابه اضافه‌وزن در معرض خطرات ناشی از کاهش سطح سلامت هستند که عمده‌ترین این معضلات عبارت‌اند از افزایش فشارخون و سطح کلسترول، تغییرات غیرعادی در سطح قند خون و استرس‌های روانی و معضلات اجتماعی. سازمان بهداشت جهانی نیز در گزارش سال ۲۰۱۷ خود اعلام کرد که تعداد کودکان چاق یا دچار اضافه‌وزن در سنین ۵-۰ سال از ۳۲ میلیون نفر در سال ۱۹۹۰ به ۴۱ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ رسیده است.
بر این اساس تعداد کودکان چاق یا دچار اضافه‌وزن در منطقه آفریقا در این بازه زمانی، از ۴ به ۹ میلیون نفر افزایش‌یافته است و قابل‌توجه است که بالاترین نرخ چاقی و اضافه‌وزن، در بین کودکان کشورهای درحال‌توسعه دیده می‌شود که این نرخ ۳۰ درصد بالاتر از کشورهای توسعه‌یافته است. در پایان این گزارش، پیش‌بینی‌شده است که با ادامه روند کنونی، تعداد کودکان چاق تا سال ۲۰۲۵ به ۷۰ میلیون نفر خواهد رسید.
به باور کارشناسان، عدم کنترل وزن و اصلاح نکردن الگوی تغذیه‌ای در کودکان، می‌تواند منجر به بروز انواع مشکلات جدی سلامتی ازجمله بیماری‌های قلبی – عروقی، مقاومت به انسولین، اختلالات اسکلتی – عضلانی، سرطان و ناتوانی در بزرگ‌سالی شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) توصیه می‌کند که برای نوزادان و کودکان خردسال تغذیه با شیر مادر حداقل در ۶ ماه نخست تولد و استفاده از مکمل‌های غذایی مطمئن در کنار تغذیه با شیر مادر تا ۲ سالگی در نظر گرفته شود.
چاقی و اضافه‌وزن کودکان در ایران
طی سال‌های گذشته در کشور ایران نیز شاهد رواج اضافه‌وزن و چاقی در گروه‌های مختلف سنی ازجمله کودکان بوده و اگرچه این میزان به‌اندازه آمارهای کشورهایی همچون ایالات‌متحده آمریکا و کانادا نیست اما بررسی نوع تغذیه و مصرف بسیار زیاد فست فودها، نوشیدن میزان زیادی نوشابه و نوشیدنی‌های شهردار در کنار سبک زندگی فاقد تحرک ورزش نشان می‌دهد جامعه ایرانی نیز با سرعتی زیاد در مسیر چاقی و اضافه‌وزن حرکت کرده و اگر هم‌اکنون در سطح کلان تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری‌های مناسب انجام‌نشده و خانواده‌ها نیز با فرهنگ‌سازی تصمیم به استفاده از رژیم غذائی سالم و داشتن تحرک بدنی ورزش نگیرند، طی سال‌های آینده شاهد مشکلات متعددی خواهیم بود که گریبان گیر جامعه ما خواهد شد.
بر اساس گزارشی که در شهریورماه سال گذشته توسط خبرگزاری ایرنا منتشرشده، محقق مرکز تحقیقات بیماری‌های غیر واگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: مرور نظام‌مند (systematic review) مطالعات متعدد در کشور نشان می‌دهد که به‌واسطه تغییر سبک زندگی، شیوع چاقی و اضافه‌وزن بین کودکان به‌ویژه دختران رو به افزایش است.
دکتر شیرین جلالی نیا در این رابطه گفت: در مورد شیوع چاقی و اضافه‌وزن در کودکان، مطالعات متعدد و متنوعی در کشور انجام‌گرفته است و برای تجمیع داده‌های مرتبط در این زمینه، یک مطالعه مرور نظام‌مند در مرکز تحقیقات بیماری‌های غیر واگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام‌شده است.
وی اظهار کرد: پس از بررسی دقیق بیش از ۳۲۰۰ مستند علمی به‌دست‌آمده، نهایتاً ۱۲۹ مقاله شرایط استخراج داده و بررسی اطلاعات را داشتند و در مورد اکثر این موارد هم نکته قابل‌توجه پراکندگی روش‌های اندازه‌گیری و شاخص‌های گزارش چاقی و اضافه‌وزن در کودکان بوده است. بر اساس این بررسی، در استان‌های مختلف شیوع چاقی در کودکان تا ۱۶ درصد هم گزارش‌شده است. همچنین در خصوص اضافه‌وزن در برخی استان‌ها تا ۴۲ درصد کودکان، اضافه‌وزن داشتند. بالاترین آمارها در این زمینه عمدتاً مربوط به استان‌های شمال و شمال غرب و نیز مناطق مرکزی کشور است.
وی ادامه داد: مطالعات معتبر در سطح ملی هم نشان می‌دهد که بیش از ۵ درصد کودکان چاق و بیش از ۱۶ درصد آنان مبتلابه اضافه‌وزن هستند. در نتایج اغلب مطالعات شیوع چاقی و اضافه‌وزن در دخترها بیش از پسرها است.
در گزارش مشابهی که توسط آفتاب‌‌نیوز منتشرشده است، یکی از اعضای هیئت‌علمی گروه گوارش کودکان دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: ۳۰ درصد کودکان ایران دچار چاقی و اضافه‌وزن هستند که عادات نادرست تغذیه، مصرف فست فودها، کاهش تحرک و فعالیت فیزیکی از مهم‌ترین علل آن است که باید با کنترل آن به وزن مطلوب رسید. بر این اساس و به نقل از دکتر محمدعلی کیانی عنوان شد که شیوع چاقی بین کودکان ایرانی در سال‌های اخیر دو برابر شده است.
گزارش: احسان محمدحسینی
No tags for this post.
