مدیریت منابع آبی با توسعه کشت گلخانه‌ای
عارف سپهری در گفت‌وگو باایسنا، اظهار کرد: جمعیت جهان دو دهه دیگر به 10 میلیارد نفر می‌رسد، در حالی که حجم منابع آبی و مساحت زمین‌های مستعد کشاورزی کاهش یافته است.
وی با تاکید بر اینکه حرکت به سمت توسعه کشت گلخانه‌ای در کشور ضروری است، افزود: براساس سرشماری سال گذشته مساحت زمین‌های زراعی در ایران شش درصد کاهش یافته که کمبود آب و مقرون به صرفه نبودن کشاورزی نقش مهمی در این رها کردن یا تغییر کاربری اراضی داشته است.
رییس کمیسیون محیط زیست سازمان عدالت و آزادی ادامه داد: اگر افزایش جمعیت با میزان تولید مواد غذایی متناسب نباشد، امکان زیست مسالمت آمیز بشر به مخاطره می‌افتد که پیامدهای خطرناک اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به بار خواهد آورد.
سپهری با مقایسه تولید محصول در کشت گلخانه‌ای با فضای باز، تصریح کرد: در کشت گلخانه‌ای منابع بیشتر در سطح کمتری امکان مدیریت موثر می‌یابد که این امر به کارآیی بالاتری منجر می‌شود، برای مثال و بر طبق آمار نامه جهاد کشاورزی، عملکرد خیار در فضای باز 24 تن در هکتار اما عملکرد آن در واحد گلخانه بالای 177 تن در هکتار است.
وی با بیان اینکه این رقم هفت برابر اختلاف را نشان می‌دهد، افزود: این عدد میانگین کشوری است، اما گلخانه‌هایی که در شهرک‌های گلخانه‌ای اصفهان، یزد، ورامین و کرمان کار می‌کنند به وفور به عملکردهایی تا 30تن در جریب در هکتار هم رسیده‌اند.
رییس کمیسیون محیط زیست سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی خاطر نشان کرد: کارآیی مصرف آب از مقدار محصولی که در نتیجه هر واحد حجم آب به دست می‌آید، محاسبه می‌شود به بیان ساده‌تر اغلب تولید کنندگان با محاسبه مفاهیم کارآیی و بهره وری مصرف آب بیگانه‌اند در حالی که بحران آب در ایران روز به روز قیمت آب را افزایش داده است.
سپهری ادامه داد: بر این اساس متوسط کارآیی مصرف آب کشاورزی در ایران 9 صدم کیلوگرم محصول بر مترمکعب آب برآورد می‌شود یعنی اگر 86 میلیون تن محصول آبی در سال (17 میلیون تن باغی و 69 میلیون تن زراعی) را بر 88 میلیارد مترمکعب آبی که سالانه در اراضی کشت آبی ما مصرف می‌شود، تقسیم کنیم به این عدد خواهیم رسید.
وی اظهار کرد: در ایران به طور میانگین برای تولید یک کیلوگرم محصول، 100 لیتر آب مصرف می‌کنیم، در صورتی‌که میانگین کارآیی مصرف آب در کشت خیار گلخانه‌ای 18.7 کیلوگرم بر مترمکعب برآورد شده است، یعنی 20 برابر کارآیی مصرف آب در تولیدات معمول کشاورزی و پنج برابر کارآیی مصرف آب در تولید خیار فضای باز.
رییس کمیسیون محیط زیست سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی تصریح کرد: در سیستم بسته گلخانه مدیریت امکان کنترل عوامل تولید محصول مانند محبوس کردن آب حاصل از تبخیر و تعرق تولید محصولات، تعیین میزان غلظت گاز دی اکسید کربن، درجه حرارت، رطوبت نسبی و شدت نور وجود دارد، اما در فضای باز یک مزرعه یا باغ چنین کنترلی بر عوامل محیطی نمی‌توان اعمال کرد.
سپهری تاکید کرد: این موضوع نقش بسیار مهمی در تنظیم بازار محصولات کشاورزی دارد، چراکه تولید کننده می‌تواند تاریخ رسیدگی و برداشت محصول و موقعی که با تقاضا متناسب است را نیز خود تعیین کند، در حالی که در کشت‌های فضای باز تاریخ کاشت و برداشت تابع فصول سال است.
وی با بیان اینکه متاسفانه ایران با قریب به 4.5 میلیارد تن در هکتار فرسایش خاکی رتبه اول را در جهان دارد، یادآور شد: باید توجه داشت که کشت‌های گلخانه‌ای نقش موثری در حفاظت از خاک و حتی بهره برداری از خاک‌های فرسوده دارند، زیرا می‌توان از طریق کشت "هیدرو پونیک" گیاه را تغذیه کرد و نیازی به خاک مساعد نیست.
این کارشناس کشاورزی درباره مزیت اشتغالزایی این نوع کشت اظهار کرد: در گلخانه‌ها نسبت به واحدهای زراعی و باغی سهم اشتغال بالاتر است، برای نمونه میزان کوددهی و به کارگیری برنامه‌های غذایی برای اداره گلخانه‌ها تقریبا یک روز در میان انجام می‌شود، اما در اراضی باز و باغات این امر تنها دو یا سه بار در سال انجام می‌شود.
سپهری با بیان اینکه این موضوع هم برای مهندسین کشاورزی و کارگران موقعیت اشتغال فراهم می‌کند، خاطر نشان کرد: در حال حاضر در کشورهای اروپایی به منظور افزایش بهره وری در تولید پروژه‌هایی به عنوان پرورش درختان باغ در فضایی مشابه گلخانه‌ها در حال اجرا است.
وی تاکید کرد: در ایران به طور میانگین به هر بهره بردار کشاورزی، 4.9 هکتار زمین رسیده است چنین تقسیم بندی در کشاورزی، خرد محسوب می‌شود و چنین سطح کاری به عنوان یک مزرعه گندم یا جو، بهره وری قابل قبولی ندارد، اما با توجه به افزایش 10 برابری عملکرد در کشت گلخانه‌ای از همین سطح زمین، درآمد بالایی به دست می‌آید.
رییس کیمیسیون محیط زیست سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی گفت: البته نباید فراموش کرد اگر از هزینه بالای راه اندازی سیستم گلخانه‌ای گذر کنیم در صورت موفقیت طرح، معمولا عرض سه سال هزینه‌ها برگشت داده می‌شود.
سپهری یادآور شد: به همین دلیل در مناطقی مثل اصفهان و یزد که با مشکل کمبود آب مواجه‌اند، استقبال کشاورزان از کشت گلخانه‌ای بالا بوده و شهرک‌های بزرگ گلخانه‌ای کشور در این مناطق شکل گرفته‌اند به نحوی که جزء قطب‌های مطرح تولیدات گلخانه‌ای نه فقط در کشور بلکه در سطح کشورهای منطقه به حساب می‌آیند.
وی افزود: هوای خشک مناطق مرکزی کشور شرایط بهتری برای این نوع کشت فراهم کرده است، چرا که محصولات از آفاتی مانند قارچ در امان هستند و بر همین اساس شاهد استقبال توسعه گلخانه‌ها هستیم.
رییس کمیسیون محیط زیست سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی با اشاره به 270 هزار هکتار اراضی کشاورزی حوضه آبریز زاینده رود،تصریح کرد: متاسفانه فقط بخش کمی از این زمین‌ها زیر کشت گلخانه‌ای رفته، اما با این حال زیار در ابتدای شرق اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های این نوع زراعت مطرح است هر چند در سه شهرستان تیران و کرون، مبارکه و فلاورجان نیز کشت گلخانه‌ای افزایش یافته است.
سپهری با بیان اینکه کاملا با کشت غرقابی مخالف هستم، خاطر نشان کرد: اصولا بیشتر گلخانه‌ها دارای چاه واحد و یا اشتراکی هستند، اما این موضوع برای مناطقی مثل ورزنه در انتهای شرق اصفهان جوابگو نیست، چرا که املاح زیاد در آب‌های عمیق آن نواحی برای تولید محصول گلخانه‌ای مضر است.
وی تاکید کرد: برای این گونه نقاط نیز از دستگاه‌های آب شیرین کن می‌توان استفاده کرد، زیرا با توجه به راندمان بالای تولید و درآمد مناسب هزینه نصب این تجهیزات مقرون به صرفه است.
No tags for this post.
