زمان‌بندی، رمز اثربخشی داروها

کارول گودین (Carole Godain) یک بیمار مبتلا به سرطان در کشور فرانسه بود که روند درمان بیماری خود را طی می‌کرد. زمان مشخص‌شده برای شیمی‌درمانی وی ساعت ۱۰ صبح بود که ازنظر متخصصان برای درمان بیماری‌ها ساعت بسیار مناسبی است اما متأسفانه علی‌رغم تلاش‌های فراوان، این درمان مؤثر واقع نشده و نخستین مرحله مداوای سرطان روده وی با شکست روبه‌رو شد. آخرین تصویربرداری‌های انجام‌شده از بدن وی نشان می‌داد که ۲۷ توده سرطانی درون کبد وی رشد کرده‌اند. پزشکان و متخصصان بیمارستان پل بروس (Paul Brousse) کشور فرانسه در ادامه روند درمانی وی تصمیم گرفتند بررسی کنند آیا ارائه دارو در ساعتی مشخص می‌تواند مفید بوده یا بالعکس اثرات دارو را کاهش دهد؟

پژوهشگران طی چهار دهه مطالعات خود دریافته‌اند که چگونه زمان ارائه دارو به بیمار می‌تواند بر روند درمان بیماری‌های مختلفی چون آسم، تشنج‌های صرع و … مؤثر باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که اکثر داروهای که در حال حاضر فروخته می‌شوند، ازجمله داروهای سوزش معده و درمان‌های اختلال‌ها و ضعف‌های جنسی  باید در زمان‌های خاصی از روز مصرف شوند.  

کارل گودین دراین‌باره می‌گوید: من دوست داشتم شانس درمان من افزایش پیدا کند. این روش جواب داده و من امروزه با ۴۳ سال سن به‌طور کامل سرطان را شکست داده‌ام.

فرانسیس لویی  (Francis Lévi) پزشک متخصص غدد در این رابطه اعلام کرد: «نتایج این مطالعات بسیار شگفت‌انگیز است. ما باید شواهد بیشتری از کرونوتراپی یا درمان بر اساس زمان‌بندی را به دست آوریم. این برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند به بیمار کمک کرده و آسیب‌ها را به حداقل برساند.»

پژوهشگران طی چهار دهه مطالعات خود دریافته‌اند که چگونه زمان ارائه دارو به بیمار می‌تواند بر روند درمان بیماری‌های مختلفی چون آسم، تشنج‌های صرع و … مؤثر باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که اکثر داروهای که در حال حاضر فروخته می‌شوند، ازجمله داروهای سوزش معده و درمان‌های اختلال‌ها و ضعف‌های جنسی  باید در زمان‌های خاصی از روز مصرف شوند.  لوی که هم‌اکنون در دانشکده پزشکی ووریک در کالنتری، انگلستان، به تحقیق مشغول است، سرپرستی یک گروه  پژوهشی موسوم به  INSERM در موسسه تحقیقاتی ملی بیومنسی فرانسه را نیز بر عهده دارد. وی دراین‌باره می‌گوید: « ما متوجه شده‌ایم که گاهی اوقات زمان اهمیت بیشتری نسبت به دوز دارو دارد.»

کرونوتراپی که برخی اوقات به نام  chronomedicine نیز شهرت داشته  از دیرباز برای پزشکان شناخته‌شده بوده و گاهی نیز از آن در محدوده برنامه‌های بالینی و برنامه‌های درمانی مواد مخدر استفاده می‌شود هرچند  تا حدود یک دهه قبل، دانشمندان قادر نبودند تا مبانی مولکولی را برای اثرات این  روند تنظیم ارائه دارو توضیح دهند.

 اکسل گروتی (Axel Grothey)، انکولوژیست کلینیک مایو Mayo در روچستر، مینه سوتا در این رابطه می‌گوید: « چالش‌هایی که در حوزه کرونوتراپی قرار دارند در دو گروه طبقه‌بندی می‌شوند. شما برای این کار به زمان‌بندی دقیقی نیاز دارید و البته این استراتژی ممکن است برای درمان‌های سرطانی غیرممکن باشد.»

 بااین‌حال، لوی و گروه دیگری از پژوهشگران علی‌رغم مخالفت برخی از همکارانشان، نسبت به این موضوع خوش‌بین هستند. چی وان دنگ، مدیر علمی موسسه تحقیقات سرطان لودویگ (Ludwig Institute for Cancer Research) ، که یک سازمان تحقیقاتی غیرانتفاعی جهانی است، طی مطالعات خود دریافت که روش درمانی کرونوتراپی می‌تواند تأثیرگذار بوده و اعلام کرد: «من می‌توانم استدلال کنم که شواهد نشان می‌دهد در این روش درمانی مزیت‌هایی وجود دارد و ما نمی‌توانیم آن را نادیده بگیریم. ما فقط باید در مورد چگونگی برخورد با چالش‌های این حوزه باهوش‌تر باشیم.»

کنترل‌ زمان

کرونوتراپی در سال‌های گذشته با افزایش تبلیغات روبه‌رو بود. چندی پیش جایزه نوبل در فیزیولوژی و یا پزشکی به سه دانشمند برای تشریح مکانیزم های سلولی که کنترل ریتم‌های روزمره را کنترل می‌کنند، اعطا شد.  دانشمندان دریافته‌اند که ساعت زیستی دیجیتال بدن یک سیستم قابل‌توجه است. یک نگهدارنده مرکزی در هیپوتالاموس که شبکه‌ای از ساعت‌های محیطی موجود در هر عضو و بافت بدن را تنظیم کرده و  ژن‌ها را رمزگذاری می‌کند. این ژن‌های زمان‌بندی‌شده در درمان سرطان بسیار مهم هستند؛ زیرا آن‌ها شکل‌گیری سلول‌ها، تکثیر سلولی، مرگ سلولی و تعمیر و آسیب  دی ان ای را کنترل می‌کنند. این موارد همگی فرایندهایی هستند که می‌تواند در بیماری سرطان به وجود آید.

زمانی که جاشوا روبین و همکارانش می‌خواستند یک آزمایش بالینی کرونوتراپی را روی یک تومور معمولی و کشنده تومور مغزی شناخته‌شده به‌عنوان گلیوبلاستوما انجام دهند، نیاز به بررسی رفتار سرطان داشتند. آن‌ها بامطالعه پروتئین‌های ویژه در سلول‌های سرطانی به بررسی زمان فعالیت و عدم فعالیت آن‌ها پرداخته و به اهمیت زمان‌بندی ارائه درمان پی بردند. آزمایش‌های  قبلی در ایالات‌متحده نشان داد که کرونوتراپی می‌تواند در درمان بیماری‌های تخمدان و سرطان پستان نیز مفید باشد.

فیلیس زی (Phyllis Zee)  رئیس بخش داروهای خواب در دانشکده پزشکی دانشگاه فاینبرگ در شیکاگو، دیگر پژوهشگری است که در این حوزه مطالعاتی داشته و اعتقاد دارد که کرونوتراپی دارای پتانسیل درمانی بسیار بالایی است؛ اما برای مشخص کردن علائم حیاتی برای کمک به پزشکان، باید زمان مناسب برای درمان تعیین شود.

 

ترجمه: احسان محمدحسینی

منبع: nature

No tags for this post.