روشی جدید برای سنجش سرب در آب‌ها
سرب یکی از عناصر سمی است که می‌تواند با تجمع در بدن موجب مشکلات زیادی شود. مسمومیت سرب باعث تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، محیطی و کلیه‌ها می‌شود. سرب معدنی در صورت جذب، می‌تواند در بافت‌های نرم و همچنین استخوانها و دندانها توزیع شود. اشکال ارگانیک این عنصر سمی نیز، محلول در چربی هستند و بنابراین تمایل خاصی به تمرکز در مغز دارند.
سرب، با توجه به خواص منحصربه‌فردش به‌عنوان یک ماده صنعتی در زمینه های مختلف به کار می رود و ازاین‌رو در مقادیر قابل‌توجهی توسط فعالیت‌های انسانی در محیطزیست منتشر می شود. چنین فعالیت هایی، سطح آلودگی سرب در سیستم آب محیطی را افزایش می دهند و این امر می تواند تا حد زیادی بر کیفیت زندگی، به‌ویژه در کشورهای درحال‌توسعه تأثیر بگذارد. بنابراین مهم است که سطوح سرب را به‌طور مرتب در محیط کنترل کرد.
مسمومیت سرب باعث تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، محیطی و کلیه‌ها می‌شود. سرب معدنی در صورت جذب، می‌تواند در بافت‌های نرم و همچنین استخوانها و دندان ها توزیع شود.
سازمان بهداشت جهانی (WHO) حد مجاز سرب در آب آشامیدنی را 10 میلی گرم در لیتر تعیین کرده است. لذا اندازه‌گیری دقیق این عنصر سمی در آب‌ها برای پایین نگه‌داشتن میزان آن اهمیت زیادی دارد.
برای این کار روش‌های مختلفی نظیر «طیف‌سنجی جذب اتمی کوره گرافیتی» یاGFAAS که یک روش حساس برای تعیین ردیابی سرب در چندین نمونه است و همچنین «استخراج میکرو قطره آلی شناور جامد شده» یا SFODME که روشی برای استخراج حلال اصلاح‌شده است و دارای مزایایی همچون سادگی، زمان استخراج کوتاه، هزینه پایین، حداقل مصرف حلال‌های آلی و عامل غنی‌سازی بالا است، وجود دارد.
محققین کشورمان اما به‌منظور بهینه‌سازی کردن این روش‌های تشخیصی، ترکیب هر دو را برای تعیین میزان سرب در نمونه‌های آب و فاضلاب به بوته آزمایش برده‌اند.
برای انجام این پژوهش، نمونه‌های آب و فاضلاب از منابع و کارخانه‌های محلی جمع‌آوری شد و با استفاده از روش ترکیبی برای سنجش میزان سرب مورد ارزیابی قرار گرفتند.
نتایج این مطالعه نشان داد که اسیدیته محلول محیط، نقش مهمی در جمع‌آوری فلزات و استخراج پس‌ازآن دارد و لذا حداکثر جذب سرب در محدوده اسیدیته برابر با 6 به دست آمد.
این محققین موفق شدند با تغییر دادن میزان مواد جانبی لازم در استخراج سرب از طریق این دو روش، جداسازی این فلز سمی از محلول آبی را افزایش دهند.
محققین همچنین مشاهده کردند که با افزایش زمان استخراج تا 1.5 دقیقه، میزان جذب افزایش می‌یابد، ولی پس‌ازآن ثابت
باقی می‌ماند.
علاوه بر این، به گفته پژوهشگران فوق، نتایج تحقیق بیانگر این موضوع است که بازیافت سرب در حضور مقدار بیش‌ازحد یون‌های مداخله‌گر، امکان‌پذیر است.
محققین اظهار داشته‌اند: «سرعت 4500 دور در دقیقه و زمان 6 دقیقه به‌عنوان سرعت و زمان مطلوب سانتریفیوژ برای استخراج سرب از محلول انتخاب شدند، زیرا جداسازی کامل و مطلوب سرب از محلول در این سرعت و زمان صورت می‌گیرد».
این نتایج که در نشریه پژوهشکده توسعه صنایع شیمیایی ایران وابسته به جهاد دانشگاهی موسوم به Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering (IJCCE) و به زبان انگلیسی منتشرشده است، نشان می‌دهند که روش استخراجی میکرو قطره آلی شناور جامد شده (SFODME) در ترکیب با روش طیف‌سنجی جذب اتمی کوره گرافیتی (GFAAS) می‌توانند مسیری جدید را برای تعیین و ردیابی سرب در فاضلاب و آب‌های طبیعی فراهم کنند و از این طریق نقش مؤثری در کمک به کارشناسان به‌منظور پایش این عنصر سمی در آب‌ها داشته باشند.
گزارش: محمدرضا دلفیه
منبع: Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering (IJCCE)
No tags for this post.
