470 گونه گیاه دارویی؛ گنجینه ای رها شده در کهگیلویه وبویراحمد

به گزارش  سیناپرس به نقل از ایرنا، کهگیلویه وبویراحمد همواره در قاموس خود و در سالیان متمادی رنگ محرومیت های عمیق و تاریخی را یدک کشیده که در کنارش اما سرزمینی زرخیز با ظرفیت های نهفته و ناشناخته است.

وجود بیش از 2هزار و 100 گونه گیاه دارویی و خوراکی در جای جای کهگیلویه وبویراحمد، یکی از ارزشمندترین گنجینه های ناشناخته در این استان بشمار می رود.
این استان یک درصدی بیش از 10 درصد آبهای شیرین کشور را دارد، یک مترمربع خاک شور ندارد، پوشیده از انبوه جنگل های بلوط است، به اندازه 60 کشور دنیا در آن گیاه دارویی می روید و طبیعت بکر و سحرانگیزش شکوه و شوکت آفرینش می سراید.
کهگیلویه وبویراحمد با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه ای که افزون بر40درصد گونه های گیاهی و دارویی کشور را در خود جای داده است.
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت 93 هزار و660 هکتار، دنای شرقی با وسعت 28 هزار و 202 هکتار، خاییز سرخ با مساحت 33 هزار و 235هکتار، خامی با وسعت 25هزار و 671 هکتار، دیل با 10 هزار و 381 هکتار، سولک با 2 هزار 4287 هکتار و سیوک با 12 هزار 858 هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.

** شناسایی 470 گونه گیاه دارویی در کهگیلویه و بویراحمد
حدود 2 هزار گونه گیاهی و 470 گونه دارویی در کهگیلویه و بویراحمد شناسایی شده که افزون بر یکهزار گونه گیاهی آن در منطقه حفاظت شده دناست و از این تعداد 45 گونه بومی و منحصر به این منطقه است.
دامنه های وسیع و سترگ در جای جای کهگیلویه وبویراحمد همراه با ظرفیت های بالقوه گردشگری و منابع زیست محیطی، پوشش جنگلی و رویشگاه بسیاری از گیاهان خوراکی و دارویی از جمله درخت و درختچه های نادر در حالی که یکی از راهبردی ترین محورهای توسعه ای استان بشمار می آید اما تاکنون بهره وری چندانی از این سرمایه های ارزشمند نشده است.
این گنجینه گرانبها و گیاهان شفابخش نه تنها مورد بهره وری مناسب قرار نگرفته بلکه در سالیان متمادی با تخریب های روز افزون و دخالت های انسانی یکی پس از دیگری به تاراج می روند و شاید که در سالهای نه چندان دور جز تکه های سنگی از آن همه طبیعت بکر و چشم نواز این استان باقی نماند.

طمع سودجویان وخطر انقراض گیاهان دارویی در استان
رویشگاه های گیاهی و دامنه های سبز و وسیع در مناطق مختلف کهگیلویه وبویراحمد در حالی فصل های بهار و تابستان آماج طمع بوته کنان و سودجویان قرار می گیرد که روز به روز خطر انقراض گونه های گیاهی در رویشگاه های این استان نزدیک تر می شود.
گیاهانی که به گفته کارشناسان ومسئولان امر حدود 60 درصد کل گونه‌های گیاهی دارویی قاره اروپا و 26.6 درصدگونه‌های گیاهی دارویی کشور را شامل می شوند.
گیاهان دارویی و خوراکی بی نظیر کهگیلویه و بویراحمد گاه در میدان ها و خیابانهای مرکزی شهر در دست زنان، مردان و حتی کودکانی است که از روی طمع و یا از سرنداری، چوب حراج بر این ثروت سبز خدادادی می زنند.
در این میان سودجویانی نیز هستند که سالهاست از این طریق صاحب سودهای کلانی شده اند آنهم به قیمت انقراض گیاهان دارویی و خوراکی کهگیلویه و بویراحمد.
«زرابی، کرفس، آنغوزه، لیزک، ریواس، بیلهر، تره، موسیرو جاشیر» برخی از گیاهان خوراکی و دارویی در این استان هستند که گل نداده معاش روستائیان و کالای پرقیمت بازارهای شهر می شوند.

 40درصد گونه های گیاهی کشور در کهگیلویه وبویراحمد
یک گیاه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه یاسوج نیز بر ضرورت استفاده بهینه از ظرفیت های بالقوه طبیعی و خدادادی برای توسعه و رونق اقتصادی و اشتغال در این استان تاکید کرد و گفت: 40 درصد از گونه های گیاهی موجود در کشور مربوط به کهگیلویه وبویراحمد است.
دکتر عزیزالله جعفری اظهار داشت: 28 درصد از مجموع هفت هزار و 500 انواع گونه گیاهان در کشور نیز در این استان رویش می کند.
وی با بیان اینکه از مجموع 2 هزار و 100گونه گیاهی در این استان 470 گونه آن دارویی است، افزود: از هر پنج گونه گیاهی در کهگیلویه و بویراحمد یک گونه آن کاربرد دارویی دارد.
جعفری ادامه داد: در حالی که در کشور 725 گونه و در قاره اروپا 800 گونه دارویی وجود دارد.
وی یادآور شد: تنها در منطقه حفاظت شده دنا حدود یکهزارو 250 گونه گیاهی شناسایی شده که این میزان حدود 16 درصد کل گیاهان دارویی در کشور است.
این گیاه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه یاسوج گفت که بر اساس بررسی های انجام شده در صنایع دارویی کشور از 223 داروی فرموله شده، 95دارو در این صنایع به کار می رود که 18 گونه از این تعداد غیر بومی است.
جعفری افزود: در حدود هر 660 کیلومتر مربع در دنیا یک گونه گیاهی، در هر 222 کیلومتر مربع در کشور یک گونه، در هر هشت کیلومتر مربع در کهگیلویه و بویراحمد یک مورد و در هر یک کیلومتر مربع در منطقه حفاظت شده دنا نیز یک گونه گیاهی وجود دارد.
وی یادآور شد که از مجموع گیاهان دارویی شناسایی شده در این منطقه 111 گونه آنها خوراکی،200 گونه دارویی، 87 گونه رنگی،50 گونه درخت و درختچه و میوه وحشی، 12 گونه روغنی، 40 گونه صمغ دار، 87 گونه اسانس دار و 25 گونه ادویه ای هستند.
وی، حجم صادرات گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویراحمد را نیز کمتر از 12 درصد نسبت به میانگین کشوری ذکر کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه یاسوج با تاکید بر ضرورت فراوری و جلوگیری از خام فروشی در زمینه گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویر احمد، گفت: ترکیب و غنای مواد موثر گیاهان دارویی این استان نیز نسبت به سایر نقاط کشور بیشتر است.
جعفری کمبود اعتبارات تحقیقاتی و پژوهشی، ضعف ارتباط بین صنعت، دانشگاه و مراکز علمی با دستگاه های متولی در حوزه منابع طبیعی و زیست محیطی را از مهمترین مشکلات و چالش های فراروی این صنعت در استان ذکر کرد.
وی برخی از مهمترین گونه های دارویی در منطقه حفاظت شده دنا را شامل درمه، بومادران، زرآبی(چای کوهی) بابونه، حلپه، لیزک(بن سرخ) کتیرا، گل گاوزبان، کارده، میخک، تره وحشی، بیلهر، بن سیاوش، پشموک، چویل و ریواس ذکر کرد.
به گفته کارشناسان هم اینک وسعت منطقه رویش «بادرنج بویه دنایی» یا «زرابی» در ارتفاعات دنا بسیار کاهش یافته و به یک تا 2 هکتار محدود شده است.
وی گفت که گیاه «بیلهر» نیز یکی از گیاهان خوراکی در معرض انقراض است که در ارتفاعات بالای 2 هزار و 500 متر کوه های دنا در کهگیلویه و بویراحمد می روید.
جعفری تاکید کرد که این گیاه تلخ که با گرفتن زهر آن شیرین می شود، یکی از گیاهان خوراکی مورد علاقه مردم این استان است که همین علاقمندی سبب شده در فصول بهار مورد هجوم قرار گیرد به طوریکه به گفته کارشناسان تا چند سال آینده اثری از این گیاه خوراکی در کوههای استان مشاهده نمی شود
پژوهشکده گیاهان دارویی همچنان در پشت دیوار کمبود اعتبار
رئیس جهاد دانشگاهی کهگیلویه وبویراحمد نیز گفت که برای تکمیل و تجهیز پژوهشکده گیاهان دارویی در استان که از سال 1394 تاکنون نیز مجوز راه اندازی آن صادر شده افزون بر 25 میلیارد ریال مورد نیاز است.
محمد سبحانی اظهار داشت که براساس این مجوز که تنها کار مطالعاتی آن انجام شده، قرار بود که حدود 50 درصد این میزان اعتبار توسط مجموعه استانداری کهگیلویه وبویراحمد تامین شود که تاکنون این امر تحقق نشده است.
وی تصریح کرد که با تکمیل و راه اندازی این مرکز برای 12نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد می شود.
سبحانی بیان کرد که سند توسعه گیاهان دارویی استان برای نخستین بار تدوین شده و به تصویب سازمان های متولی و معاونت علمی رئیس جمهوری نیز رسیده است.
رئیس جهاد دانشگاهی کهگیلویه وبویراحمد سرمایه گذاری بر روی کاشت و توسعه صادرات گیاهان دارویی را یکی از محورهای مهم رونق و شکوفایی در کهگیلویه وبویراحمد دانست و گفت که وجود بیش از 40درصد گونه های گیاهی کشور ظرفیت مناسبی در این استان محسوب می شود.
وی ابراز داشت که بومادران، بیلهر، جاشیر خوراکی، تره کوهی، کلوس، بن سرخ، کارده، آویشن، لاله واژگون، ترنجبین، خارو، خشت، چوش، درمه، برنجاس، کاسنی و سیاه دانه ازجمله گیاهان دارویی و خوراکی در کهگیلویه و بویراحمد است.
وی تصریح کرد: تبدیل مراتع به محل کشت گیاهان دارویی بهترین راهکار برای پیشگیری از تخریب آن است.
کهگیلویه و بویراحمد با یک درصد مساحت ایران دارای یک ‌میلیون و 700 هزار هکتار جنگل و مرتع است.

بهره وری همراه با احیا
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه وبویراحمد نیز بر ضرورت استفاده منطقی و قانونمند مردم از طبیعت تاکید کرد و گفت که تاکنون و ظرف 2 سال گذشته افزون بر 33 هزار هکتار گیاه دارویی از نوع آنغوزه، باریجه و بادام تلخ و برخی گیاهان نادر و در حال خطر انقراض در مناطق مختلف استان کشت شده است.
عزت الله بهشتی فر اظهار داشت که افزون بر 9هزار از این میزان از انواع گیاهان دارویی بویژه آنغوزه در سال گذشته کشت شد.
وی ابراز داشت که بدون همراهی، مشارکت و همکاری مردم حراست و صیانت از منابع ملی و طبیعی نیز ناممکن است،اما بهره وری از طبیعت باید همراه با فعالیت های احیایی باشد.
وی گفت: در این راستا نیز بیش از 600 نفر از مردم در روستاها و جوامع محلی و در قالب 22 تشکل مردم نهاد با اداره کل منابع طبیعی و در راستای حفاظت و صیانت از عرصه های طبیعی و مرتعی در استان همکاری دارند.
بهشتی فر اجرای طرح های احیا و اصلاح در عرصه های طبیعی و جنگلی را به عنوان یکی از برنامه های اصولی و اقتصادی برای حفظ جنگل ها و منابع طبیعی و جلب مشارکت و همراهی مردم در این زمینه دانست و گفت:
وی تاکید کرد که سال گذشته و با برداشت حدود 150 هکتار گیاه آنغوزه در منطقه تنگ سرخ یاسوج بیش از هفت میلیارد ریال برای بهره برداران و کشاورزان این منطقه و به میزان هر هکتار نیز 2 میلیون و 600 هزار ریال برای دولت سود اقتصادی به دنبال داشت.
وی همچنین از کاشت بیش از 15 هزار هکتار بادام تلخ ظرف 2 سال گذشته در مناطق گرمسیری استان با همکاری مردم و واگذاری اراضی به بهره برداران و کشاورزان در سال گذشته خبر داد.
وی استفاده و بهره برداری های بی رویه از عرصه های جنگلی و مرتعی را یکی از معضلات و چالش های اساسی در استان دانست و گفت: گرایش به تخریب این عرصه ها بویژه از زمان اجرای هدفمندی یارانه و افزایش قیمت حامل های انرژی روبه به رشد بوده است.

تدوین سند توسعه گیاهان دارویی کهگیلویه وبویراحمد
معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت که با پیگیری‌های صورت گرفته، سند توسعه گیاهان دارویی نهایی شده و به تصویب معاون علمی رئیس جمهوری نیز رسید.
مجید محنایی خواستار برنامه ریزی مستمر و مدون برای استفاده بهینه از ظرفیت گیاهان دارویی موجود در استان شد.
وی تأکید کرد که در سفر مرداد سال گذشته هیات دولت به این استان توجه به ظرفیت گیاهان دارویی مورد تأکید رئیس جمهوری قرار گرفت و در این زمینه معاون علمی و فناوری روحانی در حال پیگیری و عملیاتی شدن خواسته‌های رئیس جمهوری است.
معاون استاندار کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: ستاد گیاهان دارویی و طب سنتی با محوریت بنیاد نخبگان استان در نشست‌های متعدد سند توسعه گیاهان دارویی، داروهای گیاهی و طب سنتی استان را تهیه و به‌زودی در نشست اقتصاد مقاومتی استان موردبررسی و تصویب قرار می‌گیرد.
محنایی گفت که کهگیلویه وبویراحمد اکنون نخستین استانی که در کشور سند توسعه گیاهان دارویی خود را تدوین کرده، کهگیلویه و بویراحمد است.
وی تصریح کرد: با بررسی کارشناسی در حدود 30 هکتار از منطقه تفریحی پارک جنگلی یاسوج باغ گیاه شناسی ایجاد خواهد شد.

بهره وری شرکت سینره از ظرفیت گیاهان دارویی
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت کهگیلویه وبویراحمد گفت که نمود عینی در زمینه استفاده مطلوب و بهره وری مناسب از ظرفیت گیاهان دارویی در استان را تنها می توان در تولید محصولات شرکت ملی سینره با تولید بیش از صدها محصول بهداشتی و آرایشی جستجو کرد.
داریوش دیودیده اظهار داشت که سرمایه گذاری اولیه شرکت طبیعت زنده و زردبند یاسوج با 2برند تجاری سینره و «این لی» افزون بر 500 میلیارد ریال است.
وی افزود: میزان صادرات محصولات این شرکت سالانه افزون بر چهار میلیون دلار است.
دیودیده یادآور شد که سال گذشته افزون بر30 تن انواع محصولات بهداشتی و آرایشی شرکت سینره به کشورهای انگلیس، لبنان، افغانستان و برخی کشورهای دیگر حوزه خلیج فارس صادر شد.
وی همچنین از توسعه فعالیت ها و صادرات محصولات شرکت طبیعت زنده یاسوج و برند سازی در برخی تولیدات آن از جمله مواد شوینده، مولتی ویتامین ها و غذایی در آینده نزدیک خبر داد.
دیودیده بیان کرد: شرکت سینره یاسوج که مواد اولیه خود را از گیاهیان دارویی در استان تهیه می کند تاکنون زمینه اشتغال بیش از 300 جوان تحصیلکرده در سطح استان و حتی کشور را فراهم آورده است.
وی گفت که سال گذشته نیز از 6 محصول جدید از محصولات بهداشتی و آرایشی شرکت دانش بنیان طبیعت زنده یاسوج (سینره) با عنوان «این لی» (INLY) رونمایی شد.
دیودیده افزود که برند این 6 محصول با عنوان این لی در قالب 80 نوع از انواع محصولات آرایشی و بهداشتی تولید و روانه بازارهای داخلی و بین المللی شده است.