شعر بلوچی و سیستانی؛ گنجینه مهم فرهنگی-ادبی جنوب شرق ایران

به گزارش خبرگزاری سینا ،  شعر بلوچی و سیستانی یکی از گنجینه‌های مهم فرهنگی و ادبی ایران است که ریشه در تاریخ، اسطوره‌ها، آئین‌ها و زندگی روزمره مردم این مناطق دارد. این اشعار، برگرفته از یک زبان مادری ارزشمند است که نسل به نسل و سینه به سینه از گذشته‌های دور به نسل‌های امروز منتقل شده است. شعری که از دل این زبان بیرون می‌آید، نه تنها زیبایی‌های زبان و بیان محلی را آشکار می‌کند، بلکه تصویری روشن از ارزش‌ها، باورها و سبک زندگی مردمان سیستان و بلوچستان ارائه می‌دهند.

حفظ و ترویج اشعار محلی، در حقیقت پاسداری از هویت فرهنگی و تاریخی است؛ چراکه ادبیات محلی مهم‌ترین ابزار برای انتقال میراث معنوی و تجربیات جمعی به نسل‌های آینده به شمار می‌رود.

اشعار سیستانی و بلوچی؛ آینه هویت، باورها و سبک زندگی مردمان شرق ایران

شعر سیستانی و بلوچی نقش مهمی در تقویت همبستگی اجتماعی نیز ایفا می‌کند. این اشعار اغلب سرشار از مضامینی همچون عشق، ایثار، شجاعت، مهمان‌نوازی و مقاومت در برابر سختی‌ها هستند. شنیدن و خواندن آن‌ها حس تعلق به سرزمین و مردم را تقویت کرده و وحدت فرهنگی را میان اقوام گوناگون افزایش می‌دهد.

از سوی دیگر، ترویج این اشعار می‌تواند به غنای ادبیات ملی کمک کند و فرصتی فراهم آورد تا دیگر ایرانیان نیز با زیبایی‌های فرهنگ بومی آشنا شوند. همچنین معرفی آن‌ها در سطح جهانی، می‌تواند دریچه‌ای برای شناخت بهتر ایران و تنوع فرهنگی‌اش باشد. به همین دلیل، حمایت از شاعران محلی، گردآوری اشعار و آموزش آن‌ها در مدارس اهمیت فراوان دارد.

اشعار سنتی و محلی اگر فراموش شود؛ بخشی از فرهنگ و تاریخ هم از یاد خواهد رفت

شاعر سیستانی گفت: ما در سیستان شاعران بسیاری داریم؛ از شاعران کلاسیک گرفته تا کسانی که به زبان بومی شعر می‌گویند، خود بنده هم اشعار کلاسیک و هم اشعار سیستانی می‌نویسم.

عباسعلی صباغ زاده ادامه داد: شعر بومی نقش مهمی در حفظ زبان مادری دارد. وقتی شعر در این زبان سروده می‌شود، در حقیقت زبانی که از گذشتگان به ما رسیده، زنده نگه داشته می‌شود.

وی افزود: متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که زبان مادری ما به تدریج در حال کمرنگ شدن است. حتی در خانواده‌ها، بسیاری ترجیح می‌دهند با فرزندان خود به فارسی صحبت کنند. این روند به مرور باعث می‌شود زبان بومی ما در حاشیه قرار گیرد و نسل‌های آینده کمتر با آن آشنا باشند.

شعر بومی؛ ناجی زبان مادری در برابر فراموشی است

شاعر سیستانی تصریح کرد: این یک آسیب جدی است، زیرا زبان تنها وسیله ارتباط نیست؛ بلکه حامل فرهنگ، خاطره، و هویت یک ملت است. وقتی زبان از میان برود، بخشی از فرهنگ و تاریخ ما هم محو خواهد شد. به همین دلیل است که شعر و ادبیات بومی می‌تواند نقش نجات‌بخش ایفا کند. شعر، چون با احساس و زیبایی همراه است، قدرت بیشتری برای ماندگار کردن واژه‌ها و اصطلاحات قدیمی دارد.

صباغ زاده در پایان خاطرنشان کرد: ما وظیفه داریم این میراث را نسل به نسل حفظ کنیم. همان‌طور که پدران و مادران ما این زبان را به ما منتقل کرده‌اند، ما هم باید آن را به فرزندانمان بسپاریم.

وی گفت: شعر، داستان و ضرب‌المثل‌های بومی ابزارهایی ارزشمند برای این انتقال هستند. زبان مادری نباید در قالب یک روایت خطی و ساده محصور شود، بلکه باید همچون جریانی زنده، پویا و الهام‌بخش در زندگی امروز ما حضور داشته باشد.

ادبیات و شعر بلوچی؛ گنجینه‌ای کهن با ظرفیت‌های ادبی و فرهنگی بی‌پایان

دبیر علمی بخش بلوچی جشنواره شعر و داستان بومی سیستان و بلوچستان، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: برگزاری جشنواره شعر و داستان بومی در استان، اتفاقی ارزشمند و مبارک است؛ چرا که توجه به زبان‌ها و گویش‌های بومی، به معنای پاسداشت میراث فرهنگی و هویتی ماست.

عابد بلوچ صحیح افزود: در بسیاری از موارد، آن‌جا که زبان رسمی و ادبیات فارسی نمی‌تواند برخی خلأها را پر کند یا با محدودیت‌هایی روبه‌رو می‌شود، زبان‌های بومی می‌توانند نقش تکمیل‌کننده و اثرگذار داشته باشند.

وی بیان کرد: زبان بلوچی یکی از زبان‌های کهن و ریشه‌دار ایران اسلامی است؛ زبانی که هم‌ردیف زبان‌های باستانی قرار می‌گیرد و در متون تاریخی همواره نام و نشانی از آن وجود داشته است. این زبان نه‌تنها ظرفیت‌های ادبی و فرهنگی عظیمی دارد، بلکه حامل تاریخ، هویت و روح مردمان بلوچ است.

دبیر علمی بخش بلوچی جشنواره شعر و داستان بومی استان ادامه داد: زبان بلوچی گویش‌های متعددی دارد که هر یک زیبایی‌ها و ویژگی‌های خاص خود را داراست. در کنار آن، گویش سیستانی نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است و اشتراکات فراوانی با زبان بلوچی دارد. مقایسه و بررسی این دو زبان و گویش، ظرفیت‌های تازه‌ای را پیش چشم ما می‌گشاید و می‌تواند به غنای ادبیات بومی کمک کند.

جشنواره شعر بومی؛ فرصتی برای زنده نگه داشتن زبان بلوچی و سیستانی

وی تصریح کرد: برگزاری جشنواره‌های شعر بومی، فرصتی است تا شاعران و نویسندگان بومی بتوانند آثار خود را عرضه کنند و از رهگذر آن، زبان مادری زنده‌تر بماند. در حقیقت، زبان بومی تنها وسیله ارتباط نیست؛ بلکه حافظ تاریخ، فرهنگ و عواطف یک جامعه است. اگر این زبان‌ها کمرنگ شوند یا به فراموشی سپرده شوند، بخشی از هویت و تاریخ ما نیز از میان خواهد رفت.

بلوچ صحیح در پایان بیان کرد: وظیفه همه ما این است که از این زبان‌ها پاسداری کنیم. شعر، داستان، مثل‌ها و روایت‌های محلی، ابزارهایی هستند که می‌توانند این میراث را نسل به نسل منتقل سازند. جشنواره شعر و داستان بومی نیز گامی ارزشمند در این مسیر است؛ گامی مؤثر برای حفظ، معرفی و ترویج زبان بلوچی و سیستانی به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر فرهنگ و تاریخ سرزمینمان است.

شعر بومی؛ پلی میان گذشته و آینده برای حفظ اصالت و تقویت همبستگی فرهنگی

شعر سیستانی و بلوچی را می‌توان پلی میان گذشته و آینده دانست؛ پلی که هم اصالت را زنده نگه می‌دارد و هم امکان رشد فرهنگی را فراهم می‌کند. اگر این میراث زبانی و هنری حفظ نشود، بخشی از هویت ملی و تنوع فرهنگی ایران نیز از میان خواهد رفت.

در حقیقت، این اشعار به مردم یادآوری می‌کنند که ریشه‌هایشان در چه خاکی است و چه ارزش‌هایی نسل به نسل منتقل شده است؛ علاوه بر این، توجه به شعر محلی می‌تواند بستری برای تقویت خلاقیت و الهام در ادبیات معاصر ایجاد کند، زیرا شاعران و نویسندگان امروز می‌توانند از تصاویر، نمادها و ریتم‌های بومی بهره‌مند شوند.

در سطح اجتماعی نیز، حمایت از این ادبیات به تقویت همدلی و احترام متقابل میان اقوام کمک می‌کند. بنابراین، نتیجه روشن است: زنده نگه داشتن شعر سیستانی و بلوچی نه تنها وظیفه فرهنگی، بلکه ضرورتی برای تداوم همبستگی، هویت و شکوفایی ادبی ایران است.