ضعف و قوت شبکه ملی اطلاعات در جنگ اخیر؛ فرماندهی سایبری باید تقویت شود
مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فضای مجازی پاک گفت: پیام‌رسان‌های داخلی در ایام جنگ ۱۲ روزه اخیر بهبود داشتند اما زیرساخت‌های پایه‌ای و حیاتی کشور نیازمند توجه و تقویت جدی هستند.
به گزارش خبرگزاری سینا، محمدمهدی حبیبی، مدیرعامل سازمان مردم‌نهاد فضای مجازی پاک با اشاره به عملکرد شبکه ملی اطلاعات در ایام جنگ و قطع اینترنت بین الملل گفت: درسال‌های اخیر ما بحران‌های مختلفی داشتیم که منجر به این شد که در مواقع مختلف ما اتصال شبکه ملی مان را از شبکه بین الملل قطع کنیم به این ترتیب تجربیات قطعی ارتباطات بین‌المللی در سال‌های ۹۷، ۹۸، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ تجربه خوبی نبود و قطع ارتباط شبکه ملی از اینترنت جهانی منجر به اختلال جدی در دسترسی حتی به سرویس‌های داخلی می‌شد. به‌عنوان مثال، در مواقعی پیامک فعال‌سازی برخی پیام‌رسان‌ها نیز به‌درستی ارسال نمی‌شد. اما در بحران اخیر، یکی از پیام‌رسان‌های بومی توانست پاسخگوی روزانه تا ۲۸ میلیون کاربر فعال باشد که این یک پیشرفت چشمگیر است.
وی با بیان اینکه رسیدن به این سطح از خدمت‌رسانی به کاربران، نیازمند عبور از سطوح مختلف فناوری است افزود: برای عبور از سه میلیون کاربر به ۲۰ میلیون، فناوری متفاوت‌تری لازم است و پس از عبور از این آستانه، امکان سرویس‌دهی تا حدود ۲۰۰ میلیون کاربر با همان سطح فراهم می‌شود. اینکه اکنون توان پاسخگویی به بیش از ۲۰ میلیون کاربر فراهم شده، یک دستاورد بزرگ است.
ضعف در سرویس‌های پایه، به‌ویژه موتور جستجو
حبیبی به ضعف موتور جستجو اشاره کرد و ادامه داد: آنچه که به نظر نقطه ضعف محسوب می‌شد در این ایام ۱۲ روزه جنگ، عدم آماده‌سازی و حمایت لازم از سرویس‌های پایه همچون موتورهای جستجو بود چرا که در چنین شرایطی، نبود موتور جستجوی ملی کارآمد به‌وضوح احساس شد. این نقص ناشی از غفلت در حمایت و برنامه‌ریزی مسئولان زیرساختی کشور است. پروژه‌هایی مانند موتور جستجوی ملی باید با جدیت بیشتری دنبال شوند.
وی با اشاره به ساختار لایه‌ای شبکه ملی اطلاعات تصریح کرد: زیرساخت‌های اصلی کشور مانند مراکز داده، ذخیره‌سازی، مسیریابی (روتینگ) و کنترل ترافیک باید به صورت مستقل، پایدار و قابل اتکا عمل کنند. در حال حاضر، در برخی موارد خدماتی که باید زیرساخت‌محور باشند، وابسته به اپلیکیشن‌هایی هستند که این مسئله یک ضعف جدی است.
حبیبی تصریح کرد: در حال حاضر تلگرام کل فضای ذخیره سازی فضای ابری اش را به گوگل منتقل کرده یعنی گوگل خیلی از این سرویس‌ها را برایش انجام می‌دهد، این موارد بعضاً در کشور ما هنوز دارای ضعف است اما خیلی بهتر شده مخصوصاً بعد از مراکز داده‌ای که راه اندازی کردند. همچنین باید گفت که در کشورهایی مانند چین، ابتدا استقلال فناوری در حوزه‌هایی مانند موتور جستجو و پیام‌رسان‌ها ایجاد شد، سپس با شرکت‌های خارجی وارد مذاکره شدند بنابراین وقتی کشوری ثابت کند می‌تواند نیازهای دیجیتال مردم خود را به‌صورت بومی تأمین کند، آنگاه حتی شرکت‌های خارجی برای تعامل اقتصادی با آن کشور، آمادگی بیشتری پیدا می‌کنند.
پدافند غیرعامل و مدیریت بحران سایبری؛ همچنان بلاتکلیف
وی به ضعف در فرماندهی سایبری کشور در شرایط بحرانی نیز اشاره کرد و افزود: در بحران‌های جدی مانند جنگ سایبری ۱۲ روزه اخیر، مشخص نبود که مسئولیت اصلی مدیریت فضای سایبری کشور با کدام نهاد است. این بلاتکلیفی، ناشی از خلأ قانونی و ساختاری است که باید هرچه سریع‌تر توسط شورای عالی فضای مجازی یا مجلس شورای اسلامی برطرف شود.در بخش‌هایی مانند امنیت داده‌ها، بکاپ‌گیری از سرورها، و مقاوم‌سازی مراکز داده، نیاز به تدابیر دقیق‌تر پدافند غیرعامل وجود دارد. هک اخیر بانک سپه یک هشدار جدی در این زمینه بود.
مدیرعامل فضای مجازی پاک همچنین نقش رسانه‌ها را در فضای مجازی مهم دانست و افزود: «متأسفانه برخی رسانه‌ها در مواجهه با موضوعاتی مانند فیلترینگ، به‌جای بررسی ابعاد ملی و امنیتی، رویکردهای سیاسی یا انتخاباتی را در پیش می‌گیرند.منافع ملی نباید قربانی رقابت‌های سیاسی شود. اگر یک تصمیم نادرست، مانند بازگشایی بدون برنامه‌ریزی یک پیام‌رسان خارجی گرفته شده، باید با شجاعت و صداقت درباره آن بازنگری صورت گیرد.
استقلال سایبری، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر
حبیبی در پایان گفت: ما باید به استقلال در حوزه سایبری ایمان داشته باشیم. این استقلال به‌معنای قطع ارتباط با جهان نیست، بلکه به این معناست که در مواقع اضطراری، بتوانیم نیازهای مردم را در داخل پاسخ دهیم. این استقلال، نه‌تنها موجب قدرت داخلی می‌شود، بلکه تعاملات بین‌المللی را نیز تقویت خواهد کرد.
