مدیر انتشارات مردم نگار:
چشم‌انداز مثبتی به هوش مصنوعی در نشر با حذف فرایندهای انسانی نمی‌بینم
نشست صنعت نشر در عصر هوش مصنوعی با حضور رضا نساجی، مدیر انتشارات مردم نگار در سالن فناوری‌های نشر برگزار شد. سالن فناوری‌های نشر در سی و ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، میزبان نشست‌های تخصصی در حوزه کتاب و کتابخوانی است.
به گزارش خبرگزاری سینا، رضا نساجی در این نشست با بیان اینکه ما اساسا خودمان را در کار فرهنگی کارگر نمی‌دانیم، به این نکته اشاره کرد: «باید با مفهوم کارگر ذهنی در حوزه‌ی کتاب آشنا شویم، کارگری که با شرایط کاری بی ثبات و حقوق پایین مشغول به کار است. در این زمینه استثمار وجود دارد، کارگران بی‌ثبات‌کار (پرولتاریا)، فریلنسر هستند و کار درازمدت و طولانی‌مدت در ایران معنا ندارد. در این شرایط که درک متقابلی در صنعت نشر از یکدیگر وجود ندارد، چشم‌انداز مثبتی به هوش مصنوعی نمی‌بینم.»
این فعال حوزه‌نشر در مورد اهمیت انتخاب کتاب توضیح داد: «انتخاب کتاب برای انتشار بر عهده چه کسی قرار دارد؟ یک موضوع انسانی و مهم است. در این حوزه ناشر بر اساس سلیقه‌ی خودش دست به انتخاب نمی‌زند. انتخاب از انسانی که فکر و دغدغه دارد شروع می‌شود. رابطه گزینشگر و تولیدکننده کتاب با مصرف کننده رابطه‌ای است که هوش مصنوعی می‌تواند وارد شود و دستاوردی داشته باشد.»
نساجی اذعان داشت: «یک دبیر در نشر یا کارفرما برای ترجمه دست به انتخابی می‌زند. در مبدا کتابی نوشته شده و ناشر براساس نسبتی که با جامعه ایران دارد، کتاب را انتخاب می‌کند و به هوش مصنوعی می‌سپرد. ناشر دلیل اهمیت آن برای جامعه ایران و مخاطبان را در مقدمه و موخره می‌آورد. اوست که برای جملات پانوشت می‌دهد. حتی اینکه چگونه پانوشت بدهد مبنای انتخاب است. ناشر تشخیص می‌دهد کدام نوع ادبیات در ایران ناشناس یا بدفهم است. حتی بررسی می‌کند تا ببیند با ایران نسبتی وجود دارد یا نه. مثلا موضوع اتوپیا در ایران. ما تصمیم گرفتیم در مورد اتوپیا بنویسیم، به خاطر آنکه کتاب‌های قبلی که در این زمینه منتشر کردیم آنقدر مورد استقبال قرار نگرفت، مجبور شدم از یک کتاب مقدماتی در این زمینه شروع کنیم و با ارائه‌ی پانوشت لاتین توضیح می‌دهیم.»
او افزود: «همه اینها فرآیندهای انسانی است اینکه از چه سطحی شروع کنیم، مخاطب را در چه سطحی در نظر بگیریم و کتاب را به متخصص ترجمه و ویراستاری بدهیم. حال فرض کنیم اگر ناشر بخواهد تمام این فرایندها را حذف و هوش مصنوعی را جایگزین کند، فرایند انسانی شامل قلم و امضا و دانش و برند مترجم و ویراستار را کنار می‌گذارد. اگر بخواهیم فقط کتاب تجاری داشته باشیم، باید مترجم درجه یک را با توقعات مالی و دغدغه‌هایش مثل بازبینی مجدد یا نیاز برای آشنا شدن بیشتر با کتاب، کنار بگذاریم. وقتی کار ترجمه شده را به جای نمونه‌خوان و ویراستار به هوش مصنوعی می‌سپریم، گروه‌هایی را حذف می‌کنیم و کتاب را از نویسنده می‌گیریم. در این شرایط انگار نویسنده را از هم حذف می‌کنیم!»
مدیر انتشارات مردم نگار با اشاره به اینکه با استفاده از هوش مصنوعی و حذف فرایندها، صنوف مختلف در این میان از دست می‌روند، گفت: با حذف صنوف مختلف، فرصتی برای رشد به افراد داده نمی‌شود. مترجم و ویراستار کنار می‌روند و صنوف بیکار می‌شود، صنوفی که اتحاد صنفی ندارند، فعالیت‌شان را مشترک نمی‌دانند، همدیگر را رقیب همدیگر می‌دانند و یکدیگر را به رسمیت نمی‌شناسند.این فرایند یک نوع ذهنیت خاص فورمیستی است که کارگر نیمه ماهر و ماهر را کنار می‌گذاریم و هنر به صنعت تبدیل می‌شود. با جایگزین کردن سرویراستار و مترجم، کارها ساده و به وسیله‌ی ماشین انجام می‌شود.»
نساجی خاطرنشان کرد: «ما از نظام دانش در جهان جدا شده‌ایم، در انزوا هستیم و خودمان را بی‌نیاز از جهان می‌بینیم. محصولات دانش را می‌خریم و یا بدون اجازه برمی‌داریم. هر فناوری که در دنیا وجود دارد، ما مصرف کننده آن هستیم و کتاب هم چنین است. لازمه چنین شرایطی اهمیت دادن به هنر و ادبیات است که همه را من جمله نظام دانش را مثل تحریم‌ها دور می‌زنیم، از آخرین دستاوردهای علوم انسانی و فلسفه و جامعه شناسی نیز به دور هستیم.»
وی در ادامه بیان کرد: «از هوش مصنوعی کمکی که بتواند ما را از این شرایط بیرون بیاورد نمی‌کنیم، در نتیجه ما را به قهقرا می‌برد و نسبتی که با جامعه و علوم انسانی می‌تواند داشته باشد را از دست می‌دهیم. برای صرفه‌جویی و نفع کوتاه مدت ناشران فارغ از اینکه سرمایه گذاری کوتاه مدت و چشم‌انداز طولانی‌تری داشته باشند، از دست می‌دهیم.
گفتنی است برنامه‌های ثابتی در زمینه برگزاری نشست‌های تخصصی در موضوعات فناورانه مرتبط با کتاب و نشر برگزار می‌شود که ۴ نشست آن توسط پارک ملی علوم و فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی انجام می‌شود.
