چرا نوروز باقی ماند؟/ رمز جاودانگی یک آیین در تاریخ ایران و جهان
نوروز، جشنی فراتر از یک گردش تقویمی، بلکه نبض تپنده فرهنگ ایرانی و میراثی گران‌سنگ از نیاکان است. این آیین باستانی، نه فقط مناسبتی برای تبریک سال نو، بلکه فرصتی است برای تکریم طبیعت، تجدید میثاق با ارزش‌های والای انسانی و دمیدن روحی تازه در کالبد جامعه. برای درک عمیق‌تر این آیین دیرینه، به بررسی ریشه‌های اسطوره‌ای، تداوم تاریخی و جایگاه معاصر آن می‌پردازیم و در این مسیر، از نظرات کارشناسان نیز بهره می‌گیریم.
به گزارش خبرگزاری سینا، ریشه‌های نوروز در اعماق اسطوره‌های ایرانی تنیده شده است. در روایات کهن، جمشید، پادشاه دادگر و فرهمند، به عنوان بنیان‌گذار این جشن معرفی می‌شود. جمشید، نماد تمدن و آبادانی، جهان را از تاریکی و آشفتگی به سوی نظم و روشنایی رهنمون ساخت و این روز، به یادگار آن تحول عظیم، جشن گرفته می‌شود.
آناهیتا امیری، پژوهشگر تاریخ باستان، در این باره می‌گوید: اسطوره جمشید، بیش از یک داستان سرگرم‌کننده، بیانگر آرمان‌های والای جامعه ایرانی در طول تاریخ است: عدالت، صلح، رفاه و پیشرفت. نوروز، تجسم این آرمان‌ها و یادآور مسیری است که ایرانیان همواره در پی پیمودن آن بوده‌اند.
در برخی دیگر از روایات، نوروز با کیومرث، نخستین پادشاه اسطوره‌ای نیز مرتبط دانسته می‌شود. این پیوند، نوروز را به عنوان جشنی برای پاسداشت خلقت و بزرگداشت مقام انسان در جهان هستی معرفی می‌کند. نوروز، یادآور کرامت انسانی و مسئولیت او در قبال حفظ و آبادانی زمین است.
واقعیت، تداوم نوروز
از دل اسطوره‌ها، نوروز به دنیای واقعیت قدم گذاشت و در طول قرون متمادی، به عنوان یک سنت زنده و پویا در جامعه ایرانی تداوم یافت. نوروز، در دوران‌های مختلف تاریخی، با فراز و نشیب‌های گوناگونی روبرو شده، اما هرگز از یادها نرفته است. این جشن، در دوران هخامنشیان به عنوان یک آیین رسمی و باشکوه برگزار می‌شد و در دوران ساسانیان، بر اهمیت آن به عنوان نمادی از قدرت و شکوه امپراتوری تاکید می‌شد.
نوروز در هیچ برهه‌ای از تاریخ نه تنها از بین نرفت، بلکه با رنگ و بویی جدید، به حیات خود ادامه داد. به طور مثال ایرانیان مسلمان، با حفظ سنت‌های کهن، نوروز را با ارزش‌های اسلامی تلفیق کردند و جشنی نو پدید آوردند که هم ریشه در تاریخ داشت و هم با اعتقادات دینی سازگار بود. در این دوران، نوروز به عنوان یک فرصت برای تجدید عهد با خداوند و طلب آمرزش از او نیز تلقی می‌شد.
کاوه فرهادی، جامعه‌شناس، در این زمینه معتقد است:نوروز، نمادی از انعطاف‌پذیری و سازگاری فرهنگ ایرانی است. این جشن، توانسته است در طول تاریخ، با شرایط مختلف انطباق پیدا کند و همچنان به عنوان یک سنت زنده و پویا در جامعه ما باقی بماند.
آیین‌های نوروزی، تجلی فرهنگ ایرانی
آیین‌های نوروزی، بخش جدایی‌ناپذیر این جشن باستانی هستند. از خانه‌تکانی و خرید لباس نو گرفته تا چیدن سفره هفت‌سین و دید و بازدید، هر یک از این آیین‌ها، بیانگر جنبه‌ای از فرهنگ و ارزش‌های ایرانی است.
خانه‌تکانی، نمادی از پاکسازی و پالایش روح و جسم است. ایرانیان، با زدودن گرد و غبار از خانه و دل، خود را برای استقبال از سال نو آماده می‌کنند. خرید لباس نو، نمادی از تجدید و نوآوری است. ایرانیان، با پوشیدن لباس‌های نو، به استقبال آینده‌ای روشن و امیدوارکننده می‌روند.
سفره هفت‌سین، نمادی از برکت و فراوانی است. ایرانیان، با چیدن سفره هفت‌سین، آرزوی سالی پر از سلامتی، شادی، ثروت و موفقیت را برای خود و خانواده خود می‌کنند. دید و بازدید، نمادی از صله رحم و تحکیم روابط خانوادگی و اجتماعی است. ایرانیان، با دیدار از اقوام و دوستان، محبت و صمیمیت را در جامعه گسترش می‌دهند.
لیلا حسینی، مردم‌شناس، درباره اهمیت آیین‌های نوروزی می‌گوید: آیین‌های نوروزی، بیش از آنکه صرفاً مجموعه‌ای از آداب و رسوم باشند، بیانگر ارزش‌ها و باورهای عمیق جامعه ایرانی هستند. این آیین‌ها، به ما کمک می‌کنند تا با هویت فرهنگی خود ارتباط برقرار کنیم و احساس تعلق به جامعه را در خود تقویت کنیم.
نوروز، نماد هویت ایرانی
نوروز، فراتر از یک جشن ملی، به نمادی از هویت ایرانی تبدیل شده است. این جشن، به عنوان یک میراث‌فرهنگی ناملموس، بیانگر ارزش‌ها، باورها و آرمان‌های مشترک ایرانیان در طول تاریخ است. نوروز، یادآور پیوند ناگسستنی ایرانیان با تاریخ، فرهنگ و تمدن خود است.
نوروز در جهان معاصر
امروزه، نوروز از مرزهای ایران فراتر رفته و به عنوان یک جشن بین‌المللی در بسیاری از کشورهای جهان گرامی داشته می‌شود. یونسکو و سازمان ملل متحد، نوروز را به عنوان یک میراث‌فرهنگی جهانی به رسمیت شناخته و از کشورهای عضو خواسته است تا در ترویج و پاسداشت این جشن باستانی تلاش کنند.
این توجه جهانی به نوروز، نشان‌دهنده اهمیت و ارزش این جشن در دنیای معاصر است. نوروز، با پیام صلح، دوستی و همبستگی، می‌تواند نقش مهمی در تقویت روابط بین‌المللی و ترویج فرهنگ صلح و تفاهم در جهان ایفا کند.
دکتر رضا محمدی، متخصص روابط بین‌الملل، در این باره می‌گوید: نوروز، یک فرصت طلایی برای معرفی فرهنگ و تمدن ایرانی به جهانیان است. ما می‌توانیم با استفاده از این جشن، چهره‌ای صلح‌دوست و فرهنگی از ایران به نمایش بگذاریم و سوءتفاهم‌ها و تصورات نادرست را از بین ببریم.
نوروز، جشنی برای همه
نوروز، جشنی برای همه ایرانیان، فارغ از قومیت، مذهب، زبان و گرایش‌های سیاسی است. این جشن، فرصتی برای اتحاد و همبستگی ملی و تقویت پیوندهای اجتماعی است.
ما باید تلاش کنیم تا نوروز را به یک جشن فراگیر و همگانی تبدیل کنیم و همه ایرانیان را در شادی و سرور این ایام سهیم کنیم. نوروز، فرصتی برای فراموش کردن اختلافات و تمرکز بر نقاط مشترک است.
نوروز، جشنی برای زندگی
نوروز، جشنی برای زندگی است. این جشن، یادآور ارزش زندگی و اهمیت لذت بردن از لحظات است. نوروز، فرصتی برای شادی، خنده، تفریح و گذراندن وقت با عزیزان است.
باید تلاش کنیم تا نوروز را به یک جشن شاد و پرنشاط تبدیل کنیم و از این فرصت برای تجدید قوا و کسب انرژی برای ادامه مسیر زندگی استفاده کنیم. نوروز، جشنی برای امید به آینده‌ای روشن و بهتر است.
نوروز، جشنی باستانی با ریشه‌های عمیق در اسطوره و واقعیت، نه تنها نمادی از هویت پایدار ایرانی است، بلکه فرصتی برای تجدید امید، تحکیم پیوندهای اجتماعی و تلاش برای ساختن فردایی بهتر است. با پاسداشت این میراث گران‌سنگ و انتقال آن به نسل‌های آینده، می‌توانیم فرهنگ و تمدن غنی خود را حفظ کرده و به جهانیان معرفی کنیم.
