درختانی که حرف می زنند
در برخی افسانه ها درباره درختانی صحبت به میان آمده که راه می روند و صحبت می کنند. اما در عصر حاضر، جایی در قلب اروپا، درختان باستانی دیگری هم وجود دارند که یک تفاوت بزرگ با درختان مطرح شده در افسانه های باستانی دارند: آنها واقعی هستند. در ایالت Rhineland Palatinate آلمان دسته ای از درختان باستانی قرار دارند که قدمتی درحدود 4 هزار سال دارند. آنها با بلژیک هم مرز هستند. جنگلهایی که در این منطقه روییده اند انبوهی از درختان را در خود جای داده که تا چشم کار می کند چشم اندازی سبز را رقم زده اند. در این جنگلها یکی از پرسابقه ترین جنگلبانها مشغول به کار است. او کسی نیست جز پیتر ولبن که طی یک دهه گذشته به عنوان جنگلبان در مناطق جنگلی Ruheforest مشغول به کار بوده است. این جنگلبان 52 ساله در قامت دوست دار محیط زیستی کار می کند که می توان او را با نگهبان درختان در افسانه ها مقایسه نمود. در جنگلی که ولبن مشغول به کار است انبوهی از درختان راش روییده است. حضور ولبن در این جنگل همچون آینه ای است که در آن طبیعت و درختان راش آن دیده می شود.
این جنگلبان در سال 2015 کتابی جالب توجه با عنوان «حیات پنهان درختان» منتشر کرد. او در این کتاب که با استقبال کارشناسان محیط زیست همراه شده، مجموعه ای از کشفیات علمی درباره درختان و انواع جنگلها را ارایه کرده است. پیتر در مسیر زندگی با درختان، تجربیات ارزشمندی به دست آورده که آنها را در قالب یک دانش عملی و قابل استفاده در این کتاب گنجانده است. نکته جالب توجهی که در این کتاب دیده می شود استفاده از یافته های علمی در پس هر تجربه منحصربفرد است. پیتر می گوید: وقتی درباره درختان می شنوید، تقریبا اکثرشان برایتان غیرقابل باور به نظر می رسد. من می خواهم به خوانندگان این کتاب این فرصت را بدهم که تحقیقاتی درباره آنچه که ارایه کرده ام انجام دهند. البته از این موضوع هم آگاهم که ممکن است برخی افراد فکر کنند من دیوانه هستم. به همین دلیل ضروری دیدم که از یافته ها و مستندات علمی در کنار طرح چنین تجربیاتی استفاده کنم.
اشاره این جنگلبان با تجربه به استفاده از یافته های علمی ثابت می کند به مراتب فراتر از آنچه که می توان درباره درختان و معماهای عجیبشان تصور کرد، انبوهی از نکات جالب وجود دارد. زیست شناسان مدتهاست فکر می کنند درختان توانایی حیرت انگیزی در شمارش، به خاطر سپردن و البته آموختن از تجربیات قبلی شان دارند. اما این تازه بخش بسیار کوچکی از نکات جالبی است که درباره درختان مطرح می شود. به باور بسیاری از زیست شناسان، درختان دانش خود را در هر لحظه به دانه های درحال رشد و رویش اطرافشان منتقل می کنند. به بیان بهتر می توان گفت دانه هایی که در آینده به گیاه و درخت تبدیل می شوند، دانش ارزشمندی را از درختان مادر به دست می آورند. منظور از درختان مادر، قدیمی ترین درختانی است که در مناطق جنگلی قرار دارند. نکته جالب دیگر به حمایت درختان از یکدیگر مربوط می شود. در هر منطقه جنگلی قطعا چند درخت بیمار هم وجود دارند که از حمایت سایر درختان بهره مند هستند.
اینکه درختان می توانند مواد غذایی را میان خود به اشتراک بگذارند مفهوم جذاب دیگری است که در ارایه آنها هم تجربیات شخصی علاقمندانی همچون پیتر قرار دارد و در عین حال برخی یافته های علمی. این ارتباط همچون یک شبکه وسیع است که میان ریشه درختان ایجاد شده و از این طریق انواع مواد مغذی میان درختان یک جنگل رد و بدل می شود. این یک تبادل حیرت انگیز است که از نگاه پیتر گویی درختان مادر، درختان جوان را غذا می دهند.
ارتباط میان درختان که البته از نگاه پیتر تحت عنوان «گفتگو» میان درختان مطرح می شود با استفاده از سیگنالهای الکتریکی صورت می گیرد که نوعی شبکه ریشه و قارچی مسؤولیت انجام آن را بر عهده دارند. این شبکه دقیقا در زیر سطح خاک جنگل قرار دارد. دانشمندان زیست شناس به این شبکه عنوان «شبکه گسترده جنگلی» (Wood Wide Web) را داده اند. این شبکه کلید اصلی سیستمهای ارتباطی و حمایت متقابل در دنیای درختان است. زمانی که درختان یک منطقه مورد تهاجم حشرات قرار می گیرند به راحتی می توانند به واسطه انتشار رایحه ای خاص (به ویژه اتیلن) به سایر درختان اطلاع رسانی کنند. در اینجا باد وظیفه مهم انتشار این رایحه را بر عهده دارد. البته ریشه ها هم بیکار نیستند. آنها از طریق هشدارهای الکتریکی که بر اساس یک روند طبیعی تولید می کنند، اطلاع رسانی لازم را به سایر درختان ادامه می دهند. تمامی این یافته ها گویای آن است که درختان در دنیای واقعی همچون درختانی که در افسانه ها مطرح می شوند با یکدیگر صحبت می کنند.
برای دسترسی به جدیدترین شماره مجله Readers Digest فایل پیوست را ملاحظه فرمائید.
مترجم: مهدی پیرگزی
No tags for this post.
