رئیس اسبق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران؛
اصلاح نظام حمایتی راه‌حل رفع ناهنجاری‌های بازار نشر است
رئیس اسبق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، تحلیل رفتار خریداران طرح فروش مجازی و حضوری کتاب را ضروری دانست و برگزاری این طرح را در مسیر اصلاح نظام حمایتی برای رفع ناهنجاری‌های بازار نشر ارزیابی کرد.
به گزارش خبرگزاری سینا، محمود آموزگار، درباره برگزاری طرح ویژه فروش مجازی و حضوری کتاب بیان کرد: یک تجربه موفق و بالنده‌ای با عنوان «طرح‌های فروش فصلی» وجود دارد؛ هرچند در دوره‌های نخست، مشارکت کتابفروشی‌ها قابل توجه نبود و برگزاری آن با اشکالاتی همراه بود اما به مرور اشکالات شناسایی و در رفع آن‌ها کوشش کردند.
وی با اشاره به برخی اشکالات طرح‌های فصلی، افزود: به‌عنوان مثال، خاطرم هست آن زمان مطرح بود که برخی کتابفروشی‌ها تا پایان طرح، موفق نمی‌شدند از همه سهمیه خود استفاده کنند؛ در مقابل برخی دیگر از کتابفروشی‌ها، سریع این سهمیه را استفاده می‌کردند. دسته دوم، عمدتاً کتابفروشی‌های بزرگ بودند که متقاضی سهمیه جدید می‌شدند و سهمیه آن‌ها مجدد شارژ می‌شد؛ این درحالی بود که سهمیه کتابفروشی‌هایی که به‌دلیل برخی مشکلات، قادر به استفاده از همه سهمیه‌شان نبودند، بعضاً به کتابفروشی‌های دیگری منتقل می‌شد.
آموزگار در ادامه مرور طرح‌های فصلی و تاثیر آن برتغییر نگرش کتابفروش‌ها نسبت به استفاده از ابزار نوین ازجمله رایانه، ادامه داد: یکی دیگر از مسائل طرح‌های فصلی که دوره‌های نخست بر میزان مشارکت تاثیر گذاشت، ناآشنایی کتابفروش‌ها با اینترنت و نبود سیستم کامپیوتر در کتابفروشی‌ها بود. اما هرچه طرح‌های فصل پیش رفت، کتابفروش‌ها نسبت به تاثیر ابزارهای نوین، بر کسب و کارشان آشنا و مجهز شدند.
مدیر نشر «کتاب آمه» با تاکید بر هدف‌گذاری طرح ویژه فروش مجازی و حضوری کتاب بر توجه به کتابفروشی‌های کوچک و مستقل، گفت: همواره در دوره برگزاری طرح‌های فصلی، پیشنهاد می‌کردم، مهلت کتابفروشی‌های کوچک و مستقل برای استفاده از سهم یارانه، افزایش پیدا کند.
آموزگار با اشاره به رفتار برخی کتابفروش‌ها برای جذب مشتری بیشتر در «طرح‌های فصلی» افزود: برخی کتابفروش‌ها علاوه‌بر مبلغ یارانه‌ای که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از ناحیه خریدار تخصیص می‌داد، برخی کتابفروشان درصدی تخفیف در نظر می‌گرفتند اما می‌دانیم، عنوان اصلی طرح، تخفیف نبود؛ بلکه وزارت فرهنگ، از محل یارانه‌های نشر، بخشی از مبلغ کتاب را پرداخت می‌کرد.
تسویه سریع با کتابفروشان بر افزایش بازدهی طرح موثر است
وی با یادآوری تاخیر در پرداخت بدهی کتابفروشان، به‌عنوان یکی از اشکالات طرح‌های فصلی ادامه داد: تسویه‌حساب سریع با کتابفروشان عضو، در بازدهی طرح ویژه فروش مجازی و حضوری کتاب بسیار موثر است.
نویسنده کتاب «در حواشی کتاب» شارژ مجدد سهمیه کتابفروشان عضو طرح ویژه فروش مجازی و حضوری کتاب را یک آسیب ارزیابی کرد و گفت: اعمال تخفیف در طول برگزاری طرح از سوی برخی کتابفروشان، موجب خواهد شد، سهمیه آن‌ها زودتر به پایان برسد، در این شرایط، سهمیه آن‌ها بهتر است، مجدد شارژ نشود؛ چراکه فرصت از دیگران گرفته خواهد شد.
آموزگار با تاکید بر وجود ضوابط و مقررات یکسان در برگزاری طرح‌های حمایتی ازجمله طرح فروش مجازی و حضوری کتاب، بیان کرد: بهتر است طرح، با ضوابط و مقررات یکسانی برگزار شود تا خریداران کتاب با مبالغ مختلفی در کتابفروشی و حتی برای یک عنوان کتاب، مواجه نشوند.
مدیر نشر «کتاب آمه» به ترویج استفاده از فضای مجازی به‌ویژه با شیوع کرونا ازجمله بین خریداران کتاب، کتابفروشان و توسعه تعاملات فرهنگی و برقراری گفت‌وگوهای کتاب‌محور در سراسر کشور، افزود: فروش مجازی، علاوه‌بر فروش فیزیکی که شبیه طرح‌های فصلی است، امکان موثری برای دسترسی به کتاب به‌ویژه در مناطق دورافتاده است.
وی با بیان اینکه دوستان در خانه کتاب و ادبیات ایران، عموماً افراد مشفق و دلسوزی بودند و می‌کوشیدند زمینه تخصیص یارانه طرح‌های فصلی را بهبود ببخشند، پیشنهاد کرد: فکر می‌کنم اگر نشست‌هایی با اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و انجمن‌ها، تشکیل شود، طرح‌های حمایتی، کامل‌تر و کامل‌تر خواهد شد.
رئیس اسبق اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران، درباره حمایت‌های دولتی و تاثیر تامین یک‌درصد بودجه فرهنگی دستگاه‌ها به حوزه فرهنگ و تزریق بخشی از آن به حوزه نشر ازجمله به آخرین حلقه نشر گفت: در کشورهایی که صنعت نشر پیشرفته‌ای دارند، ایجاد زمینه کسب درآمد برای حوزه فرهنگ، یکی از وظایف دولت‌ها است. در ایران نیز این حمایت‌ها وجود داشته، مثل تخصیص نیم درصد درآمد شهرداری‌ها برای توسعه کتابخانه‌های عمومی. دلسوزان برای تامین این بودجه بسیار تلاش کردند، اما می‌دانیم بودجه نهاد کتابخانه‌ها به زحمت پاسخگوی هزینه‌ها بود.
تامین «بودجه فرهنگی دستگاه‌ها» با پیگیری مجموعه دولت محقق خواهد شد
آموزگار با تاکید بر نقش پیگیری و نظارت دولت در اخذ یک‌درصد «بودجه فرهنگی دستگاه‌ها» ادامه داد: فکر می‌کنم، برای تامین یک‌درصد «بودجه فرهنگی دستگاه‌ها» فقط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نقش ندارد؛ بلکه مجموعه دولت باید تلاش و همه دستگاه‌ها را موظف کند، این بودجه را به حوزه فرهنگ، اختصاص بدهند.
وی با اشاره به سابقه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت چهاردهم و اقدامات دکتر صالحی درباره اصلاح تخصیص یارانه نشر، افزود: خدماتی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در حوزه نشر و اصلاح ناهنجاری‌ها، مانند تخصیص یارانه به مصرف‌کننده یا برگزاری طرح‌های فصلی، موضوعی بود که در یکی از ضیافت‌های افطاری به رئیس دولت یازدهم و دوازدهم گفتم. برگزاری این طرح، در واقع، اصلاح مصرف یارانه نشر از بودجه کشور بود؛ بنابراین اصلاحاتی در آن دوره انجام شد، که واقعاً قابل تقدیر است.
این متخصص حوزه نشر افزود: در دوره وزارت دکتر صالحی در دولت دوازدهم، در توافق با «بانک شهر» به متقاضیان تاسیس کتابفروشی تسهیلات پرداخت شد؛ در نتیجه کتابفروشی «رشد» در اهواز، کتابفروشی «فرهنگ ایلیا» در رشت و نمونه‌های زیاد دیگری با استفاده از همان تسهیلات، به تاسیس کتابفروشی در منطقه کمتر برخوردار اقدام کردند. نکته قابل توجه این بود، تهرانی‌ها مشمول دریافت این تسهیلات نبودند؛ چراکه هدف اصلی توجه به مناطق کمتر برخوردار بود.
تداوم اقدامات مثبت کتاب‌محور دولت یازدهم و دوازدهم برای برخورد با ناهنجاری‌ها
به‌گفته وی، اگر همان اقدامات ادامه پیدا کند، در موقعیت بهتری برای برخورد با ناهنجاری‌های سخت، قرار می‌گیریم؛ به‌عنوان مثال درحالی که آمارها از وجود نزدیک به ۲۳ هزار پروانه نشر حکایت دارد، اطلاعات خانه کتاب و ادبیات ایران نشان می‌دهد، ۵ هزار ناشر، سالانه حداقل یک عنوان کتاب منتشر می‌کنند؛ به‌عبارت دیگر مابقی دارندگان پروانه نشر، کتابی منتشر نمی‌کنند، درحالی که از مزایای مجوزشان ازجمله فعالیت در مکان مسکونی، معافیت مالیاتی، معافیت حق بیمه سهم کارفرما تا ۵ نفر و تسهیلات خرید کاغذ بهره‌مند می‌شوند.
آموزگار، با تاکید بر برقراری تناسب بین عرضه‌کنندگان و تولیدکنندگان کتاب، گفت: باید بین عرضه‌کنندگان کتاب، یعنی کتابفروشان و ناشران، به‌ویژه ناشران فعال، این تناسب وجود داشته باشد، مخصوصاً اینکه ناشران کتابساز باید مشخص شوند.
وی درباره مشارکت بیش از ۱۳۰ کتابفروش در طرح خرید حضوری و مجازی کتاب و با اشاره به اینکه ایده اصلی برگزاری طرح‌های حمایتی از دولت یازدهم شکل گرفت، بیان کرد: یادمان هست که با شروع فعالیت سکوهای اینترنتی عرضه کتاب، ناشران برای همکاری با آن‌ها مقاومت می‌کردند اما ناشران و کتابفروشان، حرکت‌های جدی را برای فاصله گرفتن از روش‌های سنتی آغاز کرده‌اند و از مجموع امکانات مدرنی که در جامعه وجود دارد، برای بهبود کسب وکارشان استفاده می‌کنند؛ بنابراین پیام مشارکت کتابفروشی‌های جدید در طرح، نشان‌دهنده حرکت درست در بهره‌گیری از فضای مجازی است.
مدیر «نشر کتاب آمه» درباره اقبال بیشتر مردم به خرید حضوری در مقایسه با خرید مجازی در طرح ویژه فروش کتاب، ادامه داد: این اتفاق خوبی است و نشان می‌دهد، کتابفروشی فقط مقوله فروش کتاب نیست؛ بلکه فرصت برقراری ارتباط بین کتابفروش و مخاطب است. در دنیا معروف است، مردم از کتابفروشی معمولاً کتاب‌هایی را می‌خرند که در فهرست خریدشان نبوده یعنی نتیجه مواجه با کتابفروشان و شنیدن توصیه‌های ایشان.
رفتار مردم در طرح فروش حضوری و مجازی کتاب بررسی شود
آموزگار با تاکید بر توجه خانه کتاب و ادبیات ایران برانجام اقدامات موثرتر، افزود: اقدامات زیادی در خانه کتاب و ادبیات ایران، انجام شده اما فکر می‌کنم، این اقدامات ناشی از بهره‌مندی از همه ظرفیت این مجموعه نیست؛ ازجمله توجه به تحلیل رفتار مردم در طرح فروش مجازی و حضوری کتاب که به آسیب‌شناسی بازار کتاب، کمک کند.
وی با اشاره به نمونه‌های بین‌المللی در زمینه فروش کتاب ادامه داد: در فرانسه سامانه «الکتر» که اطلاعات کتاب در اختیار کاربران قرار می‌دهد. یکی از خدمات این سامانه، ارائه نشانی نزدیکترین کتابفروشی به کاربران است تا بتوانند، بدون مراجعه به کتابفروشی، کتاب مورد علاقه‌اش را خریداری کند؛ بنابراین با وجود این امکانات، کتابفروشی از چرخه حذف نمی‌شود. فکر می‌کنم خانه کتاب و ادبیات ایران در دوره جدید، می‌تواند با استفاده از ظرفیت موجود موسسه، زمینه‌ای را برای بهره‌مندی بیشتر جامعه، فراهم کنند.
منبع: خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)
