همکاری دانشگاه‌های ایران و عراق؛ از اجلاس رؤسا تا تأسیس شعب خارجی
به گزارش سینا از روابط عمومی وزارت علوم ، مهرماه سال گذشته رؤسای بیش از ۶۰ دانشگاه ایران و عراق، در رویدادی با عنوان «هفته علم جمهوری اسلامی ایران و عراق» در مشهد حضور یافتند و بر توسعه روابط دانشگاهی ایران و عراق تأکید کردند. در اجلاس مشترک رؤسای دانشگاه‌های ایران و عراق در مشهد، بالغ بر ۲۰۰ تفاهم‌نامه امضا شد.
از امضای تفاهم‌نامه تا رسیدن به قرارداد
در این رویداد دانشگاه صنعتی‌امیرکبیر از امضای ۱۵ تفاهم‌نامه و قرارداد همکاری‌های علمی بین‌المللی در زمینه‌های آموزشی و اجرای پروژه‌های فناورانه با دانشگاه‌های برتر عراق خبر داد.
دانشگاه علامه طباطبائی نیز ۳ تفاهم‌نامه همکاری علمی با دانشگاه‌های «بغداد»، «کربلا» و «وارث‌الانبیا» امضا کرد. همچنین دانشگاه‌های لرستان، شیراز، کرمانشاه، بوعلی سینا همدان، فردوسی مشهد، چمران اهواز و… از امضای تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های عراق خبر دادند. با این وجود مسئولان وزارت علوم بر لزوم تبدیل تفاهم‌نامه‌ها به قرارداد تأکید داشتند.
بر همین اساس برای گسترش همکاری‌های دوجانبه مقرر بود که رؤسای دانشگاه‌هایی که توانسته بودند تفاهم‌نامه‌های همکاری را به قرارداد تبدیل کنند، به عراق اعزام شوند.
لغو دومین رویداد هفته علم ایران و عراق
در همین راستا بهمن‌ماه سال گذشته «یاسر عبدالزهرا الحجاج»؛ رایزن علمی و فرهنگی عراق در ایران از برگزاری دومین رویداد هفته علم ایران و عراق در اوایل سال ۱۴۰۳ از حضور رؤسای دانشگاه‌های دو کشور در کربلا خبر داد و تأکید کرد: «همکاری‌های علمی ایران و عراق باید از مرحله حضور دانشجویان عراقی در ایران فراتر رود و وارد همکاری‌های استراتژیک در بخش پژوهش و فناوری شود»؛ ولی به دلیل شهادت سید ابراهیم رئیسی؛ رئیس جمهور کشور در سانحه سقوط بالگرد، برگزاری این رویداد به تعویق افتاد.
استقبال از راه‌اندازی شعب دانشگاه‌های ایرانی در عراق
در روز‌های گذشته نعیم العبودی، وزیر آموزش عالی در دیدار با حجت الاسلام مهدی‌ایمانی پور، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به تمایل این کشور به راه‌اندازی شعب دانشگاه‌های ایرانی در عراق اشاره کرد و گفت: ما از ایجاد شعب دانشگاه‌های ایرانی در عراق استقبال می‌کنیم و نمونه همکاری ما راه‌اندازی دانشگاه «سبطین» با مشارکت دانشگاه علوم پزشکی تهران است. همچنین مایلیم تا دانشجویان ایرانی در طرح در عراق درس بخوانند و در دانشگاه‌های عراقی به تحصیل بپردازند.
وی خاطر نشان کرد: ما مایل هستیم تا درخصوص رشته‌هایی مثل هوش مصنوعی، نانو علوم جدید و… با جمهوری اسلامی همکاری کنیم. همچنین از موضوع خواهرخواندگی دانشگاه‌های دو کشور حمایت می‌کنیم.
دانشگاه «سبطین»؛ شعبه بین‌المللی دانشگاه علوم پزشکی تهران است که در شهر کربلا در رشته‌های «پزشکی»، «پرستاری و مامایی» و «توانبخشی» راه‌اندازی شد و از سال تحصیلی ۲۰۲۲-۲۰۲۳ دانشجو جذب کرد.
در ماه‌های اخیر در راستای گسترش فعالیت‌های بین‌المللی دانشگاه‌ها، صحبت از راه‌اندازی شعب بین‌المللی دانشگاه‌های ایران بر سر زبان‌ها افتاده و دانشگاه‌های مختلف به‌ویژه دانشگاه‌های بزرگ کشور، از برنامه‌های خود برای تأسیس شعبه‌هایی در عراق خبر دادند.
دانشگاه‌ها در پی راه‌اندازی شعب خارجی
مهرماه سال گذشته احمد چلداوی در نشست خبری اعلام کرد که مجوز تأسیس شعبه دانشگاه شاهد در بغداد با توجه به توافق رئیس بنیاد شهید ایران با رئیس بنیاد شهید عراق دریافت شده و در حال طی مراحل قانونی آن است.
اعضای هیئت مدیره تولیت حرم مطهر امامین عسکریین نیز در آذرماه ۱۴۰۲ در دیدار با مسئولان دانشگاه علوم پزشکی تهران خواستار راه‌اندازی شعبه دانشگاه سبطین (شعبه دانشگاه علوم پزشکی تهران در کربلا) در سامرا شدند و عنوان کردند: در بخش شمال بغداد و استان‌های مجاور شمالی، هیچ دانشگاه و دانشکده‌ای وجود ندارد ما در این منطقه به شدت نیازمند دانشگاه هستیم.
علیرضا نورپور، رئیس دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران نیز در بازدید حسن کاطع العوادی، رئیس دانشگاه قاسم الخضراء استان بابل عراق از این دانشکده، به زمینه‌های مشترک همکاری این دو دانشگاه از جمله مدیریت پسماند صنعتی و شهری، بازیافت آب و ساخت تصفیه‌خانه‌های شهری و صنعتی، اندازه‌گیری و کاهش آلودگی هوا و… اشاره کرد.
وی همچنین اعلام آمادگی کرد: دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران آمادگی دارد با محوریت پارک علم و فناوری دانشگاه تهران و با همکاری دانشکده محیط زیست دانشگاه قاسم الخضراء، در تأسیس یک تکنوپارک در عراق مشارکت کند. همچنین همکاری دو دانشکده می‌تواند در قالب برگزاری دوره‌های مشترک کاربردی و همایش‌های بین‌المللی مشترک تحقق پیدا کند.
راه‌اندازی اولین شعبه دانشگاه تهران در نجف
دی ماه سال گذشته سید محمد مقیمی؛ رئیس دانشگاه تهران از راه‌اندازی اولین شعبه دانشگاه تهران در عراق خبر داد.
مقیمی در مراسم امضای قرارداد همکاری بین دانشگاه تهران و هلیدینگ بین‌المللی در عراق گفت: اولین شعبه دانشگاه تهران را در شهر نجف افتتاح خواهیم کرد و به مرور شعبه‌های دانشگاه در شهر‌های مختلف عراق راه‌اندازی خواهد شد تا علاوه بر شکوفایی روابط علمی بین دو کشور، شاهد ارتقای پیوند‌های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ایران و عراق از طریق این دیپلماسی علمی باشیم.
همچنین رئیس دانشگاه تهران اردیبهشت امسال در دیدار با «لبنا خمیس مهدی»، معاون پژوهش و تحول علمی وزیر علوم عراق از مصوبه هیئت امنای این دانشگاه برای راه‌اندازی شعبه‌های دانشگاه تهران در سه خوشه اصلی شامل حوزه کشور‌های خاورمیانه و آفریقا، کشور‌های حوزه اوراسیا و شبه قاره هند، خبر داد.
افتتاح شعب دانشگاه تهران در آفریقای جنوبی، گرجستان و دهلی‌نو
وی از افتتاح شعبه دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران در آفریقای جنوبی همزمان با سفر آتی رئیس‌جمهور کشور به این کشور خبر داد و گفت: شعبه دانشگاه تهران در کشور گرجستان راه‌اندازی شده و پذیرش دانشجو در این شعبه آغاز شده است و شروع به کار این شعبه دانشگاه تهران را به زودی شاهد خواهیم بود. در دبی نیز شعبه دانشگاه تهران در حال شکل‌گیری است و بر اساس مذاکرات با مقامات هندوستان، به زودی شعبه دانشگاه تهران در دهلی نو تأسیس خواهد شد.
مقیمی با اعلام اینکه اولین اقدام دانشگاه تهران در ۲.۵ سال اخیر تلاش برای ایجاد شعبه دانشگاه در کشور دوست و برادر عراق بوده است، به همکاری‌ها و مراودات گسترده دانشگاه تهران با دانشگاه‌های عراق و امضا و مبادله تفاهم‌نامه‌هایی با این دانشگاه‌ها اشاره کرد و بیان داشت: با وجود همه این تعاملات، هدف‌گذاری اصلی دانشگاه تهران در عراق ناظر بر راه‌اندازی شعبه دانشگاه در شهر نجف اشرف و گسترش شعب در دیگر شهر‌های عراق است.
معاون وزیر علوم عراق همچنین با استقبال از تأسیس شعبه دانشگاه تهران در نجف اشرف، گفت: پرونده ایجاد این شعبه را پس از مطالعه دقیق، به بخش مربوطه در وزارت علوم عراق ارجاع داده‌ایم. تأسیس شعبه دانشگاه تهران در نجف اشرف یک اولویت برای ما محسوب می‌شود و شخص وزیر علوم عراق کاملاً در جریان تأسیس این شعبه قرار دارد. بنابراین با تسریع در بررسی پرونده، امیدواریم به زودی شاهد نهایی شدن تأسیس این شعبه دانشگاهی در عراق باشیم.
گسترش همکاری دانشگاه صنعتی شریف با دانشگاه عراقی
اواخر اردیبهشت ماه امسال نیز «ابراهیم حیاوی» رئیس دانشگاه وارث الانبیا کشور عراق در دانشگاه صنعتی شریف حضور پیدا کرد. دانشگاه صنعتی شریف از گسترش همکاری با این دانشگاه خبرداد و طرفین به تقویت این پیوند علمی در قالب پروژه‌های تحقیقاتی مشترک، حضور بیشتر دانشجویان عراقی در دانشگاه صنعتی شریف، برگزاری دوره‌های آموزشی و پژوهشی تأکید کردند.
برنامه‌های آینده
پس از رویداد هفته علم جمهوری اسلامی ایران و عراق و گسترش ارتباطات دانشگاهی دو کشور، وزارت علوم اعلام کرد که به دنبال برگزاری چنین رویدادی با کشور‌های چین و پاکستان است.
به گفته رئیس وقت مرکز همکاری‌های علمی بین‌المللی وزارت علوم، اجلاس مشترک رؤسای دانشگاه‌های ایران و عراق به یک الگو تبدیل شده است و کشور‌هایی مانند و چین و پاکستان نیز تقاضای برگزاری اجلاس مشترک دارند.
همچنین سال گذشته وزارت علوم در هیئت وزیران درخواستی مبنی بر برگزاری دومین اجلاس وزرای علوم و فناوری کشور‌های اسلامی در سال ۱۴۰۳ را داشت که با این درخواست موافقت شد و این مصوبه توسط معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد.
گفتنی است به دنبال شهادت رئیس جمهور و همراهانش در حادثه بالگرد و برگزاری انتخابات زودهنگام، برخی برنامه‌ها از جمله راه‌اندازی شعب دانشگاه‌های ایرانی، رویداد هفته علم ایران و عراق در کربلا، اجلاس مشترک رؤسای دانشگاه با کشور‌های دیگر و… به تعویق افتاده است. باید دید این اقدامات به سرانجام می‌رسند و دولت آینده نیز این اقدامات را پیگیری می‌کنند یا خیر.
