واقعا سونامی سرطان در ایران داریم؟

آمار سرطان چگونه تهیه می شود؟

نظام ارائه آمار سرطان ثبت سرطان نام دارد. ثبت سرطان يکي از مهمترين زير ساختهاي مورد نياز براي استقرار برنامه کنترل سرطان است. با اين حال ثبت سرطان جمعيتي که نقش مهمی در طراحی و پایش برنامه های کنترلی سرطان دارد، در بيشتر کشورهاي در حال توسعه وجود ندارد. با اینکه حدود ۷۰% از کل موارد سرطان در کشورهای در حال توسعه اتفاق می­افتد، بیشتر سیستم­های ثبت سرطانی مبتنی بر جمعیت در کشورهای توسعه یافته قرار دارند و متاسفانه اغلب سیستم­های ثبت سرطانی موجود در کشورهای درحال توسعه با کیفیت بسیار پایینی اطلاعات لازم جهت بررسی موارد سرطانی را بطور دقیق جمع­آوری می­کنند. اغلب کشورهای در حال توسعه از سیستم­های ثبت مبتنی بر اطلاعات آزمایشگاهی (پاتولوژی) استفاده می کنند که منجر به کم­شماری در موارد سرطان می­شود، این در حالیست که سیستم ثبت سرطان جمعیتی کارآمد علاوه بر جمع آوری اطلاعات آزمایشگاهی به جمع آوری اطلاعات بالینی بیماران و اطلاعات مرگ بیماران نیز می­پردازد.

رشد ابتلا به سرطان در دنیا و ایران

اطلاعات موجود در رابطه با رشد ابتلا به سرطان طی سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ در ۱۹۵ کشور جهان حاکی از رشد فزاینده در ۱۷۴  کشور جهان است. ایران نیز از این رشد افزایشی مستثنی نبوده و همگام با بسیاری از کشورهای جهان و منطقه دارای رشد در آمار ابتلا به سرطان است اما باید این نکته را مد نظر داشت که رشد ابتلا به سرطان در ایران از سایر کشورها بیشتر نبوده و کمتر از ۱۰% را در این خصوص شاهد هستیم که این میزان از رشد (کمتر از ۱۰%) در اغلب کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته نیز مشاهده می­شود. بالاترین میزان رشد ابتلا به سرطان اغلب در استرالیا، فرانسه، ایتالیا، لهستان و ژاپن با بیش از ۲۰% افزایش ابتلا به سرطان مشاهده می­شود. چین به عنوان یک استثناء در طی سال های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵ با کاهش ۱۲% در ابتلا به سرطان مواجه بوده است.

وضعیت ابتلا به سرطان و مرگ و میر ناشی از سرطان در ایران

در ایران با جمعیتی بالغ بر ۷۵ میلیون نفر، در سال ۲۰۱۲ حدود ۸۴ هزار و ۸۰۰ مورد جدید ابتلا به سرطان (۴۴۸۰۰ مرد و ۴۰۰۰۰ زن) گزارش شده است. همچنین در همان سال نیز ۵۳ هزار و ۴۰۰ مورد مرگ به علت سرطان (۳۰۱۰۰ مرد و ۲۳۲۰۰ زن) نیز ثبت شده است. خطر ابتلا به سرطان قبل از ۷۵ سالگی در ایران در سال ۲۰۱۲، ۱/۱۳ درصد (در مردان ۹/۱۳ درصد و در زنان ۲/۱۲ درصد) و خطر مرگ به علت سرطان قبل از ۷۵ سالگی در ایران ۶/۸ درصد (در مردان ۴/۹ درصد و در زنان ۸/۷ درصد) تخمین زده شده است. درکل شایع­ترین سرطان بدون در نظر گرفتن جنسیت در ایران، سرطان پستان بوده و بعد از آن سرطان معده در رتبه دوم قرار گرفته­است.

روند ابتلا و مرگ و میر ناشی از سرطان در ایران

به علت مشکلات و محدودیت­ها موجود در نظام ثبت سرطان کشور، اطلاعات بسیار محدودی برای تعیین روند زمانی ابتلا به سرطان در کشور وجود دارد. تنها منبع اطلاعاتی معتبر مبتنی بر جمعیت که طی سالیان گذشته اطلاعات را جمع­آوری و تحلیل کرده­است، مرکز ثبت سرطان استان گلستان است. بر اساس اطلاعات موجود در این مرکز، روند ابتلا از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۳ تغییر قابل توجهی نداشته و در طول این زمان با توجه به ورود امکانات و روش­های تشخیصی جدید شیب ملایم افزایشی منطقی به نظر می­رسد. در طی سال­های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۳ همواره میزان بروز استاندارد شده سنی در مردان بیش از زنان بوده است.

متاسفانه گزارش معتبری از روند بروز سرطان در ایران وجود ندارد و گزارش هایی که منتشر می شود بیشتر بر اساس گزارش­های دوره ای است که توسط ثبت سرطان مبتنی بر آسیب شناسی است.  بخش مهمی از رشدی که در این گزارش­ها  مشاهده می شود، ناشی از تلاشی است که در جمع آوری بهتر اطلاعات صورت گرفته است. از طرفی با توسعه خدمات آسیب شناسی در کشور به مرور زمان تشخیص ها دقیق تر شده است. توسعه صورت گرفته در ثبت سرطان و همچنین افزایش دقت در تشخیص ­ها منجر به ایجاد گزارش­هایی شده است که نشان می دهد سرعت رشد سرطان در ایران خیلی زیاد است. در حالیکه بخشی از این روند کاذب بوده و نمی تواند مبنای تصمیم گیری و نگرانی از رشد سرطان در کشور باشد.

 

دکتر کاظم زنده دل/ قائم مقام و معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سرطان انیستیتو کانسر

No tags for this post.