طرح جهاد دانشگاهی برای رسیدن به پهپاد؛ از ظرف سرم به پهپاد رسیدیم!

تصویربرداری هوایی از جمله شیوه های کسب اطلاعات از دشمن است. گرچه این امکان در جنگ ایران و عراق و از طریق هواپیمای f۴ سرنشین دار وجود داشت؛ اما عکس برداری ممکن نبود.

عکس برداری نیازمند هواپیمای کوچک تر بدون سرنشین بود و برای تحقق این امکان حوالی سال ۶۳ طرحی از سوی جهاد دانشگاهی دانشگاه اصفهان ارائه شد که طبق آن با قرار دادن دوربین عکاسی معمولی بر روی یک هواپیما کوچک امکان عکسبرداری از خطوط دشمن فراهم شد.

*اولین تجربه تولید یک پهپاد ساده در ایران

شیوه کارکرد به این صورت بود که دوربین به صورت مایل بر بدنه هواپیما نصب شده و کنترل گر هواپیما تا جای ممکن به خط عراق نزدیک می شد تا ارتباط قطع نشود. این اولین تجربه تولید یک پهپاد ساده در ایران بود که طبق طرح جهاد دانشگاهی پیش رفت.

*از ظرف سرم به پهپاد رسیدیم!

برای هدایت این پهپاد از ظرف پلاستیکی سرم استفاده می شد. درواقع مخزن سوخت هواپیما ظرف پلاستیکی سرم بود و سوخت از داخل این مخزن وارد شلنگ سرم شده و بعد وارد موتور هواپیما می شد. فرآیند روشن شدن موتور نیز کاملا دستی بوده است و پس از چرخیدن ملخ هواپیما موتور روشن می شد. اینگونه با یک هواپیما بدون سرنشین کوچک، یک دوربین ساده نصب شده بر روی آن و یک ظرف پلاستیکی سرم از مناطق عملیااتی عکس برداری میشد.

به قدری کار این نمونه پهپاد اولیه خوب پیش رفت که نهایتا یک یگان هوایی پهپاد دیگر برای انجام کارشناسایی در منطقه غرب کشور نیز در نظر گرفته شد.

*محدود شد؛ اما جمع نشد

گرچه پس از اتمام جنگ ایران و عراق عملا کار با پهپاد محدود شد و بسیاری از افراد در صدد جمع کردن این سلاح بودند؛ اما با تلاش مجموعه های مختلف پهپاد به طور کلی جمع نشد.

مجموعه صنایع هوایی قدس و بخش ابابیل مجموعه هسا (شرکت صنایع هواپیماسازی ایران)، صنعت پشتیبان در دفاع مقدس و مجموعه سپاه و وزارت دفاع برای تامین تجهیزات بودند.

اولین پرنده ای که صنایع قدس به نام پرنده پرواز کور برای انجام پرواز و خروج از دید بصری خلبان تولید کرد، می توانست حدود ۷ کیلومتر در مسیر مستقیم حرکت کرده و از همان جهت به سمت مبدا خود بازگردد. این نهایت پیشرفت پهپاد اتوپایلوت در ایران بود که اگر بادی به سمت پلو می وزید هواپیما به نقطه مبدا بر نمی گشت یا گم می شد؛ چراکه فقط توانایی رفت و برگشت در مسیر مستقیم را داشت.

با توسعه قدرت موشکی ایران، نیاز به شناسایی ضروری تر شد و بزرگترین مشکل این بود که چشم موشکی فعال نداشتیم.

فرماندهی پهپاد نهایتا برای رفع نیاز تجهیزاتی خود صنایع هوایی شاهد را انتخاب می کند. این مجموعه کار ساخت بالگردهای رزمی را بر عهده داشت؛ اما در اصل نقطه تمایز آن با صنایع قدس این بود که در این صنایع دانش و استانداردهای سخت گیرانه هوایی نهادینه شده بود.

اما در همان زمان هم در صنایع هوایی شاهد چندان تمایلی به ورود به حیطه اتوپایلوت وجود نداشت. علت آن تمرکز این مجموعه بر ساخت بالگرد رزمی بود؛ با این حال سرانجام با دستور شهید کاظمی بخش بدون سرنشین در مجموعه شاهد راه اندازی شد. در این راه برای عملکرد بهتر بخش بدون سرنشین مجموعه شاهد یک فروند پهپاد هرمس یا ایکس که ساخته رژیم صهیونیستی بود در اختیار این مجموعه قرار گرفت تا مبدا تحقیقات باشد.

این هواپیما که آن زمان جزو پیشرفته ترین پردنده های دنیا بود، در حین جاسوسی در اطراف مریوان سقوط می کند. علت این سقوط نیز بحث رادارگریزی و اشکال در موتور بوده است.

پس از آن به رهبری مهندس نصر اصفهانی که مسئولیت بخش بدون سرنشین مجموعه شاهد را بر عهده داشتند و با همراهی ۱۰ نفر از مهندسان دیگر کار بر روی پهپاد آغاز می شود و آن پیشرفتی که امروز در زمینه پهپاد شاهد آن هستیم، مدیون جرقه اولیه جهاد دانشگاهی است.