فراموشی را فراموش کنیم

21 سپتامبر( 31 شهریور) روز جهانی آلزایمر، بهانه ای شد تا گفت و گویی با معصومه صالحی، رییس انجمن آلزایمر ایران انجام دهیم.

چرا شناسایی بیماری آلزایمر اهمیت دارد؟

مهمترین هدف ما در انجمن، اطلاع رسانی مردم جامعه با بیماری آلزایمر است زیرا رشد سالمندی کشور ما بسیار زیاد است؛ پیش بینی می شود طی 1تا 2 دهه آینده حدود 5 درصد جامعه ما را سالمند تشکیل دهند. این جامعه سالمند نیاز به برنامه ریزی دارد. ما باید از الان فعالیت هایمان را پیرامون این مساله آغاز کنیم. ما وقتی برای از دست دادن زمان نداریم که بخواهیم در آینده برنامه ریزی برای سالمندان کشور داشته باشیم زیرا ما هم اکنون به علت کمبود موالید، ازدواج های دیرهنگام و تک فرزندی والدین، با کمبود مراقبت کننده ها روبرو هستیم و بار سنگین جامعه سالمندان و مشکل ها و بیماری های دوران مختلف آنها مانند ابتلا به بیماری آلزایمر(سخت ترین و مهمترین بیماری دوران سالمندی) به دوش دولت خواهد بود بنابراین ما باید این آگاهی را در سطح جامعه مان افزایش دهیم.

هم اکنون چه مشکل هایی پیش روی خانواده ها و بیماران مبتلا به آلزایمر وجود دارد؟

افراد مبتلا به آلزایمر بخشی از جامعه و شهروند این مرز و بوم  هستند.  طبیعتا این افراد نیازهای خاص خودشان را دارند. یکی از این نیازها، درمان، آموزش و مراقبت است. میانگین هزینه یک فرد مبتلا به آلزایمر، بسته به مراحل آن بین 2تا 4 میلیون تومان است. خانواده های این بیماران چگونه می توانند از پس این هزینه سنگین های سنگین بر بیایند؟ خوشبختانه هم اکنون وزارت بهداشت و بهزیستی به این مساله ورود پیدا کرده اند. امیدواریم در آینده نزدیک برنامه‌های این وزارتخانه ها منجر به این شود که بیماری آلزایمر نیز در ردیف بیماری های ویژه قرار بگیرد و کلینیک های اختلال های شناخت و حافظه در دانشگاه ها ایجاد شود. البته هم اکنون معاونت اجتماعی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تمام دانشگاه‌ها نامه ای را ابلاغ کرده تا فضایی به این منظور اختصاص دهند. هدف از این ابلاغیه، برگزاری یک دوره آموزشی برای داوطلبان و علاقمندان است تا این افراد با حضور در این مراکز، آموخته هایشان را به مبتلایان انتقال داده و گامی برای افزایش کیفیت زندگی بیماران و خانواده های برداشته شود. افرادی که در معرض ابتلا هستند، می‌توانند به این مراکز مراجعه کنند. ما در این مراکز به آنها آموزش می دهیم که چگونه روش زندگی شان را تغییر دهند و از خودشان مراقبت کنند. امیدواریم در آینده با انجام این آموزش ها شاهد کاهش ابتلا افراد به بیماری آلزایمر باشیم.

آماری هم وجود دارد که هم اکنون چند نفر از ایرانیان مبتلا به این بیماری هستند؟

طبق آمار جهانی هم اکنون 46 میلیون و 800 هزار نفر در جهان مبتلا به دمانس هستند. ما بر اساس این آمار تخمین زده ایم که بیش از 600 هزار ایرانی مبتلا به این بیماری باشند اما با سازمان بهزیستی طرحی را در حال انجام داریم تا بتوانیم آمار کشوری را دقیق( نه تخمینی) بررسی کنیم. آلزایمر یک بیماری قشر سالمندی است بنابراین افزایش جمیت سالمندی و افزایش امید به زندگی باعث شده تا درصد ابتلا به آلزایمر در کشور ما افزایش داشته باشد اما امیدواریم با پیشگیری های لازم و اجرای این طرح، میزان ابتلا افراد به بیماری آلزایمر را کاهش دهیم.

علایم اولیه این بیماری کدام است؟

یکی از علایم اولیه این بیماری، اختلال حافظه است. این اختلال حافظه در حدی است که فرد در انجام فعالیت های روزانه اش دچار مشکل می‌شود. افراد معمولی ممکن است یک قرار ملاقات، اسم همکار یا شماره تلفن دوستی را فراموش کنند و سپس به خاطر آورند اما فرد مبتلا به بیماری آلزایمر اغلب مسایل (به ویژه مسایلی که اخیرا اتفاق افتاده) را فراموش می کند و هرگز هم به خاطر نمی آورد. مشکل داشتن در انجام کارهای عادی از دیگر علایم این بیماری است. مثلا فرد مبتلا به بیماری آلزایمر به تدریج توانایی پخت غذا (به شیوه سابق) را از دست می دهد و گاهی نیز فراموش می کند که غذا خورده است. ضعف بیان از دیگر نشانه های این بیماری است. فرد مبتلا به بیماری آلزایمر گاهی کلمات ساده را از یاد می برد و لغات نامناسب جایگزین می کند. درنتیجه جملات او نامفهوم می شوند. اشتباه های دستوری و ناتوانی دنبال کردن یک موضوع از دیگر نشانه‌ها است. گم کردن زمان و مکان از دیگر علایم این بیماری است؛ فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است در خیابان راه خود را گم کند و نداند که چگونه به آنجا رفته است یا نتواند از آنجا راه خانه خود را دوباره پیدا کند. از دیگر نشانه های این بیماری داشتن ضعف یا کاهش قضاوت است؛ فرد مبتلا به بیماری آلزایمر نه مشکلاتش را درک می کند و نه مراجعه به پزشک را ضروری می داند. همچنین اختلال در تصمیم گیری های ساده (مانند پوشیدن لباس های زمستانی در گرمای تابستان) از دیگر علایم هشداردهنده این بیماری است. داشتن مشکل در تفکر ذهنی از دیگر نشانه های این بیماری است؛ فرد مبتلا به بیماری آلزایمر به تدریج ارقام را  فراموش می کند و نمی داند با آنها چکار کند. جابه جا گذاشتن اجسام از دیگر نشانه‌های این بیماری است؛ فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است اجسام را در جاهای نامربوط بگذارد. مثلا اطو را در فریزر یا ساعت مچی را در قندان بگذارد. تغییر در حالت‌ها و  رفتار نیز از دیگر نشانه های اولیه این بیماری است. خلق فرد مبتلا به بیماری آلزایمر می‌تواند سریع تغییر کند و بی هیچ دلیل، آرامش به اشک و خشم تبدیل شود. تغییر در شخصیت از دیگر نشانه های آن است؛ این تغییرها شامل سر در گمی، ترس و بدبینی، منزوی شدن، بی تفاوتی یا بروز رفتارهای نامناسب است. از دست دادن انگیزه، نشانه دیگر این بیماری است؛ فرد مبتلا به بیماری آلزایمر ممکن است نسبت به وقایع و رویدادهای محیط زندگی و خانواده اش کاملا ‌بی تفاوت به نظر آید.

طبق آمار جهانی هم اکنون 46 میلیون و 800 هزار نفر در جهان مبتلا به دمانس هستند. ما بر اساس این آمار تخمین زده ایم که بیش از 600 هزار ایرانی مبتلا به این بیماری باشند اما با سازمان بهزیستی طرحی را در حال انجام داریم تا بتوانیم آمار کشوری را دقیق( نه تخمینی) بررسی کنیم. 

آیا آلزایمر رابطه ای با وراثت دارد؟

حدود 10 تا 15 درصد ارثی و ژنتیکی است اما اگر فرد روش زندگی اش را تغییر بدهد میزان این ابتلا کاهش پیدا خواهد کرد.

آیا روشی یا آزمونی برای تشخیص این بیماری وجود دارد؟

این بیماری با انجام یک سری تست ها و آزمایش خون و ام آر آی مغزی توسط پزشک متخصص قابل تشخیص است. البته تشخیص قطعی این بیماری امکان ندارد.

آیا این بیماری قابل درمان است؟

ما هم اکنون چند نوع دمانس داریم. یک سری از این دمانس ها و فراموشی ها مانند فراموشی در اثر کم کاری تیروئید، ابتلا به تومورهای مغزی، افسردگی، مصرف داروهای خاص قابل برگشت است. این افراد اگر به موقع درمان شوند، بیماری شان قابل برگشت است اما 60 درصد دمانس ها غیر قابل برگشت هستند و به آلزایمر منتج می شوند. سیر بیماری آلزایمر را نیز می توان با تشخیص زود هنگام کندتر کرد و فرد سال های سال با بیماری اش کنار بیاید و از زندگی بهتری برخوردار باشد. همچنین به تازگی دارویی کشف شده که 3 مرحله آزمایشی اش را با موفقیت پشت سر گذاشته است که اگر مراحل نهایی اش را طی کند می‌تواند باعث توقف بیماری آلزایمر شود.

آیا راهکاری هم برای پیشگیری از این بیماری وجود دارد؟

به چالش‌گیری فعالیت های مغزی، یادگیری یک شعر، زبان یا حرفه جدید، تغییر روش زندگی، کنترل فشار خون، قند و کلسترول، استفاده از مواد غذایی سالم مانند سبزی ها، میوه ها و پروتین ها، حبوبات، استفاده کمتر از گوشت قرمز، روغن های مضر، انجام ورزش روزانه( اختصاص حداقل یک ربع تا بیست دقیقه) یا هفتگی( 4ساعت) پیاده روی و ایروبیک( در صورت داشتن توان جسمی)، حل کردن جدول و خواندن کتاب و انجام مراوده های اجتماعی و … باعث افزایش ذخایر مغزی و بهتر شدن ارتباط سلول های مغزی و کاهش آلزایمر می شود؛ تنهایی و در خود فرو رفتن افراد باعث افسردگی می شود. افسردگی یکی از ریز فاکتورهای ابتلا افراد به آلزایمر است بنابراین افزایش مراوده های اجتماعی و حضور آنها در مجامع خیریه و کمک آنها به مردم باعث می شود فرد از خود احساس رضایت داشته باشد. این احساس رضایت نیز سبب می شود فرد جسمی سالمتر داشته باشد.

 

گفت و گو: فرزانه صدقی

 

No tags for this post.