محققان در یک پژوهش تاکید کردند؛
سواد تاریخی دانشجویان در خصوص مسائل مهم ایران تقویت شود

سواد از معنای محدود گذشته خود به معنای مهارتی در برابر جهل، خارج شده و مصادیق جدیدی یافته است. از این رو میان کنش اجتماعی و سواد که مهارتی توانمندساز به شمار می آید، ارتباط برقرار است.

به گزارش سیناپرس، محققان کشور در یک مطالعه علمی پژوهشی، ضمن ارزیابی سواد تاریخی دانشجویان در خصوص مسائل مهم ایران، خواستار مداخله هایی برای تقویت این نوع سواد شده اند.

سواد را می توان رسانه ای دانست که لحظات تاریخی و وجودی تجربه زیسته ای را تشکیل داده و فرهنگی زیسته شده تولید می کند. به بیان برخی محققان بین الملل که تأکید می کردند، گذشته هرگز نمرده و گذشته حتی هنوز نگذشته است، این گذشته، که در تمام مسیر پیشین تا آخرین امتداد می یابد، ما را تنها به عقب نمی کشاند، بلکه می تواند به پیش براند. حتی برخلاف آن چه انتظار می رود، از منظری، این آینده است که ما را به سوی گذشته عقب می راند.

به گفته متخصصان، تاریخ، فراتر از دانش تاریخی و رشته های مرسوم در آکادمی، واحدی به هم پیوسته است و بخش های سه گانه آن، یعنی گذشته، حال و آینده می توانند بر یکدیگر تأثیر و تأثر داشته باشند. سواد وقتی فقط خواندن و نوشتن نباشد، میدان فهم جدیدی را ایجاد می کند که می توان در بستر نظریه ای از روابط قدرت و فهمی از بازتولید و تولید اجتماعی و فرهنگی تحلیل شود.

هنگامی که از چنین گستره ای صحبت می کنیم، تعریف یونسکو از سواد تداعی می شود. در این تعریف جدید، توانایی ایجاد تغییر به کمک دانسته ها، ملاک باسوادی قرار گرفته است. یعنی فردی که بتواند با استفاده از دانش و آموخته هایش، تغییری در زندگی خود ایجاد کند، باسواد محسوب می شود. درواقع این تعریف مکمل تعریف قبلی است، زیرا صرف دانستن یک موضوع به معنای عمل به آن نیست. پس اگر مهارت ها و دانش آموخته شده یک فرد، سبب ایجاد تغییر معنادار در زندگی اش شود، می توان گفت این فرد، انسانی باسواد است.

در مطالعه ای پژوهشی که با تکیه بر همین مضامین توسط محققان دانشگاه تهران انجام شده است، وضعیت سواد تاریخی دانشجویان درباره مسائل مختلف و مهم تاریخ ایران به بوته آزمایش و بررسی برده شده است.

مشارکت کنندگان در این تحقیق، دانشجویان درس مبانی تاریخ اجتماعی ایران دوره کارشناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بوده اند. این دانشجویان از طریق روشی به نام «مطالعه پانل» بررسی شدند. این نوع مطالعه، یکی از بهترین شیوه های سنجش تغییرات افراد معین در طول زمان است که در آن ابتدا جمعیت نمونه را در یک مقطع زمانی مطالعه و سپس همان نمونه را در مقطع زمانی دیگر بررسی می کنند.

یافته‌های پژوهش فوق بیان‌کننده تأثیر محرک‌هایی مانند آشنایی دانشجویان با منابع مختلف تاریخی است. همچنین سواد تاریخی دانشجویان درباره رویدادهای مهم ذکرشده، متفاوت بوده است.

به گفته محمدرضا جوادی یگانه، دانشیار و محقق گروه جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و همکارش، یکی از یافته‌های پژوهش ما، تفاوت دیدگاه دانشجویان درباره عهدنامه ترکمن‌چای است. به گزارش سیناپرس،بیشتر آن‌ها در بررسی اولیه، این عهدنامه را ننگین می‌دانستند، اما در پس‌آزمون و پس از ارائه منابعی توسط استاد، تلقی همدلانه‌تری به این عهدنامه داشتند.

این محققان می گویند: بررسی پاسخ‌های دانشجویان نشان می‌دهد با استفاده از تحقیقات پانل برای افزایش سواد تاریخی دانشجویان،‌ در انتهای ترم، عملکرد دانشجویان در همدلی تاریخی و قضاوت منصفانه تاریخی بهبود یافت.

جوانان در خارج از محیط علمی و آکادمیک با اشکال مختلفی از فرهنگ تاریخی روبه رو می شوند. در این بازار رنگارنگ تاریخ، خوانندگان باید سواد بالایی داشته باشند تا بتوانند انواع مختلف متون و محصولات فرهنگی را که از کانال های مختلف به دستشان می رسد، به طور انتقادی بخوانند.

جوادی یگانه و همکارش معتقدند: اشکال رایج تاریخ نیز می تواند ابزاری برای پیشبرد اهداف خودخواهانه ای باشد که در بیشتر موارد ربطی به حقیقت تاریخی ندارند. بنابراین با توجه به سیل عظیم اطلاعات، خوانش متفکرانه و حساس به تاریخ را می توان هدف مهمی در سواد تاریخی دانست.

به بیان این محققان، این ایده آل یعنی آموزش کامل سواد تاریخی با تمام ابعادی که دارد، ممکن است برای کلاس دانشگاهی دور به نظر برسد، زیرا موانعی مانند کم انگیزگی، مانع یادگیری دانشجویان می شود و ممکن است به سادگی با متون ساده و تک بعدی تاریخی مشکل داشته باشند. اما آموزش سواد تاریخی به شکل صحیح، به تقویت شخصیت دانشجویان و شکل گیری هویت آنان در جایگاه شهروند کمک می کند.

به گزارش سیناپرس، یافته های علمی پژوهشی فوق در فصل نامه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران متعلق به موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی منتشر شده اند.

گزارش: محمدرضا دلفیه

No tags for this post.