در یک تحقیق جدید تاکید شد؛
معماری سنتی ایرانی، خواب شما را هم تنظیم می کند!

در دهه های اخیر، مفهومی با عنوان معماری شفابخش پدید آمده است. معماری شفابخش دو مقام و معنای متفاوت دارد. بعضی آن را به معماری فضاهای درمانی اطلاق می کنند و بعضی به طور عام برای محیط های مختلف و تأثیرش بر سلامت انسان از آن بهره می برند.

به گزارش سیناپرس، بررسی تأثیر خصوصیات محیط بر سلامتی به طور عام نیز به دو صورت است: روش اول تحقیقات و تألیفات مختلفی است که بر پایه رویکردهای روان شناسی محیط درباره اثر محیط بر سلامتی و افزایش یا کاهش اضطراب و تنش و بازیابی سلامت عرضه کرده اند و روش دوم بر پایه تنظیم انرژی اشیاء در محیط و اثر آن بر انسان است و با همین عنوانِ معماری شفابخش از آن یاد می کنند.

پژوهشگران کشور در یک تحقیق بسیار جالب در حوزه معماری کشف کرده اند که فضا و نورهای استفاده شده در بناهای سنتی، تطابق عجیبی با سلامت و ساعت بیولوژیک بدن انسان دارند.

آن گونه که متخصصان می گویند: از آن جا که سلامت انسان همواره از مسایل مهم و مورد توجه است، مقوله ارتباط معماری و سلامت نیز حائز اهمیت بسیاری است. مساله ای که امروز با نزدیک شدن رابطه بین علوم مختلف خودنمایی می کند، تأثیر معماری بر سلامتی و بیماری انسان است.

یکی از مهم ترین ابعاد هنر معماری، استفاده صحیح و هدف مند از نور و ترکیبات مربوط به آن است. می دانیم که تنها قسمت کوچکی از طیف وسیع امواج الکترومغناطیسی که به نورمرئی معروف است روی چشم انسان تأثیر می گذارد. اثر این طول موج ها در ایجاد احساس بینایی یکسان نیست و چشم انسان حداکثر حساسیت خود را درطول موج 555 نانومتر و در 2 رنگ سبز متمایل به زرد دارد. اما در معماری ایرانی، هنرمندان چگونه از این رکن اصلی بینایی در شکل دادن فضای بیرونی و داخلی ساخته های خود بهره برده اند؟

در تحقیقی که در همین راستا انجام شده است، پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای تهران مرکزی و یادگار امام، مطالعه ای را انجام داده اند که در آن تطابق اثر نور حاصل از پنجره‌های رنگی معماری سنتی ایران با وضعیت حساسیت چشم و ساعت بیولوژیک بدن انسان مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق، ابتدا نمونه‌های موردی از اُرُسی‌های ایرانی انتخاب و ابعاد و شکل هندسی آن ها برداشت شدند. سپس منحنی طول موج عبوری از شیشه‌های رنگی توسط دستگاه اسپکتوفتومتر یا طیف سنج اندازه‌گیری و ترسیم گردید و در نهایت، سهم غالب نور عبوری از هر پنجره بر اساس درصد مساحت هر رنگ و میزان عبور نور از هر شیشه رنگی محاسبه شد.

به گزارش سیناپرس، یافته‌های این تحقیق، تطابق اثر نور حاصل از پنجره‌های رنگی معماری سنتی ایران را از دو منظر، یعنی تطابق با منحنی حساسیت چشم و همچنین تطابق با ساعت بیولوژیک بدن انسان به اثبات می‌رساند.

به گفته حسین سلطان زاده، استاد و پژوهشگر دانشکده معماری و شهرسازی واحد تهران مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و همکارانش، در محدوده 500 تا 600 نانومتر، سهم غالب نور عبوری با نور زرد و سبز و در منحنی حساسیت چشم نیز حداکثر بینایی در این طول موج با رنگ زرد و سبز بود.

این محققان می گویند: در طول موج 460 نانومتر نیز سهم غالب نور عبوری پنجره ها، با رنگ آبی بود که در این طول موج، هیپوتالاموس که ترشح هورمون ملاتونین و تنظیم ساعت بیولوژیک را بر عهده دارد حساس به نورآبی است.

بنابراین نتایج جالب، پنجره های رنگی استفاده شده در معماری ایرانی می توانند در جهت تنظیم ساعت بیولوژیک بدن موثر باشند.

سلطان زاده و همکارانش اشاره کرده اند: نتایج این تحقیق می توانند الهام بخش طراحان معاصر برای ارتقای عملکرد نوری فضا و طراحی روشنایی بر اساس بینایی و تنظیم سیکل هوشیاری باشند و از این جهت، هنر معماری می تواند در جهت حفظ سلامت انسان، سهم ویژه خود را ایفا کند.

به گزارش سیناپرس، این یافته های پژوهشی جالب توجه و ارزشمند در دوفصلنامه معماری اقلیم گرم و خشک از نشریات علمی پژوهشی متعلق به دانشگاه یزد منتشر شده اند.

گزارش: محمدرضا دلفیه

No tags for this post.