گردشگری ماجراجویانه راهی برای نجات جوامع روستایی

گردشگری ماجراجویانه، گونه مهمی از گردشگری است که روند رو به رشدی در دنیا دارد. محققان کشور در یک مطالعه پژوهشی آینده نگرانه، بر اهمیت توجه بیشتر به این گونه گردشگری تاکید کرده و نکاتی مهم را در خصوص آن مطرح کرده اند.

به گزارش سیناپرس، گردشگری ماجراجویانه، نوع نسبتاً جدید و رو به رشدی از صنعت گردشگری های خاص است که طیف گسترده ای از فعالیت در فضای باز را شامل می شود و در آن ماجراجویان، فارغ از آرامش و آسایش معمول خود، فعالیتی انجام می دهند و خطرپذیری، ویژگی اساسی این نوع گردشگری است.

طبق برخی گزارش های بین المللی که پتانسیل کشورها در زمینه ماجراجویی را با متغیرهای توسعه پایدار، ایمنی، منابع طبیعی، سلامت، منابع ماجراجویی، کارآفرینی، بشردوستی، زیرساختها، منابع فرهنگی و تصویر برند ماجراجویی بررسی و رتبه بندی کرده اند، ایران از بین 163 کشور، رتبه 91 را از این لحاظ در سال 2020 به دست آورده است.

به گفته محققان، اخیراً مطالعات جهانی نشان می دهد: گردشگری ماجراجویانه در حال ثبت رشد پویا در سراسر جهان است و به طور قابل توجهی بالاتر از میانگین نرخ رشد گردشگری جهانی قرار دارد. از این رو، بسیاری از جوامع دریافته اند که باید با دیدی بازتر و فعالانه تر به گردشگری توجه کنند و ماجراجویی، به ویژه در کشورهایی که زمینه توسعه گردشگری فرهنگی و تاریخی را ندارند با ایجاد زیرساخت های مصنوعی به سرعت گسترش می یابد، چون ظرفیت های خوبی برای اشتغال و درآمدزایی در آینده را مهیا می سازد. اندیشیدن درباره آینده، نیازمند زبان و فنون مشخصی است تا بدین وسیله پیش بینی میسر شود. درواقع، سناریوها این قابلیت را دارند تا هرگونه مدیریت هدفمند و برنامه ریزی شده را در قالب عناصر قابل پیش بینی و عدم قطعیت ها بیان کنند.

در مطالعه ای پژوهشی که توسط یکی از محققان دانشگاه کاشان در این خصوص انجام شده است، چشم‌انداز گردشگری ماجراجویانه در ایران مورد بررسی قرار گرفته و بدین منظور، از رویکرد آینده‌پژوهی بهره گرفته شده است.

در این پژوهش، محتوای مطالعات پیشین برای 10 متغیر شاخص جهانی توسعه گردشگری ماجراجویانه به همراه نظرخواهی از خبرگان مورد تحلیل قرار گرفتند و  سناریوهای احتمالی برمبنای یافته‌ها پردازش شدند.

یافته های به دست آمده از مطالعات تجربی و نظرخواهی از نخبگان روشن ساخت که برنامه ریزان و مدیران می توانند با فعال کردن ظرفیت های توسعه گردشگری علایق خاص که در دنیا در حال افزایش است به توسعه جوامع رو به نابودی روستایی کشور کمک کنند و نتایج آخرین آمارها و نتایج مطالعات جهانی نیز در این خصوص مورد تأکید قرار گرفت که مزیت رقابتی گردشگری ماجراجویی در ایران به شدت وابسته به نوآوری در این صنعت است.

به گفته ناهید عبدلی، در این پژوهش مشخص شد:رویکرد جامع و آینده نگر نسبت به واقعیت توسعه گردشگری ماجراجویانه در نواحی کوچک مقیاس و محلی، راهکار مناسبی برای توسعه خردنگرانه است، زیرا توسعه گردشگری به طور فزاینده ای باعث بالا بردن قابلیت زیست در نواحی مستعد و بهبود شرایط زندگی جامعه می شود و ایران از این جهت، برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری ماجراجویانه بسیار توانمند است.

بر اساس این تحقیق، چندین ایده مطرح شده اند که توجه به آن ها باعث تحولات اساسی در آینده گردشگری ماجراجویانه می شود و شاخص جهانی ایران را در یک بازه 5 تا 10 ساله بالا خواهد برد.

بنا بر نظر مجریان این تحقیق، نکات زیر در این خصوص مورد نظر هستند:

 1) اراده حکمرانی برای تغییر مسیر توسعه از تخریب و بحران به پایداری، غیر قابل چشم پوشی است.

2) ماجراجویی طبیعت محوردر گروه های کوچک باهدف مدیریت خطر و ایمنی برای این هدف، راهکار مناسبی است.

3) با افزایش سرانه هزینه های بهداشتی و رشد ماجراجویی خُرد، روند توسعه تسهیل می گردد.

4) شرایط جغرافیایی و مشخصه های اقتصادی و اجتماعی ایران یک فرصت بی نظیر فراهم می کند و از طرفی مسئولیت پذیری ماجراجویان در مواجهه با منابع طبیعی با حداقل تأثیرات مخرب بر محیط زیست قابل توجه است.

5) با وجود به تعداد محدود ماجراجویان، نباید از جذب درآمد بالا و پایدارتر گردشگران خاص غافل شد. بنابراین ضروری است که نیازسنجی صحیحی نسبت به جذب گردشگر ماجراجو صورت گیرد.

6) گردشگری، پویایی اقتصادی همراه با کارآفرینی را فراهم می سازد.

7) شاد بودن جامعه، تأثیر به سزایی در پذیرش گردشگران دارد و انگیزه لازم برای سفر را در آن ها تقویت می کند.

8) تنوع فرهنگی بر جذابیت یک مقصد تأثیرگذار است. مسافران ماجراجو بسیاري از محدودیت ها و موانع فرهنگی جامعه محلی را می پذیرند و مسئولانه نسبت به آن ها عمل می کنند.

9) خصوصی سازی فرآیندی است که تأثیر مثبت بر توسعه گردشگری ماجراجویانه دارد.

10) ماجراجویان حرفه ای، علاقه مندان به طبیعت و هیجان و آموزش دیده، تصویر برند ماجراجویی را می سازند.

به اعتقاد عبدلی، تقویت قابلیت ها و پتانسیل هاي موجود درزمینه ماجراجویی و بهره برداری بهینه از مزایا و منافع حاصل از آن، راهبرد اصلی این پژوهش است. بنابراین، کارآمدی درگروی برنامه ریزی منسجم و یکپارچه توسعه گردشگري و تبدیل وضع موجود به وضع مطلوب در آینده است. چراکه بدون آینده نگری و شناخت چالش ها و موانع، دستیابی به مقاصد گردشگری ناممکن خواهد بود.

به گزارش سیناپرس، این یافته های پژوهشی مهم در حوزه گردشگری ماجراجویانه را فصل نامه مطالعات مدیریت گردشگری متعلق به دانشگاه علامه طباطبایی منتشر کرده است.

گزارش: محمدرضا دلفیه