بازگردانی پساب های صنعتی با روش های پیشرفته تصفیه فاضلاب
عضو هیات علمی و استادیار گروه فراوری پسماند پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی با تاکید بر اینکه فاصله زیادی با استانداردهای جهانی در زمینه ایجاد تسهیلات برای توسعه طرح های فاضلاب و بازسازی شبکه آب شهری داریم، گفت: با پیشرفت تکنولوژی و ابداع روش های پیشرفته تصفیه فاضلاب می توان بخش عمده ای از فاضلاب های تولید شده در صنایع و نیز فاضلاب های بهداشتی را مورد تصفیه قرار داده و پساب تصفیه شده را به سیکل استفاده مجدد بازگرداند.
دکتر نیلوفرعابدین زاده، عضو هیات علمی و استادیار گروه فراوری پسماند پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی در گفتگو با سیناپرس گفت: تنوع در مراحل تولید کاغذ و استفاده زیاد از منابع آب باعث شده که این صنعت در کنار صنایع نفت و پتروشیمی و صنایع فولادسازی به عنوان بزرگترین صنایع مصرف کننده آب و طبعا تولید کننده پساب باشد، به طوری که امروزه برای تولید هر تن کاغذ 50 مترمکعب آب مصرف می شود.
این دکترای محیط زیست افزود: چنین پساب هایی غلظت بالایی از BOD (اکسیژن مورد نیاز بیو شیمیایی)، COD (اکسیژن مورد نیاز شیمیایی)، pH، مواد معلق، رنگ، فلزات سنگین، ترکیبات کلردار و… دارند. جدا از تنوع زیاد آلاینده ها و ساختمان پیچیده آنها، بسیاری از ترکیبات موجود در پساب کم محلول در آب هستند و مقاومت آنها در برابر روش های تصفیه خصوصا تصفیه بیولوژیکی و رنگ تند قرمز مایل به قهوه ای آنها مشکلات زیادی را برای فرایندهای تصفیه پدید آورده است.
وی اظهارداشت: ترکیبات کلردار و مواد رنگ زا و تاثیر سوء تخلیه این پساب ها بر زیبایی و مسائل زیست محیطی، نگرانی هایی برای تصفیه این پساب ها ایجاد کرده است؛ پساب صنایع کاغذ سازی یکی از مشکل ترین تصفیه های صنعتی را دارند که با پیچیدگی در فرایندهای مربوطه همراه هستند.
وی عنوان کرد: قسمت اعظم فاضلاب های صنعتی خمیر و کاغذ از فرآیند خمیرسازی ناشی می شود. صنایع چوب و کاغذ بسته به نوع فرایند خمیرسازی (خمیرOCC یاخمیرکرافت) آلاینده های مختلفی تولید می کنند. مواد اولیه برای خمیر(OCC) از کاغذ باطله و آخال ( ضایعات كارتن) تامین می شود و مواد اولیه جهت تهیه خمیر کرافت نیز چوب درختان پهن برگ و سوزنی برگ است.
عابدین زاده به روش های فناورانه متعدد تصفیه پساب اشاره کرد و در این زمینه به سیناپرس گفت: امروزه روش های متعددی برای تصفیه پساب مورد استفاده قرار می گیرد که از آن جمله می‌توان به روش های تصفیه فیزیکو-شیمیایی( ته نشینی/شناورسازی، انعقاد/ لخته سازی، جذب سطحی، اکسیداسیون شیمیایی، فیلتراسیون غشایی، ازناسیون)، تصفیه بیولوژیکی مانند لجن فعال، لاگون های هوادهی، راکتور بیولوژیک هوازی (SBR) و روش تصفیه بی هوازی (UASB) و همچنین تصفیه قارچی و فرایندهای تصفیه ترکیبی اشاره کرد.
وی خاطرنشان کرد: در مطالعاتی کارایی روش های مختلف تصفیه پساب چوب و کاغذ با روش های مختلف تصفیه نظیر روش هوازی راکتورناپیوسته متوالی (SBR)، روش بی هوازی ( AnSBR)، روش اکسیداسیون پیشرفته (استفاده از فنتون) و روش ترکیبی (غشا- فنتون) و روش ترکیبی بیولوژیکی و اکسیداسیون شیمیایی (فنتون) در حذف آلاینده ها به ویژه مواد آلی و رنگ را مورد بررسی قرار دادم؛ در این مطالعه راندمان حذف هریک از این روش ها با نمونه واقعی پساب چوب و کاغذ مورد مقایسه قرار گرفت.
این پژوهشگر افزود: اگرچه روش های انفرادی تصفیه مورد مطالعه، تصفیه پذیری پساب خمیر و کاغذ را بهبود می بخشند اما هیچکدام توانایی حذف COD پساب را به استاندارد سازمان محیط زیست به میزان زیر 100mg/L را ندارند بنابراین برای حذف ترکیبات پایدار و غیرقابل تجزیه زیستی استفاده از روش های ترکیبی در دستور کار قرار گرفت تا توانایی حذف ترکیبات سمی و غیر قابل تجزیه زیستی فراهم شود. در نهایت با ترکیب روش بیولوژیکی و اکسیداسیون شیمیایی فنتون (استفاده از رادیکال هیدروکسیل به عنوان عامل اکسیدکننده و کاتالیست آهن در محیط اسیدی) به بیشترین میزان حذف CODیعنی 1/92% و بیشترین میزان حذف رنگ یعنی 3/90% رسیدیم.
80 درصد آب مصرفی تبدیل به پساب می شود
عابدین زاده اظهارداشت: براساس برآوردهای صورت گرفته میزان آب مورد نیازصنعت 1201 میلیون مترمکعب و میزان پساب تولیدی آن معادل 1088 میلیون مترمکعب است یعنی حدود 80 درصد آب مصرفی تبدیل به پساب می شود. از مقایسه وضعیت تامین آب و دفع فاضلاب كشور با وضعیت آب و فاضلاب در مقیاس جهانی مشخص می شود كـه در زمینـه تسهیلات فاضلاب فاصله زیادی با میانگین جهانی داریم.
عضو هیات علمی و استادیار گروه فراوری پسماند پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی بیان کرد: در زمینه تصفیه فاضلاب شهری نیز تنها حدود 30 درصد جمعیت شهری تا به امروز تحـت پوشـش سـامانه هـای جمع آوری و تصفیه فاضلاب قرار دارند. در این راستا با توجه به حجم قابل توجه پساب های شـهری، صـنعتی و آب هـای برگشتی، اسـتفاده مجـدد از ایـن منـابع بـا در نظرگیری مسایل زیست محیطی، به عنوان راهكاری مناسب برای جبران بخشی از كمبود آب در برنامه های توسعه و بهره وری منابع آب باید مد نظر برنامه ریزان كلان كشور قرار گیرد.
وی بر ضرورت بازگردانی و تصفیه این آب ها تاکید کرد و در این خصوص به سیناپرس گفت: افزایش جمعیت، کاهش نزولات جوی و خشکسالی های دوره ای در سالیان اخیر، آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی و توزیع غیریکنواخت منابع آبی، باعث کاهش سطح آب منابع زیر زمینی و کاهش منابع سطحی شده است. آب مصرفی صنعت حدود 20 درصد و مصرف شهری حدود 10 درصد است،بنابراین بازگردانی و تصفیه آب و پساب یکی از راهکارهای استفاده مجدد از آب های مصرف شده در صنعت و مناطق مسکونی محسوب می شود؛ هدف اصلی در فرآیند بازگردانی آب، جداسازی مواد معلق و آلاینده های موجود در آن است تا بتوان از این آب در کشاورزی و صنعت، مجدد استفاده کرد.
وی یادآور شد: تکنولوژی استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب با کیفیت بالا به عنوان یک منبع آب قابل اعتماد، امروزه توجه زیادی را به خود جلب کرده است و با پیشرفت تکنولوژی و ابداع روش های تصفیه پیشرفته فاضلاب می توان بخش عمده ای از فاضلاب های تولید شده در صنایع و نیز فاضلاب های بهداشتی را مورد تصفیه قرار داده و پساب تصفیه شده را به سیکل استفاده مجدد بازگرداند.
تاثیر مثبت تکنولوژی ها بر حذف آلاینده فاضلاب ها
این دکترای محیط زیست اظهارداشت: امروزه پساب تصفیه شده حاصل از تصفیه خانه های فاضلاب به عنوان یك منبع جدید و دائمی مورد توجه كارشناسان جهت جبران کمبود آب در بخش های کشاورزی و آبیاری، استفاده در صنایع، مزارع پرورش ماهی، مصارف تفریحی، تغذیه آب های زیرزمینی و آبخوان ها و …. قرار گرفته است. به روش های گوناگونی می توان از پساب تصفیه شده استفاده کرده و در عین حال به حفظ منابع آبی موجود و جلوگیری از اتلاف آب و آلودگی محیط زیست نیز کمک کرد.
عابدین زاده افزود: روش تصفیه فاضلاب و نوع سیستم انتخابی جهت بازگردانی و استفاده مجدد از پساب تابع نوع پساب تولید شده اولیه، کیفیت پساب اولیه، نوع کاربرد پساب بعد از تصفیه و کیفیت مورد نیاز پساب جهت بازگردانی و استفاده مجدد است بنابراین با توجه به گستردگی روش های تصفیه نوین و نیز کیفیت های بسیار متفاوت فاضلاب به ویژه در مورد فاضلاب های صنعتی، انتخاب روش تصفیه فاضلاب نیازمند بررسی و مطالعه جامع از وضعیت موجود و تعیین ویژگی های پساب اولیه است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به رشد روز افزون پساب های صنعتی، فناوری های پیشرفته ای نیاز است تا ترکیبات خطرناک موجود در فاضلاب ها را حذف کرد. با نصب دستگاه تصفیه آب صنعتی مناسب، پیش از ورود آب به این سیستم ها، می توان در هزینه های تعمیر و نگهداری صرفه جویی کرد.
به گفته وی، تکنولوژی های نوین تصفیه نظیر انواع سیستم های تصفیه شیمیایی، فیلتراسیون غشایی، فیلتراسیون با متغیر خودکارAVF) )، روش اکسیداسیون پیشرفته(AOP) ، اشعه ماورابنفش، فرآیندهای بیولوژیکی ( SBR، MBR، MBBR،MSBR، UASB و …) در تصفیه پساب‌های مختلف مانند پساب صنایع غذایی، لبنی، دستکش سازی، صنایع نفت و پتروشیمی، کارخانه های کمپوست و مراکز لندفیل، صنایع چوب و کاغذ و … پیشنهاد و آزمایش شده اند.
وی بیان کرد: نتایج نشان داده که استفاده از این روش ها در حذف آلاینده های حاصل از فاضلاب موثر بوده است و تمامی پارامترهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی پساب تصفیه شده مطابق با استاندارد تخلیه پساب به محیط پذیرنده (صنعت، کشاورزی، آب سطحی، چاه جاذب) است.
فاضلاب، کالایی با ارزش است
عضو هیات علمی و استادیار گروه فراوری پسماند پژوهشکده محیط زیست جهاددانشگاهی به سیناپرس گفت: هم اکنون با توجه به محدودیت های منابع آبی فاضلاب به عنوان کالایی با ارزش تلقی می شود که می تواند بخشی از نیازهای آبی را در زمینه های گوناگون مرتفع کند. در بخش صنعت، پساب فاضلاب بیشتر برای خنک سازی تاسیسات و تجهیزات و تولید برق است. نیروگاه های تولید برق با سوخت فسیلی، صنایع فولادسازی و کاغذسازی بیشترین متقاضیان پساب فاضلاب هستند.
وی افزود: فاضلاب ها به عنوان عامل اصلی آلوده کننده محیط زیست و منابع آبی، توسعه پایدار را محدود می کنند بنابراین در راستای توسعه پایدار دولت ها و نهادهای مرتبط به فاضلاب باید برنامه های راهبردی برای جمع آوری و تصفیه بهداشتی فاضلاب ها در سطح استانداردهای بین المللی و منطقه ای انجام دهند و با توجه به محدودیت منابع آبی در کشور، استفاده مجدد از پساب می تواند بخش زیادی از کمبودهای آب در بخش صنعت و کشاورزی را مرتفع کند.
به گفته وی، این رویکرد از دیدگاه اقتصاد چرخشی و توسعه بسیار حایز اهمیت است زیرا توسعه صنعت و افزایش تولید محصولات کشاورزی از مهمترین عوامل رشد و توسعه محسوب می شوند.
عابدین زاده در پایان به سیناپرس گفت: در نهایت برای برون رفت از وضعیت موجود و جبران هدر رفت منابع آب در بخش صنعت، کشاورزی و خانگی ضمن تاکید بر تصفیه و بازچرخانی پساب و استفاده از آب های نامتعارف، وضع قوانین و مقرارت مرتبط، افزایش اعتبارات ملی، منطقه ای و استانی در جهت توسعه زیربنایی فعالیت های استفاده از پساب وآب های برگشتی، تدوین برنامه استراتژیک آموزش، ارتقای عمومی در زمینه استفاده از پساب و آب های برگشتی، راهبری صحیح و علمی تصفیه خانه های موجود به عنوان یکی از مشکلات مهم عدم بازدهی مناسب تصفیه خانه ها با وجود سرمایه گذاری های صورت گرفته، نقش نظارتی پر رنگ تر سازمان حفاظت محیط زیست در زمان اجرا و بهره برداری از تصفیه خانه ها پیشنهاد می شود.
گفتگو: فرزانه صدقی
No tags for this post.
