تغییر محل خاطرات در مغز
هر چند ممکن است در ظاهر به نظر نرسد اما خاطرات جایگاه بیولوژیکی محکمی دارند. بر طبق یافته‌های علوم اعصاب خاطرات وقتی شکل می گیرند که سلول های مغزی مجاور تلاش می کنند به وسیله تولید و فرستادن مواد شیمیایی ارتباط را از طریق سیناپس‌ها و اتصالات دیگر عصبی برقرار کنند. یادآوری خاطرات باعث فعال شدن دوباره این ارتباط و قوی تر شدن آن می‌شود. بر این اساس این تصور که سیناپس محل ذخیره سازی خاطرات است برای مدت یک قرن بر تمام یافته‌ها و تحقیقات در علوم اعصاب تسلط داشته و امری بدیهی تلقی شده است.
اما این امر به ظاهر بدیهی توسط یک تحقیق در دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس به چالش کشیده شده است که می‌گوید خاطرات به جای سیناپس‌ها در درون سلول‌های مغزی ذخیره می‌شوند. اگر این موضوع توسط آزمایش‌ها و تحقیقات دیگری تائید شود، آنگاه می‌تواند نقش بسیار مهمی در درمان مشکلاتی همچون «اختلالات عصبی پس از حادثه» یا PTSD بازی کند. اختلال عصبی پس از حادثه وضعیتی است که در آن فرد از یادآوری خاطرات بد همچون صحنه ها دلخراش جنگ آسیب دیده و روند عادی فعالیت هایش مختل می‌شود.
تلاش‌ها برای درمان PTSD حدود یکدهه قبل با استفاده از داروی «پروپرانولول» شکل جدی تری به خود گرفت. تصور می‌شد پروپرانولول با مهار کردن تولید پروتئینی که برای ذخیره سازی بلند مدت خاطرات ضروری است، جلوی شکل گیری خاطرات را می‌گیرد. اما بدبختانه تحقیقات بعدی این رویا را بر باد داد و مشخص کرد؛ این دارو تنها در صورتی موثر است که بلافاصله پس از یک حاثه دلخراش استفاده شود تا از شکل گیری خاطره جلوگیری کند اما نمی توانست مانع یادآوری خاطرات قدیمی شود.
شواهد به دست آمده از تحقیقات اخیر اما نشان داد که هنوز امیدواری اندکی وجود دارد. این بررسی‌ها نشان داد که وقتی یک نفر یک خاطره را یادآوری می‌کند نه تنها ارتباطات دوباره فعال و قوی‌تر می‌شوند، بلکه به صورت موقت مستعد تغییر می‌شوند؛ فرآیندی که به آن تثبیت مجدد خاطره می‌گویند.
این فرآیند به محققان کمک می کند با مصرف پروپرانولول (شاید روانکاوی، تحریک الکتریکی و برخی دارو‌های دیگر ) در زمان باز شدن این پنجره قادر به مسدود کردن تثبیت مجدد خاطره شده و سیناپس را در آن نقطه پاک کنند.
این امکان پاکسازی خاطرات توجه « دیوید گلنزمن»، عصب‌شناس دانشگاه UCLA را به خودش جلب کرد. او شروع به مطالعه روی Aplysia کرد که نوعی صدف حلزونی است که در تحقیقات عصب شناسی از آن استفاده می‌شود. آنها به این صدف شوک خفیف الکتریکی دادند تا به وسیله آن حافظه‌ای از یک رخداد ایجاد کرده و باعث بیان یک سیناپس جدید شوند. بعد آنها نورون مربوط به آن خاطره را از حیوان جدا کرده و درظرف آزمایشگاه قرار دادند. سپس به وسیله جریان الکتریسیته خاطره شوک قبلی را در آن فعال کردند و سپس آن را در معرض یک دوز پروپانولول قرار دادند. در ابتدا به نظر می‌رسید که دارو با تائید پژوهش‌های قبلی بعث از بین رفتن اتصال سیناپسی شده است. اما وقتی سلول‌ها در معرض یادآور شوک قرار گرفتند خاطره به صورت تمام و کمال در عرض 48 ساعت بازگشت.گلنزمن می گوید:« خاطره به صورت کامل بازگشته بود.» او ادامه می‌دهد:« این موضوع باعث شد به ذن من خطور کند که خاطرات در سیناپس ها ذخیره نمی شوند.» نتایج این پژوهش در نشریه
journal eLife به صورت آنلاین منتشر شده است.
اما اگر خاطرات در سیناپس ها ذخیره نمی‌شوند پس کجا می‌روند؟ وقتی محققان علوم اعصاب نگاهی نزدیک‌تر به سلول‌های مغزی انداختند، دریافتند که حتی وقتی که یک سیناپس پاک می‌شود، تغییرات شیمایی و سلولی پس از عملکرد اولیه در خود سلول ادامه پیدا می‌کند. بررسی ها نشان داد تحولات دائمی هسته سلول، و یا ردیابی حافظه، می تواند با این تغییرات دائمی حفظ شود. به بیان دیگر این اطلاعات باعث تغییر در DNA سلول و بیان ژن‌ها خاص می‌شود.
با این حال « اریک آر کندال» عصب شناس و برنده جایزه نوبل در سال 2000 به خاطر کار‌های روی حافظه می‌گوید که بازیابی حافظه بعد از 48 ساعت نمی تواند چندان معتبر باشدچون اتصالات هنوز حساس هستند. حالا باید منتظر تحقیقات بیشتری بمانیم تا شاید مشخص شود که آیا واقعا خاطرات در سیناپس‌ها ذخیره می‌شوند یا درون سلول‌های مغزی.
